Αναγκαία η επιτήρηση αστεροειδούς Αποφις-Μικρή πιθανότητα πρόσκρουσης το 2068

13:25 2/3/2021 - Πηγή: Sigma Live

Δέος προκαλεί ο αστεροειδής Άποφις, ενθουσιάζοντας ταυτόχρονα τους επιστήμονες, οι οποίοι όμως καθησυχάζουν ότι δεν συνιστά άμεση απειλή για τον πλανήτη μας. Αυτές τις μέρες θα βρίσκεται αναλόγως κοντά στη Γη και αυτό θα αποτελέσει μια εξαιρετική ευκαιρία για την παρατήρησή του και τον ακριβή υπολογισμό της τροχιάς του, προτού επανεμφανιστεί στις 13 Απριλίου 2029 στα 31.860 χιλιόμετρα από τη Γη, που είναι η πιο κοντινή προσέγγιση αστεροειδούς του μεγέθους αυτού που γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα.

Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με τον

αστροφυσικό  Στέλιο Τσαγγαρίδη για το θέμα, ο οποίος είπε ότι «η συνεχιζόμενη παρατήρηση του κρίνεται επιστημονικά αναγκαία, αφού παραμένει η πιθανότητα πρόσκρουσης στις 12 Απριλίου 2068, η οποία υπολογίστηκε ως 1 στις 150 000 από το Jet Propulsion Laboratory της NASA».

«Επομένως, με το κοντινό πέρασμα του Άποφις στις 3-14 Μαρτίου φέτος, το ραντάρ Goldstone θα παρατηρήσει ενδελεχώς την καμπύλη της κίνησής του για καλύτερο υπολογισμό της τροχιάς του και προσδιορισμό των πιθανοτήτων σύγκρουσης το 2068 και ύστερα», συνέχισε ο κ.  Τσαγγαρίδης.

Ο διαβόητος Άποφις, με το ελληνικό όνομα μίας αρχαίας αιγυπτιακής θεότητας, που προσπαθούσε να βυθίσει τον κόσμο στο σκότος, είναι ο πρώτος αστεροειδής που προκάλεσε ανησυχία για το μέλλον της Γης, καθώς στις 13 Απριλίου 2029 θα περάσει μέσα από την τροχιά των γεωστατικών δορυφόρων επικοινωνίας, σε απόσταση μόλις 31.860 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης.

Οπως όλοι οι αστεροειδείς κοντά στη Γη, ο Αποφις περιπλανάται εδώ και χιλιετίες στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Είναι ένα μείγμα από βράχο και μέταλλο, και σύμφωνα με τη NASA φαίνεται να έχει σχήμα σαν φυστίκι,

Μακρύτερος από τον Πύργο του Άιφελ, λίγο μεγαλύτερος από τρία γήπεδα ποδοσφαίρου, ο Αποφις προκάλεσε αναταραχή όταν εντοπίστηκε το 2004, επειδή οι αρχικοί υπολογισμοί έδειξαν μια μικρή πιθανότητα να προσκρούσει στη Γη το 2029.

Σύμφωνα όμως με την NASA, η επιστημονική κοινότητα μετά από ακριβείς υπολογισμούς κατέληξε στο ότι ο αστεροειδής δεν θα συγκρουστεί με τη Γη ούτε στο πέρασμα του αυτό τον μήνα ούτε και στο πολύ πιο κοντινό του πέρασμα το 2029.

Προβλέπεται ότι ο αστεροειδής το 2029  θα περάσει με ασφάλεια περίπου 31.900 χιλιόμετρα από την επιφάνεια του πλανήτη μας. Η NASA τονίζει ότι ενώ αυτή είναι μια ασφαλής απόσταση, είναι εντούτοις αρκετά κοντά και ο αστεροειδής θα βρεθεί ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη μας, η οποία σημειώνεται απέχει περίπου 384.400 χιλιόμετρα από εμάς.

