Απόκριες με τον βασιλιά Όθωνα στην Αθήνα του 19ου αιώνα 1832 -1862

11:35 11/3/2019 - Πηγή: Sigma Live

Στην Αθήνα το Όθωνα και της Αμαλίας στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα η εορτή της Αποκριάς είχε ξεχωριστή θέση μιας και σε αυτήν λάμβανε μέρος όλος ο λαός.

Οι Ευρωπαίοι που διέμεναν στην πόλη έφεραν τις ιδιωτικές γιορτές στα σπίτια (μπαλ μασκέ) με ευρωπαϊκούς χορούς και μουσική. Αυτά γίνονταν κυρίως στα σπίτια της αριστοκρατίας. Ο Γάλλος αρχαιολόγος Edmond About που το 1852 βρέθηκε στην Αθήνα

μας πληροφορεί : «Δεν είχα δει ποτέ κόσμο να χορεύει με μεγαλύτερη μανία απ' όσο η καλή ελληνική κοινωνία!...»

Ο λαός προτιμούσε τις δημόσιες εκδηλώσεις στους δρόμους και τις πλατείες. Εκεί τριγύριζαν υπαίθριοι θίασοι, ακροβάτες, γαϊτανάκια, κουκλοθέατρα, ο καραγκιόζης και πολλά δρώμενα. Ο περιηγητής Edgar Garston το 1840 λέει για ένα τέτοιο: «… δύο άντρες είχαν ντυθεί ταξιδιώτες με ομπρέλα, ευρωπαϊκά ρούχα της μόδας κ.λπ., και μαζί τους ένας ντυμένος Τούρκος μεταφραστής τους. Πότε πότε οι “Φράγκοι” έκαναν μια στάση και ζωγράφιζαν ή σκιτσάριζαν το πορτρέτο κάποιου που θα τον σταματούσαν… ή του έπιαναν κουβέντα, μέσω του μεταφραστή τους…»

Σημαντικό έθιμο ήταν ο ρεβιθοπόλεμος. Εναλλακτικά χρησιμοποιούνταν φασόλια ή καλαμπόκι. Ομάδες συναντιόνταν στον δρόμο και πετούσαν ρεβίθια η μια στην άλλη. Άλλοτε πάλι έκαναν επίθεση σε εξώπορτες και στα παράθυρα αντιπάλων. Αργότερα έφτασε ο χαρτοπόλεμος.

Υπήρχε και άτυπη τρόπον τινά παρέλαση μασκαράδων. Τα «μουτζουρώματα» στο πρόσωπο από την περίοδο της τουρκοκρατίας παραχώρησαν τη θέση τους στις ευρωπαϊκού τύπου μάσκες και στολές αμφίεσης που πωλούνταν στα μαγαζιά, ακόμα και στα μπακάλικα.

Οι μασκαράδες συγκεντρώνονταν την Κυριακή της Αποκριάς το μεσημέρι στη λεγόμενη «Μουσική της Κυριακής». Η οδός Πατησίων που ξεκινούσε από την Ομόνοια (τότε πλατεία Όθωνος) έφτανε σε ένα σημείο εκεί που σήμερα βρίσκεται το Πεδίο του Άρεως. Εκεί υπήρχε ένα μεγάλο κιόσκι πάνω στο οποίο κάθε Κυριακή μεσημέρι προς απόγευμα η μπάντα του στρατού έπαιζε τραγούδια και ο κόσμος πήγαινε για βόλτα. Η Ιουλιανή φον Πλύσκω ήταν η μεγάλη κυρία της τιμής της βασίλισσας Αμαλίας. Καταγράφει στο ημερολόγιό της για την Κυριακή της Αποκριάς στις 5 Μαρτίου 1848 : «…στη μουσική της Κυριακής… είχε συγκεντρωθεί λαός πολύς, ανάμεσά τους και μεταμφιεσμένοι. Η οδός Πατησίων είχε μετατραπεί σε κανονικό corso, πολλές άμαξες, καβαλάρηδες και περιπατητές πηγαινοέρχονταν…». Την Κυριακή της Αποκριάς στις 10 Μαρτίου 1850 η Πλύσκω πήγε με τους βασιλείς και γράφει ενθουσιασμένη: «…Τέτοια Κυριακή της Αποκριάς δεν υπήρξε μέχρι τώρα ποτέ... ΄Όπου κι αν πήγαιναν οι Μεγαλειότητες, τις συνόδευαν χιλιάδες άνθρωποι, που ήταν συγκινημένοι και εκδήλωναν την αγάπη τους…»

Την Καθαρά Δευτέρα και ο κόσμος παραδοσιακά γιόρταζε στους στύλους του Ολυμπίου Διός, τις «Κολόνες», όπως τις έλεγαν. Ο κόσμος χόρευε και τραγουδούσε, τα πειράγματα ήταν διαρκείας, και βέβαια έτρωγαν σαρακοστιανά: ψωμί, σκόρδα, ταραμά, κρεμμύδια, βρεγμένα κουκιά, ρετσίνα και οι πιο πλούσιοι χταπόδι, στρείδια και μύδια.

Η Χριστιάνα Λυτ, γυναίκα του ιερέα των ανακτόρων, γράφει στο ημερολόγιό της για την Καθαρά Δευτέρα στην Αθήνα στις 7 Φεβρουαρίου 1844: «… Πήγαμε κι εμείς με όλο τον κόσμο έξω στις Κολόνες, όπου είχανε μαζευτεί πολλές χιλιάδες λαού για τη γιορτή της Αποκριάς. Συναντήσαμε πολλούς γνωστούς… Όταν βλέπεις από μακριά όλον αυτόν τον κόσμο με τα πλουμιστά ρούχα (ενν. τους μασκαράδες) και τους στρατιώτες με τ’ αστραφτερά τους όπλα… δεν αισθάνεσαι τη μυρουδιά του σκόρδου, που είναι απαραίτητη σε μια τέτοια γιορτή…».

Σε αυτή τη γιορτή μερικές φορές πήγαιναν και οι βασιλείς. Όπως λέει η Χριστιάνα Λυτ : «… Οι βασιλιάδες κάθονταν κάτω από ένα υπόστεγο, φτιαγμένο από δαφνόκλαδα, κι έτρωγαν…». Επιτρεπόταν στον κόσμο να τους πλησιάσει και να εκδηλώσει τη χαρά του. Η Πλύσκω αναφέρει για την Καθαρά Δευτέρα τον Φεβρουάριο του 1847: «…ένας πλησίασε (ενν. τους βασιλείς) και είπε: Ε, βασιλιά, θα πάμε στην Πόλη; (ενν. την Κωνσταντινούπολη)…» Επίσης για την Καθαρά Δευτέρα στις 26 Φεβρουαρίου 1849 γράφει με ενθουσιασμό: «… Υποδέχθηκαν τον βασιλιά και τη βασίλισσα με επευφημίες. Τους περιτριγύρισαν χορεύοντας, τους προσέφεραν να πιούν και εξέφραζαν με κάθε τρόπο τη χαρά τους που βρίσκονταν μαζί τους …».

*Ο Θάνος Κονδύλης είναι συγγραφέας, ιστορικός, αρχαιολόγος

Tα σχόλια αντιπροσωπεύουν την προσωπική γνώμη των συγγραφέων τους και όχι αυτή του Sigmalive.com