Χα Ποτάμι: Ιστορικό "παρανομίας" από '73- Δείχνουν εκθέσεις Ε.Υ

19:50 22/3/2019 - Πηγή: Sigma Live

Ως παράνομο χαρακτηριζόταν για πολλά χρόνια από την Ελεγκτική Υπηρεσία το ιδιωτικό φράγμα στο Χα Ποτάμι.

Αυτό καταδεικνύουν οι ετήσιες εκθέσεις αλλά και οι ειδικές εκθέσεις της Υπηρεσίας, από το 2007. Στις εκθέσεις αναφέρεται επανειλημμένα το ιστορικό της παρανομίας, που κρατά από το 1973.

Το ζήτημα επανήλθε στην δημοσιότητα με αφορμή τον κίνδυνο για πιθανότητα διαρροής ποσότητας νερού. Οι αρμόδιες αρχές είναι σε ετοιμότητα. Καθησυχαστικός, εξάλλου, παρουσιάστηκε ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής, σε σχέση με την πιθανότητα διαρροής νερού από

ιδιωτικό φράγμα στην περιοχή Χα Ποτάμι, σημειώνοντας ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο και παρακολουθείται συνεχώς.

Απόσπασμα απ’ την ετήσια έκθεση του 2007, αναφέρει, «Γύρω στο 1973 ανεγέρθηκε παράνομα, κοντά στην εκβολή του πιο πάνω ποταμού, μικρό εκτροπικό φράγμα. Μετά τη δημιουργία, κατά το 1995, γηπέδου γκολφ στην παρακείμενη περιοχή, η ιδιωτική εταιρεία, στην οποία ανήκει το υπό αναφορά γήπεδο γκολφ, προέβη, κατά την περίοδο 2002-2003, στην επέκταση και ανύψωση των αναχωμάτων με σκοπό την εξασφάλιση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού για άρδευση του γηπέδου γκολφ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία χωμάτινου φράγματος επί της κοίτης του ποταμού συνολικής χωρητικότητας 500 000 κ.μ. νερού. Έκτοτε η εταιρεία, χρησιμοποιεί το νερό από το υπό αναφορά φράγμα για την άρδευση του γηπέδου γκολφ». «Για αποκατάσταση της νομιμότητας και για να επιτευχθούν συνθήκες ασφάλειας κατά τη φύλαξη του νερού στο φράγμα, η εταιρεία κλήθηκε να υποβάλει στην αρμόδια πολεοδομική Αρχή πλήρη τεχνική μελέτη και σχέδια σύμφωνα με όλες τις σχετικές παραμέτρους ασφάλειας, καθώς και υδρολογική μελέτη και μελέτη επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η τεχνική μελέτη υποβλήθηκε από την εταιρεία μαζί με αίτησή της με την οποία ζητά τη χορήγηση άδειας για βελτίωση και επέκταση του υφιστάμενου φράγματος, με σκοπό την αύξηση της χωρητικότητάς του στο 1 εκ. κ.μ. νερού, ενώ παράλληλα συνέδεσε το θέμα της επέκτασης του υφιστάμενου φράγματος με την υποβολή αιτήματος για τη δημιουργία δεύτερου γηπέδου γκολφ στην περιοχή της κοιλάδας Χα-ποτάμι».

