Δεκαέξι χρόνια σήμερα από το «Όχι» στο σχέδιο Ανάν

11:31 24/4/2020 - Πηγή: Sigma Live

Συμπληρώνονται σήμερα 16 χρόνια από το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, όταν το 76% των Ελληνοκυπρίων εξέφρασε την αντίθεσή του στην προτεινόμενη λύση του Κυπριακού από τον τότε ΓΓ του ΟΗΕ.

Σε ξεχωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα, η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριψε στη συντριπτική της πλειοψηφία το προτεινόμενο σχέδιο για συνολική λύση

στο Κυπριακό, έναντι 24,17% που ψήφισε υπέρ του σχεδίου. Η τουρκοκυπριακή πλευρά ψήφισε στην πλειοψηφία της υπέρ του σχεδίου, σε ποσοστό 64,91%, ενόψει και της επικείμενης ένταξης του νησιού στην ΕΕ, ενώ το σχέδιο απέρριψε το 35,01%.

Ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος είχε αντιταχθεί στο σχέδιο Ανάν που τέθηκε σε δημοψήφισμα και σε τηλεοπτικό του διάγγελμα, στις 7 Απριλίου 2004, είχε καλέσει τους Ε/κ να ταχθούν υπέρ του «Όχι».

«Συνεκτιμώντας όλα τα δεδομένα με ψυχραιμία και αντικειμενικότητα αλλά και με πλήρη συναίσθηση της ιστορικότητας των στιγμών και το βάρος της ευθύνης που μου αναλογεί και που μου έχετε αναθέσει, λυπούμαι ειλικρινά, γιατί δεν μπορώ να αποδεχθώ και να υπογράψω το Σχέδιο Ανάν όπως, τελικά, διαμορφώθηκε. Παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω ‘κοινότητα’ χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα» είχε αναφέρει στο διάγγελμά του ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος έκλεισε το διάγγελμά του, λέγοντας «Ελληνικέ κυπριακέ λαέ, στη ζυγαριά του ΝΑΙ και του ΟΧΙ, πολύ βαρύτερες και πολύ πιο επαχθείς θα είναι οι συνέπειες του ΝΑΙ. Σε καλώ να απορρίψεις το Σχέδιο Ανάν. Σε καλώ να πεις στις 24 του Απρίλη ένα δυνατό ΟΧΙ. Σε καλώ να υπερασπιστείς το δίκαιο, την αξιοπρέπεια και την ιστορία σου».

Αμέσως μετά τη γνωστοποίηση του αποτελέσματος, Εκπρόσωπος του Κόφι Ανάν είχε δηλώσει πως ο ΓΓ του ΟΗΕ σέβεται το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων στις δύο κοινότητες της Κύπρου, προσθέτοντας πως θα σκεφτεί με προσοχή τις επιπτώσεις του αποτελέσματος. Σε δήλωση, την οποία ανέγνωσε στη Λευκωσία ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Αλβαρο ντε Σότο, ο κ. Ανάν ανέφερε ότι «αφού το σχέδιο έγινε αποδεκτό στο τ/κ δημοψήφισμα και απορρίφθηκε στο ε/κ δημοψήφισμα, τότε η θεμελιώδης συμφωνία δεν θα τεθεί σε ισχύ». 

Η Αθήνα, δια του τότε Κυβερνητικού Εκπρόσώπου, Θεόδωρου Ρουσόπουλου, ανέφερε μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος πως ο κυπριακός λαός αποφάσισε και το αποτέλεσμα είναι σεβαστό από όλους. «Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στο πλευρό της Κύπρου προσφέροντας της στήριξη και σε συνεργασία με την κυπριακή Κυβέρνηση θα επιδιώξει να παραμείνει ανοικτή η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού» είχε πει ο κ. Ρουσόπουλος.

Το δημοψήφισμα κεφαλαιοποιήθηκε πολιτικά από Τούρκους αξιωματούχους, οι οποίοι υποστήριξαν ότι τα αποτελέσματα δείχνουν ποια πλευρά δεν επιθυμεί λύση. Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ είχε αναφέρει εξάλλου ότι η Άγκυρα θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για τον τερματισμό της πολιτικής και οικονομικής «απομόνωσης» του ψευδοκράτους.

Λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα του 2004, την 1η Μαΐου 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία κατέστη πλήρες μέλος της ΕΕ στο σύνολο της επικράτειά της, με αναστολή της εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου στις περιοχές που βρίσκονται υπό κατοχή. 

Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος, Χρύσης Παντελίδης, που διατέλεσε Διευθυντής του Γραφείου του Προέδρου Παπαδόπουλου, μίλησε στο ΚΥΠΕ για την πορεία προς το δημοψήφισμα μετά τη διάσκεψη στο Μπόυργκενστοκ, ενώ αναφέρθηκε και στις προσπάθειες που ακολούθησαν για μεταστροφή της διεθνούς κοινής γνώμης.

Στην πορεία για τα δημοψηφίσματα, ο Χρύσης Παντελίδης σημειώνει τη «μεγάλη λύπη και απογοήτευση του Τάσσου Παπαδόπουλου για το γεγονός ότι ενώ η ε/κ κοινότητα και ο ίδιος προσωπικά είχαν όλη την καλή διάθεση και πρόθεση να γίνουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις για να επιτευχθεί η λύση, αυτό δεν κατέστη δυνατό, γιατί πρώτον η Τουρκία παρέμενε αδιάλλακτη και δεύτερον γιατί ο ΓΓ του ΟΗΕ, κατά παράβαση των όρων εντολής, ακόμη και των όρων που αφορούσαν την αποδοχή της επιδιαιτησίας, δεν έκανε επιδιαιτησία ουσιαστικά, αλλά αποδέχτηκε τις 10,5 από τις 11 τουρκικές απαιτήσεις».

Η λύπη και η απογοήτευση του Τάσσου Παπαδόπουλου ήταν γιατί ούτε τα Ηνωμένα Έθνη δεν τήρησαν στοιχειωδώς τις υποχρεώσεις που έχουν από τον Καταστατικό Χάρτη, ανέφερε ο κ. Παντελίδης, προσθέτοντας πως «φτάσαμε σε ένα κάκιστο σχέδιο το οποίο θα έπρεπε να απορριφθεί».

Αναφερόμενος στην περίοδο της μίας εβδομάδας που μεσολάβησε μετά το Μπόυργκενστογκ και την οριστικοποίηση του σχεδίου Ανάν 5 μέχρι και το διάγγελμα της 7 Απριλίου, ο κ. Παντελίδης είπε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε μεν την απόλυτη πεποίθηση και πίστη ότι η απόρριψη του σχεδίου Ανάν ήταν η μόνη σωστή και ενδεδειγμένη επιλογή, την ίδια ώρα όμως είχε και την ανάγκη να τεκμηριώσει αυτή την άποψη όσο πιο σωστά και πληρέστερα μπορούσε. 

Για αυτό, συνέχισε, κατέληξε στις 7 Απριλίου σε ένα διάγγελμα με πολύ αναλυτική τεκμηρίωση των αρνητικών διατάξεων του σχεδίου, ενώ έκανε και αναφορά στις ελάχιστες θετικές διατάξεις.

Ήταν μια δύσκολη περίοδο γιατί ήταν μεν εμφανής η επικράτηση του ‘Όχι’ σε επίπεδο κοινωνίας, κλίματος, δυναμικής ανάμεσα στους ψηφοφόρους, αλλά όντας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε και την αναπόφευκτη αγωνία να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο κλίμα ενότητας, είπε ο κ. Παντελίδης.

Αναφέρθηκε παράλληλα στην εκστρατεία που ξεκίνησε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, από το βράδυ του δημοψηφίσματος, ώστε να μην υπάρξει τίποτα που να διασαλεύσει την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ την 1η Μαΐου του 2004 και για να ανατραπεί η αρνητική εικόνα που αναπόφευκτα δημιουργήθηκε, σημειώνοντας ότι οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν το σχέδιο Ανάν και όχι την λύση. «Θεωρώ ότι πέτυχε ο Τάσσος Παπαδόπουλος στη διαχείριση αυτού του αποτελέσματος με πολλή δυσκολία» είπε, προσθέτοντας  ότι απόδειξη αυτού ήταν η συμφωνία που επιτεύχθηκε δύο χρόνια μετά, την 8η Ιουλίου 2006, όπου δημιουργήθηκαν οι βάσεις για μια νέα διαπραγματευτική διαδικασία απαλλαγμένη από το σχέδιο Ανάν.

Όσον αφορά τις αντιδράσεις του διεθνή παράγοντα και της ΕΕ, ο κ. Παντελίδης είπε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε συναίσθηση ότι στην περίπτωση απόρριψης ενός σχεδίου που προτείνεται από τον ΟΗΕ θα ήταν αναπόφευκτο ένα αρνητικό κλίμα απέναντι σε αυτούς που το απορρίπτουν.

Πηγή: ΚΥΠΕ