Ανάλυση: Τι θα απογίνει ο Νετανιάχου; Τι αλλάζει στις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας

12:50 14/6/2021 - Πηγή: Sigma Live

Μια νέα σελίδα της Ιστορίας του Ισραήλ γύρισε χθες, Κυριακή, με το τέλος 12 ετών αδιάκοπης "βασιλείας" του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος παραμερίσθηκε μετά την ψήφο εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου σε έναν ετερόκλιτο συνασπισμό με επικεφαλής τον παλιό σύμμαχό του Ναφτάλι Μπένετ.

Εξήντα βουλευτές ψήφισαν υπέρ του νέου συνασπισμού, που εκτείνεται από τη δεξιά μέχρι την αριστερά, περνώντας από τη στήριξη ενός αραβικού κόμματος, ενώ 59, κυρίως του κόμματος Λικούντ του Νετανιάχου,

της άκρας δεξιάς και των υπερορθόδοξων κομμάτων, αντιτάχθηκαν σ' αυτόν.

Σύμφωνα με τον Γαβριήλ Χαρίτο, διδάκτορα διεθνών σχέσεων και ερευνητή του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν, ο συνασπισμός αυτός άρχισε με δύο απώλειες. Συγκεκριμένα, κέρδισε την πλειοψηφία των παρόντων και όχι όλων των βουλευτών, εάν δεν υπήρχε μια αποχή, το Ισραήλ θα πήγαινε σε νέες εκλογές.  

Επίσης, ένας από τους τέσσερις βουλευτές του αραβικού κόμματος Ράαμ δεν τάχθηκε υπέρ της Κυβέρνησης, ενώ ένας από τους έξι βουλευτές του Αβίγκντορ Λίπερμαν ψήφισε υπέρ της αλλά θα ανεξαρτητοποιηθεί από εδώ και πέρα.

Ο πρώην πρωθυπουργός, ανέκφραστος, έσφιξε το χέρι του διαδόχου του, πριν αναχωρήσει εσπευσμένα από το κοινοβούλιο, ενώ τα νέα μέλη της κυβέρνησης, μερικά συγκινημένα μέχρι δακρύων, έδιναν τον όρκο για την ανάληψη του αξιώματός τους.

Πρώτος αρχηγός κράτους που αντέδρασε ήταν ο Τζο Μπάιντεν, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, του στενότερου συμμάχου του Ισραήλ, ο οποίος συνεχάρη αμέσως με ανακοίνωσή του τον 49χρονο Μπένετ, λέγοντας πως «βιάζεται να δουλέψει» μαζί του.

Μόλις ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα, πλήθος Ισραηλινοί στην Ιερουσαλήμ γιόρτασαν κοντά στην Κνεσέτ την αποχώρηση του Νετανιάχου από την εξουσία, αλλά επίσης κατά χιλιάδες στην εμβληματική πλατεία Ραμπίν, με ισραηλινές σημαίες να κυματίζουν.

«Υπερβολικά πολύ καιρό»

«Αυτός ο πρωθυπουργός παρέμεινε για υπερβολικά πολύ καιρό, προσπάθησε να αλλάξει το σύστημα υπέρ του και να ξεφύγει από ορισμένα εγκλήματα, λοιπόν σήμερα έχουμε γιορτή στο Τελ-Αβίβ», είπε ο 24χρονος Ζορέλ Φρανγκάντι, σερβιτόρος σ' ένα μπαρ.

Μερικές ώρες νωρίτερα, στη διάρκεια της τελευταίας ομιλίας του ως πρωθυπουργού ενώπιον της Κνεσέτ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος ηγήθηκε της χώρας από το 1996 ως το 1999 και στη συνέχεια από το 2009 μέχρι την 13η Ιουνίου 2021, είχε διαβεβαιώσει πως θα επιστρέψει «σύντομα» στην εξουσία παρά τα 71 χρόνια του και τη δίκη του για διαφθορά, υπεξαίρεση και κατάχρηση εξουσίας σε μια σειρά υποθέσεων.