Αυτόν τον μήνα, το πέρασμά του δεν θα είναι τόσο εκπληκτικό όσο η κοντινή προσέγγιση του 2029. Ο αστεροειδής  θα έρθει μόνο το ένα δέκατο της μέσης απόστασης μεταξύ της Γης και του Ηλιου, περισσότερο από 40 φορές τόσο μακριά όσο το φεγγάρι είναι από τη Γη. Θα είναι όμως μια τεράστια ευκαιρία για ακριβέστερη παρατήρηση και υπολογισμό της τροχιάς του τουλάχιστον μέχρι το 2070, τονίζει η NASA.

Σ. Τσαγγαρίδης στο ΚΥΠΕ: «Η συνεχιζόμενη παρατήρηση του κρίνεται επιστημονικά αναγκαία, αφού παραμένει η πιθανότητα πρόσκρουσης στις 12 Απριλίου 2068»

Ερωτηθείς ποιο το επιστημονικό αλλά κυρίως ανθρώπινο ενδιαφέρον σχετικά με τον εν λόγω αστεροειδή, ο κ. Τσαγγαρίδης είπε ότι αφού 1 ΑΜ (Αστρονομική Μονάδα) ισοδυναμεί με τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου (149,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα), το μικρότερο από 1 ΑΜ περιήλιό του σημαίνει ότι η τροχιά του αστεροειδούς διασχίζει την τροχιά του πλανήτη μας.

«Δηλαδή, δύναται το σώμα αυτό να προσκρούσει στη Γη. Κατ' ακρίβεια, μετά τον αρχικό υπολογισμό των δυναμικών στοιχειών της τροχιάς του, η πιθανότητα πρόσκρουσης του Άποφις με τη Γη ή το Φεγγάρι στις 13 Απριλίου 2029 υπολογίστηκε στο 2,7%, πιο ψηλά από οποιοδήποτε άλλο γεωπλήσιο αντικείμενο μέχρι τότε. Μάλιστα, μέχρι σήμερα κατέχει το ρεκόρ ως το αντικείμενο με την πιο ψηλή (αρχική) τοποθέτηση στην κλίμακα κίνδυνου πρόσκρουσης του Τορίνο, φτάνοντας το επίπεδο 4 στις 27 Δεκεμβρίου 2004» είπε.

Συνέχισε λέγοντας ότι «φυσικά, πολλά γεωπλήσια αντικείμενα προσπίπτουν πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη μας (π.χ., διάττοντες αστέρες, βολίδες, μετεωρίτες, αλλά και άλλοι αστεροειδείς), οπότε τι το ιδιαίτερο έχει ο Άποφις; Παρόλο που δεν θεωρείται νέμεσης για τον ανθρώπινο πολιτισμό, η σύγκρουση του με την επιφάνεια της Γης ενδέχεται να ελευθερώσει ενέργεια ισοδύναμη με 1200 μεγατόνους ΤΝΤ, αναλόγως των συγκεκριμένων δυναμικών στοιχείων της (τελική ταχύτητα, σύνθεση αστεροειδούς, μάζα, προφίλ πυκνότητας, παλιρροϊκός τεμαχισμός σε μικρότερα κομμάτια από την ίδια τη Γη, κ.λπ.)».

Για σκοπούς σύγκρισης, ο κ. Τσαγγαρίδης ανέφερε ότι η βόμβα της Χιροσίμα ήταν ισοδύναμη με 16 κιλοτόνους ΤΝΤ (0.016 μεγατόνους) και η πιο ισχυρή έκρηξη πυρηνικής βόμβας υδρογόνου (Βόμβα Τσαρ) με 57 μεγατόνους, ενώ η έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883 υπολογίζεται περίπου 200 μεγατόνους.

Στην αντίπερα όχθη του φάσματος, συνέχισε, η σύγκρουση με αστεροειδή διαμέτρου κάποιων δεκάδων χιλιομέτρων πριν περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια, η οποία αφάνισε τους μη-πτερωτούς δεινοσαύρους (και περίπου το 75% της ζωής στην επιφάνεια του πλανήτη μας, δημιουργώντας τον κρατήρα Τσιξουλούμπ στον Κόλπο του Μεξικού) υπολογίζεται ότι είχε ενέργεια 100 εκατομμυρίων μεγατόνων.

