Δέκα καυτά ζητήματα για το 2019

14:19 11/1/2019 - Πηγή: Sigma Live

Το 2019 βρίσκει την Κύπρο ενώπιον σοβαρών διλημμάτων τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά. Και τούτο σε μια περίοδο περιφερειακής και διεθνούς αστάθειας και ρευστότητας σε διάφορα επίπεδα.

1. H πολιτική στο Κυπριακό απέτυχε να οδηγήσει σε μια διευθέτηση. Τυχόν εφαρμογή του διαπραγματευτικού κεκτημένου θα οδηγήσει σε περιπέτειες με απρόβλεπτες συνέπειες. Λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν ότι ελλοχεύουν κίνδυνοι και από το status quo, το οποίο συνεχώς μεταβάλλεται, προβάλλει η ανάγκη για μια νέα προσέγγιση. Βασικός στόχος θα εξακολουθήσει να είναι ένα ομοσπονδιακό πολίτευμα διαφορετικού όμως τύπου απ’ αυτού που συζητείτο μέχρι σήμερα ούτως ώστε να ενισχυθεί η λειτουργικότητά του. Η υιοθέτηση μιας εξελεγκτικής προσέγγισης η οποία θα αντιμετωπίζει τόσο τα εσωτερικά όσο και τα διεθνή ζητήματα του Κυπριακού θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη.

2. Παρά τις περιφερειακές συνεργασίες που έχει πετύχει αξιοποιώντας και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Κυπριακή Δημοκρατία δύσκολα θα μπορέσει να υλοποιήσει απρόσκοπτα το ενεργειακό της πρόγραμμα χωρίς κάποιου είδους συμφωνία με την Τουρκία επί του συγκεκριμένου θέματος. Τα ζητήματα αυτά, πέραν της προώθησης τους μέσω των διαφόρων συνεργασιών, μπορεί να αποτελέσουν μέρος των συζητήσεων στα πλαίσια της προτεινόμενης νέας προσέγγισης στο Κυπριακό, περιλαμβανομένης και της εξελικτικής διαδικασίας.

3. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ιστορία της Κύπρου και το νέο διεθνές περιβάλλον εξ ορισμού η εξωτερική μας πολιτική θα πρέπει να είναι πολυδιάστατη. Ένας βασικός στόχος είναι η δημιουργία πρόσθετης αξίας τόσο στο περιφερειακό όσο και στο διεθνές γίγνεσθαι. Η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται επίσης να εμβαθύνει τις σχέσεις της σε όλα τα επίπεδα με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ – ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία και Γαλλία. Υπογραμμίζεται επίσης η σημασία των περιφερειακών συνεργασιών και της ενίσχυσης των διμερών σχέσεων με το Ισραήλ και τις άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.

4. Οι σχέσεις με την ΕΕ και τη Βρετανία (με ή χωρίς Brexit) είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται να περάσει το μήνυμα ότι αποτελεί το νοτιοανατολικότερο σύνορο της ΕΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και ταυτόχρονα να έχει μεγαλύτερη συμβολή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Εκτός από τις πολυεπίπεδες σχέσεις σε διάφορους τομείς, η Βρετανία είναι μια από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις η οποία ταυτόχρονα διατηρεί βάσεις στη χώρα μας. Ενώ η Βρετανία έχει τις δικές της ευθύνες στο Κυπριακό, μπορεί να έχει μια θετική συμβολή τόσο στο Κυπριακό όσο και στα θέματα ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου.

5. Έξι σχεδόν χρόνια μετά την κατάρρευση τον Μάρτιο του 2013 η Κύπρος εξακολουθεί να είναι σε αναζήτηση νέου οικονομικού υποδείγματος το οποίο να δημιουργεί επαρκή αριθμό θέσεων εργασίας ψηλών προδιαγραφών για να αντιμετωπισθεί η ανεργία, η υποαπασχόληση και το brain drain. Είναι σημαντικό να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να μειωθεί το ιδιωτικό και δημόσιο χρέος. Η αύξηση των εισφορών για τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις καθώς και η φορολογία για το ΓεΣΥ εξ ορισμού αυξάνουν το κόστος εργασίας με αρνητικές συνέπειες για την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση. Γι’ αυτό θα πρέπει να επέλθει εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών ούτως ώστε οι φορολογίες που επιβάλλονται να είναι οι απαραίτητες.

6. Σε σχέση με το ΓεΣΥ υπογραμμίζεται ότι ένα μέρος των εμπλεκόμενων μερών εκφράζει σοβαρές αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητά του. Θα ήταν σοβαρή απρονοησία να επωμισθεί ο λαός επιπρόσθετες φορολογίες για ένα Σχέδιο που δεν θα είναι λειτουργικό και ταυτόχρονα να εξακολουθήσει να πληρώνει στα διάφορα ασφαλιστικά σχέδια ή «απ’ ευθείας» (φακελάκια) για την περίθαλψή του. Δεν είναι μόνο οι αμοιβές των γιατρών. Είναι πάνω απ’ όλα ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα το οποίο θα δημιουργήσει πολλές στρεβλώσεις. Είναι απαραίτητο να υπάρξουν οι απαραίτητες διαβουλεύσεις για την επιτυχή εφαρμογή ενός Σχεδίου Υγείας που να εξυπηρετεί τους πολίτες.

7. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί και στο θέμα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ως έχει το σύστημα δεν είναι βιώσιμο. Ο εξορθολογισμός δαπανών καθίσταται απαραίτητος. Είναι λοιπόν σημαντικό να προχωρήσουν οι συγχωνεύσεις με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων δυνάμεων και φορέων, για μια πραγματική μεταρρύθμιση.

8. Στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής και σε συνεργασία με την ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπισθεί η παράνομη μετανάστευση καθώς ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι.

9. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα γερνά σταδιακά αλλά σταθερά. Πέραν των ζοφερών πολιτικών και εθνικών συνεπειών οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις θα είναι αρνητικές. Ως εκ τούτου η Κύπρος καλείται να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική.

10. Το ζήτημα της αξιοκρατίας έχει τη δική του ιδιαιτερότητα. Δεν είναι μόνο θέμα δικαιοσύνης. Είναι επίσης ουσιαστικός μοχλός προώθησης της κοινωνικής συνοχής και της αποτελεσματικότητας. Δυστυχώς στο θέμα αυτό διαχρονικά υπήρξαν πολλές διακηρύξεις αλλά όχι οι ανάλογες πράξεις.

Εν κατακλείδι για την καλύτερη δυνατή προώθηση των στόχων μας απαιτείται αποφασιστικότητα, πολιτική βούληση, η ευρύτερη δυνατή συναίνεση καθώς και η στήριξη της κοινωνίας. Οι πρωτοβουλίες όμως ανήκουν στην κυβέρνηση.

* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.