Ενδεικτικό των δυσκολιών που περιμένουν τον νέο συνασπισμό είναι το γεγονός ότι ο Ναφτάλι Μπένετ δυσκολεύθηκε να πάρει τον λόγο στο κοινοβούλιο, καθώς η φωνή του πνιγόταν από τις αποδοκιμασίες των αντιπάλων του.

«Κατανοώ ότι δεν είναι μια εύκολη ημέρα για πολλούς σήμερα, όμως δεν είναι ημέρα πένθους, είναι ημέρα αλλαγής, αλλαγής καθεστώτος σε μια δημοκρατία», διαβεβαίωσε.

Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, το Λικούντ είχε τερματίσει πρώτο, όμως ο Νετανιάχου δεν είχε καταφέρει να συγκεντρώσει μια πλειοψήφία 61 βουλευτών που είναι απαραίτητη για το σχηματισμό κυβέρνησης.

Μπροστά στο αδιέξοδο, ο πρόεδρος Ρεουβέν Ριβλίν ανέθεσε το σχηματισμό κυβέρνησης στον επικεφαλής της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ.

Αυτός ο τελευταίος κατάφερε την τελευταία στιγμή στις αρχές Ιουνίου να συγκεντρώσει μια πλειοψηφία σχηματίζοντας ένα συνασπισμό με δύο κόμματα της αριστεράς, δύο του κέντρου, τρία της δεξιάς και --κάτι πολύ σπάνιο-- τον αραβικό σχηματισμό Ράαμ του Μανσούρ Αμπάς.

Η στήριξη των Μανσούρ Αμπάς και Ναφτάλι Μπένετ ήταν ουσιώδους σημασίας για να επιτευχθεί η πλειοψηφία. Και για εξασφαλίσει την υποστήριξη του Μπένετ, ο Γιαΐρ Λαπίντ του πρότεινε να γίνει πρώτα αυτός πρωθυπουργός για δύο χρόνια, πριν ακολουθήσει στη θέση του πρωθυπουργού ο ίδιος ο 57χρονος Λαπίντ τον Αύγουστο του 2023.

Εφόσον βέβαια αυτός ο εύθραυστος ετερόκλιτος σχηματισμός καταφέρει να παραμείνει μέχρι τότε στην εξουσία.

Στο εξωτερικό, οι αντιδράσεις ήταν πολλές: «Περιμένοντας να ενισχυθεί η σύμπραξη ΕΕ-Ισραήλ για μια κοινή ευημερία και προς μια βιώσιμη περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα», έγραψε στο Twitter ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ενώ η γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ δήλωσε πως επιθυμεί να συνεργασθεί «στενά» με τη νέα κυβέρνηση.

Ο καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό συνεχάρη επίσης το νέο ομόλογό του. Ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντόμινικ Ράαμπ εξέφρασε από την πλευρά του «ικανοποίηση για το γεγονός ότι θα συνεχιστεί η συνεργασία σε θέματα ασφαλείας, εμπορίου και κλιματικής αλλαγής, καθώς και η κοινή δουλειά για την εγγύηση της ειρήνης στην περιοχή».

Η σχέση με την Τουρκία

Ο Δρ Χαρίτος ανέφερε ότι σχέση με το μέλλον των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ με την Τουρκία, ο Λαπίντ κατά την προεκλογική εκστρατεία είχε αναφέρει τον Ερντογάν και την Κυβέρνησή του ως ένα παράδειγμα προς αποφυγή. Έκανε μια αναλογία για το πώς συμπεριφέρεται ο Ερντογάν στο εσωτερικό με το πώς συμπεριφέρεται ο Νετανιάχου. Άλλο είναι όμως να κατακρίνεις κάποιον για το πώς συμπεριφέρεται στο εσωτερικό της χώρας και άλλο να κατακρίνεις τις ενέργειες της Τουρκίας που μπορεί να απειλεί τα συμφέροντα του Ισραήλ. Αυτό δεν έχει ειπωθεί από τον Λαπίντ, αναφέρει ο ειδικός.