«Στο ενδιάμεσο αυτών των δεδομένων, μια σύγκρουση με τον Άποφις δεν πιστεύεται ότι θα έθετε σε κίνδυνο τον ανθρώπινο πολιτισμό, αλλά έχει τα «φόντα» να εξολοθρεύσει (δις) εκατομμύρια συνανθρώπους μας αναλόγως του σημείου, ή των σημείων, πρόσκρουσης. Για αυτό και η καθόλα δικαιολογημένη ανησυχία της αστρονομικής κοινότητας: μια τέτοια σύγκρουση είναι στατιστικά πιθανή στις μέρες μας, αφού υπολογίζεται ότι συμβαίνει 1 φορά κάθε περίπου 80 000 έτη και η τελευταία πιθανό να έχει συμβεί πριν περίπου 50 000 έτη και δημιούργησε τον κρατήρα Impact Crater στην έρημο της Αριζόνα (ΗΠΑ)» τόνισε.

Ο κ. Τσαγγαρίδης είπε στο ΚΥΠΕ ότι «από αυτή την ανησυχία, κρίθηκε αναγκαία η συνεχιζόμενη παρατήρηση του αστεροειδούς με όλο και δυνατότερα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια. Σταδιακά, ο προσδιορισμός καλύτερων στοιχείων της τροχιάς του έχει εξαλείψει την πιθανότητα σύγκρουσης το 2029, ενώ το ραδιοτηλεσκόπιο-ραντάρ Goldstone μηδένισε και την πιθανότητα τέτοιου ενδεχομένου με την επιστροφή του από τον Ήλιο τον Απρίλιο 2036».

«Αλλά η συνεχιζόμενη παρατήρηση του κρίνεται επιστημονικά αναγκαία, αφού παραμένει η πιθανότητα πρόσκρουσης στις 12 Απριλίου 2068, η οποία υπολογίστηκε ως 1 στις 150 000 από το Jet Propulsion Laboratory της NASA. Επομένως, με το κοντινό πέρασμα του Άποφις στις 3-14 Μαρτίου φέτος, το ραντάρ Goldstone θα παρατηρήσει ενδελεχώς την καμπύλη της κίνησής του για καλύτερο υπολογισμό της τροχιάς του και προσδιορισμό των πιθανοτήτων σύγκρουσης το 2068 και ύστερα» υπογράμμισε.

Ποιος είναι ο Άποφις

Ο κ. Τσαγγαρίδης είπε ότι με μέση διάμετρο κάπου 370 μέτρα (και διαστάσεις 450 × 170 μέτρα), ο αστεροειδής 99942 Άποφις είναι ένας από εκατομμύρια μικρά σώματα στο Ηλιακό μας σύστημα κι ένας από χιλιάδες διαστημικούς βράχους με μέτριο μέγεθος.

«Είναι το αντικείμενο με αριθμό 99942 στη λίστα των γνωστών αστεροειδών, από όπου βγαίνει και ο αριθμός του ονόματός του. Ανήκει στην ομάδα Alten, η οποία περιλαμβάνει πλήθος αστεροειδών με γεωπλήσια τροχιά. Ο Άποφις έχει ελλειπτική τροχιά μέτριας καμπύλωσης (εκκεντρότητα ~ 19%), με αφήλια (μέγιστη από τον Ήλιο) απόσταση 1.1 αστρονομικές μονάδες (ΑΜ) και περιήλια απόσταση 0.75 ΑΜ» ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι ανακαλύφθηκε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο των ΗΠΑ, Kitt Peak, στις 19 Ιουνίου 2004, από τους αστρονόμους Roy A. Tucker, David J. Tholen και Fabrizio Bernardi και «κατά τους πρώτους 6 μήνες μετά την ανακάλυψή του, οι τρεις αστρονόμοι κι άλλοι συνάδελφοί τους υπολόγισαν τα χαρακτηριστικά του και τα δεδομένα της τροχιάς του τα οποία προανάφερα … και κάπως έτσι ο Άποφις μπήκε στο ραντάρ της επιστημονικής κοινότητας – κυριολεκτικά».

Είπε τέλος ότι οι τρεις επιστήμονες που τον ανακάλυψαν τον ονόμασαν Άποφις που είναι η Ελληνική ονομασία της Αιγυπτιακής θεότητας Άπεπ, εχθρού του Ρα, που ζει στο σκότος και προσπαθεί να καταστρέψει τον Ήλιο. «Είναι επίσης το όνομα ενός από τους αντιήρωες της σειράς Stargate SG-1, της οποίας οι Tucker και Tholen δηλώναν φανατικοί τηλεθεατές», κατέληξε ο κ. Τσαγγαρίδης.

Γεωπλήσια ουράνια σώματα και πλανητική άμυνα

Το πέρασμα του αστεροειδούς αυτού αποτελεί μια ευκαιρία αφύπνισης για την ανθρωπότητα, καθώς ουράνια σώματα έχουν κτυπήσει τη Γη στο παρελθόν και ήδη οι διαστημικές υπηρεσίες εργάζονται προς αποτροπή ενός τέτοιου ενδεχομένου.

Τα γεωπλήσια αντικείμενα είναι αστεροειδείς ή κομήτες, η τροχιά των οποίων είναι σε απόσταση 30 εκατ. μιλίων από τη Γη.

Υπογραμμίζεται ότι δεν έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα οποιαδήποτε γεωπλήσια αντικείμενα, που να βρίσκονται χωρίς αμφιβολία σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη.

Ωστόσο, στο ηλιακό μας σύστημα είναι γνωστό ότι υπάρχουν εκατομμύρια αστεροειδείς σε τροχιά γύρω από τον Ηλιο. Ο αριθμός των γεωπλήσιων αστεροειδών που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα φθάνει τις 15,000, με μέσο όρο 30 νέες ανακαλύψεις την εβδομάδα.

Ανάλογα με το μέγεθός τους μοιάζουν με βράχους ή με μικρούς πλανήτες. Αυτά τα κατάλοιπα από το σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, έχουν μέγεθος από λίγες δεκάδες μέτρα μέχρι εκατοντάδες χιλιόμετρα και σχήμα ακανόνιστο, σχεδόν σφαιρικό.

Η σημερινή ικανότητα της ανθρωπότητας για ανίχνευση αστεροειδών 100-300 μέτρων είναι χαμηλή. Οι επιστήμονες βρήκαν μόλις το 5% αστεροειδών 100-300 μέτρων, το 50% των 500-1000 μέτρων ενώ σε μεγέθη 1000+ μέτρα γνωρίζουν πέραν του 90%.

Από τη γένεση της Γης, πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ο πλανήτης μας πλήγηκε πολλές φορές από αστεροειδείς των οποίων οι τροχιές οδήγησαν στο εσωτερικό του ηλιακού συστήματος. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι ένας αστεροειδής πρέπει να έχει τουλάχιστον μήκος ενός χιλιομέτρου προκειμένου να προκαλέσει παγκόσμιο αφανισμό. 

Σημειώνεται ότι ο αστεροειδής,που σύμφωνα με τις θεωρίες αφάνισε τους δεινόσαυρους, είχε μήκος από έξι μέχρι δέκα χιλιόμετρα.

Καθώς κάποιοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι είναι θέμα χρόνου να κτυπήσει τη Γη ένας αστεροειδής το θέμα αυτό απασχολεί ιδιαίτερα τις κυβερνήσεις και τις εθνικές υπηρεσίες, κυρίως στις ΗΠΑ, την ΕΕ και τη Ρωσία, οι οποίες επεξεργάζονται διάφορους τρόπους πλανητικής άμυνας.

Πηγή: ΚΥΠΕ