Απόσπασμα από την ετήσια έκθεση του 2008, αναφέρει, «Το Υπουργικό Συµβούλιο απέρριψε σχετική αίτηση εταιρείας, για παραχώρηση άδειας χρήσης τµήµατος της κοίτης ποταµού στο οποίο η εταιρεία κατασκεύασε παράνοµα φράγµα και ο Έπαρχος κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει και αποµακρύνει τις κατασκευές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, παρέχοντας της προθεσµία µέχρι 31.5.2009. Μέχρι σήµερα, το παράνοµο φράγµα δεν έχει κατεδαφιστεί διότι, σύµφωνα µε την άποψη του Τµήµατος, για την κατεδάφιση των υφιστάµενων κατασκευών απαιτείται η διεξαγωγή σχετικής µελέτης από την εταιρεία». Η έκθεση συνεχίζει: «Για αποκατάσταση της νοµιµότητας και για να επιτευχθούν συνθήκες ασφάλειας κατά τη φύλαξη του νερού στο φράγµα, η εταιρεία κλήθηκε να υποβάλει στην αρµόδια Πολεοδοµική Αρχή πλήρη τεχνική µελέτη και σχέδια σύµφωνα µε όλες τις σχετικές παραµέτρους ασφάλειας, υδρολογική µελέτη και µελέτη επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η τεχνική µελέτη υποβλήθηκε από την εταιρεία µαζί µε αίτησή της µε την οποία ζήτησε τη χορήγηση άδειας για βελτίωση και επέκταση του υφιστάµενου φράγµατος, µε σκοπό την αύξηση της χωρητικότητάς του στο 1 εκ. κ.µ. νερού, ενώ παράλληλα συνέδεσε το θέµα της επέκτασης του υφιστάµενου φράγµατος µε την υποβολή αιτήµατος για τη δηµιουργία δεύτερου γηπέδου γκολφ στην περιοχή της κοιλάδας Χα-ποτάµι. Σε συνεδρία που έγινε στις 4.9.2006, µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς, για χορήγηση πολεοδοµικής άδειας για την δηµιουργία υδατοφράκτη από την εταιρεία, αποφασίστηκε όπως παραχωρηθεί πολεοδοµική άδεια στον αιτητή υπό ορισµένους όρους και προϋποθέσεις».

Η σχετική έκθεση, συμπληρώνει, «Στις 29.12.2006, εκδόθηκε πολεοδοµική άδεια στον αιτητή, στην οποία ενσωµατώθηκαν διάφοροι όροι, µεταξύ των οποίων και όρος για εξασφάλιση, από τον αιτητή, άδειας από το Τµήµα Κτηµατολογίου και Χωροµετρίας για επέµβαση σε κυβερνητική γη. Η Οµοσπονδία Περιβαλλοντικών και Οικολογικών Οργανώσεων Κύπρου υπέβαλε στις 18.9.2007 παράπονο στην Επίτροπο ∆ιοικήσεως κατά του Τµήµατος Πολεοδοµίας και της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος σε σχέση µε το πιο πάνω θέµα. Στην έκθεση της Επιτρόπου ∆ιοικήσεως ηµερ. 10.9.2008, επισηµαίνεται µεταξύ άλλων, ότι η χορηγηθείσα άδεια εκφεύγει των πλαισίων νοµιµότητας, εφ' όσον νοµιµοποιεί εκ των υστέρων µια παράνοµη κατασκευή, ενώ τονίζει ότι το Τµήµα Πολεοδοµίας και Οικήσεως όφειλε να αρνηθεί την έκδοση καλυπτικής άδειας για το παράνοµο κατασκευασθέν φράγµα, ιδίως ενόψει της έλλειψης γνωµάτευσης εκ µέρους της Περιβαλλοντικής Αρχής. Επίσης, τονίζεται ότι ο θεσµός της εκ των υστέρων νοµιµοποίησης πολεοδοµικών υπερβάσεων και παρατυπιών δια της έκδοσης πολεοδοµικής άδειας, δεν µπορεί να ανάγεται µέχρι του σηµείου της κάλυψης κραυγαλέων παρανοµιών όπως η κατασκευή του υπό αναφορά φράγµατος, και εισηγείται στο Τµήµα Πολεοδοµίας και Οικήσεως την ανάκληση της πολεοδοµικής άδειας. Το Τµήµα Πολεοδοµίας και Οικήσεως, µε επιστολή του ηµερ. 24.9.2008, πληροφόρησε την αιτήτρια εταιρεία ότι το Υπουργικό Συµβούλιο, µε απόφασή του ηµερ. 21.5.2008, απέρριψε τη σχετική αίτησή της για παραχώρηση άδειας χρήσης του επηρεαζόµενου από την ανάπτυξη τµήµατος της κοίτης του ποταµού, µε αποτέλεσµα ο σχετικός όρος της πολεοδοµικής άδειας να µην µπορεί να ικανοποιηθεί και η πολεοδοµική άδεια να θεωρείται ως µη χορηγηθείσα. Επίσης, η Επαρχιακή ∆ιοίκηση Πάφου, µε επιστολή της ηµερ. 21.10.2008, κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει και αποµακρύνει αµέσως τις κατασκευές που έχουν ήδη υλοποιηθεί και επαναφέρει την κοίτη του ποταµού και την περιβάλλουσα περιοχή κατά το δυνατό στην αρχική της κατάσταση, κατόπιν συνεννόησης και µε τον Επαρχιακό Μηχανικό του ΤΑΥ, διαφορετικά θα ληφθούν εναντίον της όλα τα υπό του Νόµου ενδεικνυόµενα µέτρα.