«Αυτό το οποίο έχει σημασία είναι ότι ο Μπένι Γκαντς, ο οποίος παραμένει στη θέση του Υπουργού Άμυνας, όταν είχε αναλάβει καθήκοντα περιμέναμε να δούμε ποια θα ήταν η στάση του τις σχέσεις Ισραήλ- Τουρκίας αλλά είδαμε ότι δεν άλλαξε κάτι. Αυτό είναι ένα καλό σημάδι για το πού θα κινηθεί η νέα Κυβέρνηση. Παραμένει μυστήριο για το πώς θα κινηθεί ο Υπουργός Εξωτερικών».

Προκλήσεις

Κατά την τελευταία ημέρα του στην εξουσία, υπερασπιζόμενος μια δεκαετία που διαμόρφωσε το Ισραήλ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έκανε τον απολογισμό του ενώπιον της Κνεσέτ: «εξομάλυνση» με αραβικές χώρς, ανάπτυξη της ισραηλινής αστυνομίας διεθνώς και σκληρή γραμμή έναντι του Ιράν, ενώ θεώρησε από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της πρωθυπουργίας του τη μυστική επιχείρηση σε ιρανικά αρχεία, που πραγματοποιήθηκε το 2018 από τις μυστικές υπηρεσίες.

Παρουσιάζοντας στο κοινοβούλιο τις μεγάλες κατευθύνσεις της κυβέρνησής του, ο Ναφτάλι Μπένετ δήλωσε πως ο συνασπισμός του δεν θα αφήσει «το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα». «Αυτή η κυβέρνηση αρχίζει τη δουλειά της κάτω από τη σοβαρότερη από τις απειλές για την ασφάλεια», δήλωσε σχετικά με το Ιράν, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα του «επιφυλάσσεται του δικαιώματός της σε πλήρη ελευθερία δράσης» εναντίον του ορκισμένου εχθρού της, ο οποίος αρνείται ότι επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Εκτός από το ιρανικό ζήτημα, η κυβέρνηση αυτή, την οποία ένωσε μόνον η βούληση να πέσει ο Νετανιάχου, θα πρέπει να βρει ένα πεδίο συνεννόησης όσον αφορά την οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία, καθώς και να αποφύγει ευαίσθητα θέματα, όπως το παλαιστινιακό ζήτημα.

Μόλις αναλάβει καθήκοντα, θα αντιμετωπίσει προκλήσεις, όπως η πορεία που έχει προγραμματίσει για αύριο, Τρίτη, η ισραηλινή άκρα δεξιά στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, έναν παλαιστινιακό τομέα που βρίσκεται υπό ισραηλινή κατοχή.

Το ισλαμιστικό κίνημα Χαμάς, το οποίο βρίσκεται στην εξουσία στον παλαιστινιακό θύλακο της Γάζας που είναι αποκλεισμένος από το Ισραήλ, έχει ήδη απειλήσει με αντίποινα, αν αυτή η πορεία πραγματοποιηθεί κοντά στην πλατεία των Τζαμιών. Διευκρίνισε πως η ανάδειξη νέας κυβέρνησης δεν αλλάζει «σε τίποτε» τις σχέσεις του με το Ισραήλ.

Τον Μάιο, η Χαμάς είχε διατυπώσει μια παρόμοια απειλή, πριν αρχίσει να εκτοξεύει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ, κάτι που είχε οδηγήσει σε έναν πόλεμο 11 ημερών με το εβραϊκό κράτος.

Τι θα απογίνει ο Νετανιάχου

«Θα επιστρέψουμε σύντομα!». Αυτό υποσχέθηκε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μετά την εκδίωξή του από την πρωθυπουργία. Ομως το μέλλον του είναι αβέβαιο εξαιτίας των δικαστικών περιπετειών που έχει μπροστά του.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι πλέον βουλευτής και αρχηγός της αντιπολίτευσης, κατηγορούμενος για διαφθορά.