Η Επαρχιακή ∆ιοίκηση Πάφου, µε νέα επιστολή της ηµερ. 30.1.2009, πληροφόρησε την εταιρεία ότι της παρέχεται προθεσµία µέχρι τις 31.5.2009 για συµµόρφωση µε τα πιο πάνω ωστόσο, όπως αντιλαµβάνοµαι, παρόλο που η προθεσµία έχει παρέλθει, το θέµα παραµένει ακόµα σε εκκρεµότητα. Ο ∆ιευθυντής του Τµήµατος µε πληροφόρησε ότι την απόφαση για κατεδάφιση των κατασκευών έλαβε η αρµόδια αρχή, που είναι ο Έπαρχος Πάφου, χωρίς προηγούµενη συνεννόηση µε το Τµήµα. Κατά την άποψη του Τµήµατος, για την κατεδάφιση των υφιστάµενων κατασκευών απαιτείται η διεξαγωγή σχετικής µελέτης από την εταιρεία, στην οποία να αναφέρεται η διαδικασία κατεδάφισης καθώς και οι τρόποι αντιµετώπισης των προβληµάτων που θα προκύψουν, όπως θέµατα ασφάλειας και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω της µετακίνησης τεράστιων όγκων υλικών επέµβασης σε κοίτη ποταµού».
Απόσπασμα από την έκθεση του 2009, (επαναλαμβάνεται το ιστορικό που έχει αναφερθεί πιο πάνω) … «το Υπουργικό Συμβούλιο, στις 21.5.2008 απέρριψε αίτηση της εταιρείας για παραχώρηση της υπό αναφορά άδειας, με αποτέλεσμα η πολεοδομική άδεια να θεωρείται ως μη χορηγηθείσα. Η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου, κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει το φράγμα μέχρι την 31.5.2009. Όπως πληροφορηθήκαμε προφορικά από τον υπεύθυνο Επόπτη της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου, το φράγμα έχει υπερχειλίσει και το θέμα της κατεδάφισής του θα συζητηθεί μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου και της ενδιαφερόμενης εταιρείας, με σκοπό την όσον το δυνατό καλύτερη αξιοποίηση του νερού που συσσωρεύτηκε. Επισημάναμε ότι, με βάση την υφιστάμενη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, η εταιρεία θα πρέπει να ετοιμάσει την απαιτούμενη μελέτη, έτσι ώστε, με την κένωση του φράγματος, να καταστεί δυνατή η κατεδάφισή του. Επίσης, εισηγηθήκαμε όπως το Τμήμα ζητήσει την άποψη του Γενικού Εισαγγελέα αναφορικά με τη δυνατότητα τοποθέτησης μετρητών, ώστε στο μεταξύ η εταιρεία να χρεώνεται για το νερό που χρησιμοποιεί από το φράγμα».

Απόσπασμα από την έκθεση του 2010, στο παράρτημα «Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων». «Παράνομα φράγματα. Το Υπουργικό Συμβούλιο απέρριψε αίτηση εταιρείας, η οποία κατασκεύασε παράνομα φράγμα στο Χα-ποτάμι, για παραχώρηση άδειας χρήσης τμήματος της κοίτης ποταμού και ο Έπαρχος κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει και απομακρύνει τις κατασκευές της. Μέχρι σήμερα το παράνομο φράγμα δεν έχει κατεδαφιστεί».Από έκθεση του 2010, συμπληρώνεται: «Προειδοποιητική επιστολή/παράβαση αρ. 2010/4211. Αφορά στην εφαρμογή στην Κυπριακή Δημοκρατία της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών. Η παράβαση αφορά στον αντίκτυπο του αιολικού πάρκου «Όρείτες» στις περιοχές Natura 2000 CY5000010 «Χα-Ποτάμι» (ΖΕΠ από τον Οκτώβριο 2007) και CY 400002 «Χα-Ποτάμι» (ΤΚΣ από τις 28.3.2008). Σε προσχέδιο απάντησης προς την Επιτροπή, ημερ. 19.4.2011, το Τμήμα ανέφερε ότι είναι της άποψης ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει παραβιάσει την πιο πάνω Οδηγία αφού εκτιμήθηκε και βεβαιώθηκε ότι το έργο δεν θα προκαλέσει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ θα έχει θετικές συνέπειες πρωταρχικής σημασίας για το περιβάλλον».

Απόσπασμα από έκθεση 2011, επαναλαμβάνει το ιστορικό που αναφέρουν οι προηγούμενες εκθέσεις, και συμπληρώνει, «Παράνομα φράγματα. Το Υπουργικό Συμβούλιο απέρριψε αίτηση εταιρείας, η οποία κατασκεύασε παράνομα φράγμα στο Χα-ποτάμι, για παραχώρηση άδειας χρήσης τμήματος της κοίτης ποταμού και ο Έπαρχος κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει και απομακρύνει τις κατασκευές της. Μέχρι σήμερα, το παράνομο φράγμα δεν έχει κατεδαφιστεί.

(Επανάληψη και στην έκθεση του 2011) «Προειδοποιητική επιστολή/παράβαση αρ. 2010/4211. Η παράβαση, αφορά στον αντίκτυπο του αιολικού πάρκου "Όρείτες", 41 ανεμογεννητριών, και σχετικών οδικών δικτύων, στην περιοχή «Χα-Ποτάμι» που έχει κηρυχθεί ως ΖΕΠ και ΤΚΣ. Σε προσχέδιο απάντησης προς την Επιτροπή, ημερ. 19.4.2011, το Τμήμα εξέφρασε την άποψη ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει παραβιάσει τη σχετική Οδηγία αφού, συναξιολογώντας όλα τα δεδομένα, εκτιμήθηκε και βεβαιώθηκε ότι το έργο δεν θα προκαλέσει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ θα έχει θετικές συνέπειες πρωταρχικής σημασίας για το περιβάλλον.

Κατασκευή ιδιωτικού φράγματος στο Χα-ποτάμι. Όπως αναφέρεται εκτενέστερα σε προηγούμενες Εκθέσεις , γύρω στο 1973, ανεγέρθηκε παράνομα, κοντά στην εκβολή του πιο πάνω ποταμού, μικρό εκτροπικό φράγμα, το οποίο επεκτάθηκε κατά την περίοδο 2002-2003. Έκτοτε, το νερό που αποθηκεύεται στο υπό αναφορά φράγμα, συνολικής χωρητικότητας 500.000 κ.μ., χρησιμοποιείται από εταιρεία για την άρδευση γηπέδου γκολφ, εξ αιτίας δε του γεγονότος ότι είναι παράνομο, δεν επιβάλλονται, από το ΤΑΥ, οποιαδήποτε τέλη σε σχέση με τις αντλούμενες ποσότητες νερού. Στις 29.12.2006 εκδόθηκε πολεοδομική άδεια, στην οποία ενσωματώθηκε όρος για εξασφάλιση, από τον αιτητή, άδειας για επέμβαση σε κυβερνητική γη. Το Υπουργικό Συμβούλιο, στις 21.5.2008 απέρριψε αίτηση της εταιρείας για παραχώρηση της υπό αναφορά άδειας, και η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου, με επιστολή της ημερ. 30.1.2009, κάλεσε την εταιρεία όπως κατεδαφίσει το φράγμα μέχρι την 31.5.2009. Η άμεση κατεδάφιση του φράγματος κατέστη δύσκολη, λόγω του ότι το φράγμα είχε υπερχειλίσει και το θέμα συζητήθηκε σε συνάντηση μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου και της ενδιαφερόμενης εταιρείας, που πραγματοποιήθηκε στις 25.6.2010, κατά την οποία ο εκπρόσωπος της εταιρείας διατύπωσε, μεταξύ άλλων, την άρνησή του όσον αφορά στην χρέωση της εταιρείας για το νερό που θα αντλείται από το φράγμα».

Απόσπασμα έκθεσης 2012, κάνει αναφορά ξανά στην πιο πάνω προειδοποιητική επιστολή, και συμπληρώνει την απαντητική: «Στη συμπληρωματική προειδοποιητική επιστολή/παράβαση αρ. 2012/4211, ημερ. 27.9.2012, αναφέρεται ότι η ΕΕ ανέλυσε τις απαντήσεις των κυπριακών αρχών, ωστόσο θεωρεί ότι δικαιολογείται η διαβίβαση συμπληρωματικής προειδοποιητικής επιστολής. Η ΕΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σαφή στοιχεία που υποστηρίζουν ότι ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του έργου δεν ελήφθη, όπως θα έπρεπε, υπόψη, αναφέροντας ότι οι αρμόδιες εθνικές αρχές συμφώνησαν με την εκτέλεση των έργων, χωρίς να έχουν βεβαιωθεί ότι αυτά δεν θα επηρεάσουν αρνητικά την ακεραιότητα του υπόψη τόπου. Το Τμήμα διαβίβασε, με επιστολή του ημερ. 29.1.2013 προς τη Νομική Υπηρεσία, προσχέδιο απάντησης με τις θέσεις του επί των πιο πάνω θεμάτων αναφέροντας, μεταξύ άλλων, ότι έχουν τροχοδρομηθεί οι σχετικές νομικές διαδικασίες για εκπόνηση, από ανεξάρτητο επιστημονικό φορέα, επιστημονικής μελέτης εκτίμησης της ενδεχόμενης ύπαρξης ζημιάς στην περιοχή με ακρίβεια, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη πριν το τέλος του χρόνου και η ΕΕ θα τύχει σχετικής ενημέρωσης με βάση τα αποτελέσματά της». Σε άλλο σημείο, συμπληρώνεται το εξής: «Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε στις 20.11.2012 την παραχώρηση άδειας στην υπό αναφορά εταιρεία για χρήση μέρους του ποταμού σύμφωνα με τους όρους που ενέκρινε η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή και η εταιρεία υπέβαλε αίτηση για επανέκδοση της πολεοδομικής άδειας που αναιρέθηκε μετά την απόρριψη της αίτησής της για άδεια επέμβασης σε κυβερνητική γη από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2008».

Απόσπασμα ειδικής έκθεσης για το Τμήμα Περιβάλλοντος του 2016, «Αφορά στην μη εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών, που προκύπτει από τον αντίκτυπο του αιολικού πάρκου «Ορείτες», στην περιοχή «Natura 2000» CY 5000010 «Χα-Ποτάμι» που έχει καθοριστεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) από τον Οκτώβριο του 2007, και CY400002 «Χα-Ποτάμι» που έχει καθοριστεί ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), τον Μάρτιο του 2008. Η Επιτροπή θεωρεί ότι για την κατασκευή του αιολικού πάρκου 41 ανεμογεννητριών και σχετικών οδικών δικτύων στην πιο πάνω περιοχή, υπάρχουν σαφή στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του έργου δεν ελήφθη, όπως θα έπρεπε, υπόψη, αναφέροντας ότι οι αρμόδιες εθνικές αρχές συμφώνησαν με την εκτέλεση των έργων, χωρίς να έχουν βεβαιωθεί ότι αυτά δεν θα επηρεάζουν αρνητικά την ακεραιότητα του υπόψη τόπου.
Το Τμήμα ανέθεσε σε ανεξάρτητο επιστημονικό φορέα, την εκπόνηση επιστημονικής μελέτης εκτίμησης, με ακρίβεια, της ενδεχόμενης ύπαρξης ζημιάς στην περιοχή, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά και στις 28.8.2015, απέστειλε στην ΕΕ προτεινόμενα αντισταθμιστικά μέτρα και μέτρα αποκατάστασης τα οποία βασίζονται στα αποτελέσματα της μελέτης. Η ΕΕ σε επιστολή της ημερ. 2.8.2016, αναφέρει ότι κατά την εκτίμησή της, φαίνεται ότι κάποια μέτρα δεν συνδέονται άμεσα με τις συγκεκριμένες επιπτώσεις του έργου στην περιοχή ή/και δεν είναι αρκούντως συγκεκριμένα ή/και ότι, αφού δεν έχουν νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα, η εφαρμογή τους δεν είναι εξασφαλισμένη. Η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) απέστειλε νέα απαντητική επιστολή στις 11.10.2016 όπου επεξηγεί περαιτέρω τα μέτρα που λαμβάνονται και στις 29.6.2017 ενημέρωσε την Επιτροπή για την πρόοδο της υλοποίησης των διαφόρων μέτρων.

Το ίδιο απόσπασμα, επαναλαμβάνεται και στην έκθεση του 2017.