Στο Ισραήλ, ο πρωθυπουργός δεν έχει κανενός είδους ασυλία, αλλά δεν είναι υποχρεωμένος να παραιτηθεί ή να αποσυρθεί κατά την διάρκεια της δίκης του.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο 71χρονος Νετανιάχου διατήρησε τις δραστηριότητές του ως επικεφαλής της κυβέρνησης κατηγορούμενος από τον Μάιο 2020 για διαφθορά, απάτη και κατάχρηση εξουσίας σε σειρά δικαστικών υποθέσεων.

Ο πρώην πρωθυπουργός κατηγορείται μεταξύ άλλων για αποδοχή δώρων (σαμπάνια, κοσμήματα, πούρα), για εξασφάλιση ευνοϊκής κάλυψης από την μεγαλύτερη ισραηλινή εφημερίδα, την Yediot Aharonot, και ευνοϊκή μεταχείριση μεγιστάνα των τηλεπικοινωνιών με τον ίδιο στόχο.

Για να γλιτώσει, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου προσπάθησε να εξασφαλίσει δικαστική ασυλία, επιχειρώντας να επηρεάσει, ακόμη και μέσω συμφωνίας για την κατανομή της εξουσίας τον περασμένο χρόνο, την ψήφιση ενός νόμου που θα τον προστάτευε ως πρωθυπουργό.

Στην αντιπολίτευση πλέον, ο Νετανιάχου δεν έχει μοχλό πίεσης για την αλλαγή των νόμων. Ομως, σύμφωνα με τον Γιοχάναν Πλέσνερ, διευθυντή του Δημοκρατικού Ινστιτούτου του Ισραήλ (IDI), κέντρου αναλύσεων της Ιερουσαλήμ, η επιδίωξή του να παραμείνει στην πολιτική συνδέεται με τις δικαστικές του περιπέτειες.

Το 1999, όταν έχασε για πρώτη φορά την εξουσία, ο Νετανιάχου αποσύρθηκε για κάποιο διάστημα από την πολιτική. Αυτήν την φορά, «κίνητρό του είναι να παραμείνει αρχηγός της αντιπολίτευσης και αυτό πριν απ΄όλα συνδέεται με τις δικαστικές διώξεις εναντίον του».

«Θέλει να συνεχίσει να εμφανίζεται ως κατηγορούμενος που διαθέτει κάποια πολιτική εξουσία και μία πιθανότητα να ξαναγίνει πρωθυπουργός. Θεωρεί ότι αυτό του δίνει έναν μοχλό απέναντι στους δικαστές και στον γενικό εισαγγελέα», λέει ο Γιοχάναν Πλέσνερ.

Στο παρελθόν, πολλοί πολιτικοί του αντίπαλοι έχουν απειλήσει να περάσουν νόμο που θα εμποδίζει κάθε πρόσωπο που διώκεται δικαστικά να υπηρετεί ως πρωθυπουργός, ώστε να αποθαρρυνθεί κάθε επιθυμία του, ως αρχηγού του κόμματος Λικούντ, να θέσει και πάλι υποψηφιότητα.

Εάν καταδικασθεί, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου απειλείται με ποινή φυλάκισης δέκα ετών για διαφθορά και τριών ετών για απάτη και κατάχρηση εξουσίας.

Ο πρώην πρωθυπουργός, ο οποίος δηλώνει αθώος, έχει ήδη αποκλείσει δημόσια την προσφυγή σε «διαπραγμάτευση ποινής» με αντάλλαγμα την παραδοχή της ενοχής του, μία διαδικασία πολύ συνηθισμένη στο Ισραήλ.

Πρωθυπουργός ή όχι, η δίκη του ενώπιον του δικαστηρίου της Ιερουσαλήμ μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Σε περίπτωση καταδίκης του, θα μπορεί να ασκήσει έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Και, τέλος, παραμένει η δυνατότητα αίτησης προεδρικής χάριτος.

Διαβάστε επίσης: Ισραήλ: Πανηγυρισμοί για το τέλος εποχής Νετανιάχου (ΦΩΤΟ&ΒΙΝΤΕΟ)

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP