Δεν υποχωρούμε, απλώς προχωρούμε προς άλλη κατεύθυνση

11:50 6/8/2016 - Πηγή: Sigma Live

«Δεν υποχωρούμε, απλώς προχωρούμε προς άλλη κατεύθυνση»

-Oliver P. Smith

Στο άρθρο που ακολουθεί, επιχειρώ να εξηγήσω γιατί κατά την ταπεινή μου άποψη, η διαπραγματευτική στρατηγική της Ελληνοκυπριακής πλευράς στις συνομιλίες (και όχι η διαπραγματευτή ικανότητα του Ε/Κ διαπραγματευτή) νοσεί σε βαθμό που επηρεάζεται καταλυτικά η εξέλιξη τους. Ανεξαρτήτως θέσεων ή διαφορετικών αντιλήψεων στο Κυπριακό, η προσπάθεια ανάλυσης επικεντρώνεται μόνο σε δύο σημεία, τα οποία, πιστεύω, έχουν στιγματίσει τη στρατηγική της Ε/Κ πλευράς και πολύ πιθανόν και το τελικό αποτέλεσμα των συνομιλιών.

Μια

χιαστί διαπραγμάτευση που τελικά έγινε κυκλική

Στο Κοινό Ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014, οι δύο ηγέτες, συμφώνησαν ότι στη διάρκεια των συνομιλιών, θα εξέταζαν όλα τα θέματα στο πλαίσιο μιας αλληλένδετης διασύνδεσης. Δηλαδή, η διαπραγμάτευση δεν θα επικεντρωνόταν μόνο στα θέματα που ενδιέφεραν πρωτίστως την Τουρκοκυπριακή πλευρά (βλ. Διακυβέρνηση) αλλά ταυτόχρονα και αλληλένδετα θα συζητούνταν επίσης τα θέματα που ενδιέφεραν πρωτίστως και την Ελληνοκυπριακή πλευρά (βλ. εδαφικό-χάρτης, περιουσιακό).

Και εκεί που θα ανέμενε κανείς ότι η πλευρά μας θα αξιοποιούσε στο μέγιστο δυνατό βαθμό αυτή την υποχρέωση της Τ/Κ πλευράς, δυστυχώς, φάνηκε στην πορεία να αποδέχεται σημαντικές εκπτώσεις στην εφαρμογή της. Η Ε/Κ πλευρά, έκλεισε –σχεδόν εξ’ ολοκλήρου το κεφάλαιο της διακυβέρνησης, κάνοντας μάλιστα και αξιοσημείωτες υποχωρήσεις, χωρίς να είχε εξασφαλίσει την ίδια ώρα, αντίστοιχης ποιότητας ή ποσότητας ανταλλάγματα, κυρίως στο εδαφικό που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, αξιώνοντας για παράδειγμα μια «καταρχήν σύγκληση» επί χάρτου, στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων.

Κρίνοντας από διαπραγματευτικής σκοπιάς και μόνον, η Ε/Κ πλευρά φαίνεται να απώλεσε από πολύ νωρίς, το πιο σημαντικό της «χαρτί», με αντάλλαγμα, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, κάποιες γενικές προσεγγίσεις-συγκλίσεις στα κεφάλαια που την ενδιέφεραν.

Κυπριακή Δημοκρατία Vs Ενωμένης Ομόσπονδης Δημοκρατίας

Από την ημέρα συνομολόγησης του Κοινού Ανακοινωθέντος, υπάρχει μια διαρκής συζήτηση ως προς το κατά πόσον έχει διασφαλιστεί ότι η κατάσταση πραγμάτων που θα προκύψει μετά την λύση θα αποτελεί συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ή ένα νέο υποκείμενο κρατικής οντότητας. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, πιστεύω ότι θα πρέπει κάποιος να επιχειρηματολογήσει στη βάση μιας πρακτικής και όχι θεωρητικής προσέγγισης.

Τουλάχιστον για αυτή την περίπτωση, υπάρχουν δύο πρακτικές επιχειρηματολογίας που μπορούν να εφαρμοστούν.

Το πρώτο είδος, στηρίζεται στο «αυταπόδεικτο γεγονός». Πρόκειται δηλαδή για τη δυνατότητα επίκλησης συγκεκριμένης πρόνοιας-αναφοράς σε μια συμφωνία, η οποία ρητά και αδιαμφησβήτητα, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Για παράδειγμα, στο Κοινό Ανακοινωθέν, υπάρχει μια αναφορά σε εσωτερικές ιθαγένειες. Ταυτόχρονα όμως, υπάρχει επίσης μια άλλη σημαντική αναφορά-διευκρίνιση, ότι «η ιδιότητα αυτή είναι εσωτερική και δεν αντικαθιστά με οποιοδήποτε τρόπο την (ομοσπονδιακή) ενωμένη κυπριακή ιθαγένεια». Σε αυτή την περίπτωση, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι η «ενωμένη κυπριακή ιθαγένεια», υπερισχύει αυτής της εσωτερικής. Πρόκειται για αναφορά που αποτελεί «αυταπόδεικτο γεγονός».

Το δεύτερο είδος επιχειρηματολογίας στηρίζεται στη «συμπερασματική ερμηνεία». Πρόκειται δηλαδή για το συμπέρασμα στο οποίο μπορεί κάποιος να καταλήξει στη βάση μιας λογικής υπόθεσης. Το πρόβλημα με τη χρήση της «συμπερασματικής ερμηνείας» είναι ότι αυτή, αποτελεί μια υποκειμενική εκτίμηση, την οποία όμως δεν ασπάζεται κατά ανάγκη και όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Για να αποδειχθεί μάλιστα η αξία της, χρειάζεται να καταφύγεις σε τρίτους, ζητώντας «ποσοτική ή ποιοτική επιβεβαίωση».

Επιστρέφοντας λοιπόν στο Κυπριακό και στο κατά πόσον η σχετική πρόνοια για μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί «αυταπόδεικτο γεγονός» ή «συμπερασματική ερμηνεία», λυπούμαι να παρατηρήσω, ότι συμβαίνει το δεύτερο. Πουθενά στο κείμενο του Κοινού Ανακοινωθέντος, δεν αναφέρεται η φράση «συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας», ούτε καν οι λέξεις «Κυπριακή Δημοκρατία». Αυτό που υπάρχει είναι αναφορά σε «Ενωμένη Κυπριακή Ομοσπονδία».

Γνωρίζω ότι αρκετοί νομικοί εγνωσμένου κύρους διεθνώς, έχουν ήδη γνωματεύσει ότι από τη στιγμή που το κράτος μας μετά την αποδοχή της λύσης, δεν θα είναι υποχρεωμένο να υποβάλει νέα αίτηση ένταξης σε διεθνή σώματα, τότε εξυπακούεται λογικά ότι θα πρόκειται για συνέχεια της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απολογούμαι που έχω το θράσος να διατυπώνω αντίθετη άποψη. Διερωτώμαι όμως με όλη την ταπεινότητα: Αφού είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι μιλάμε για συνέχιση της οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε γιατί δεν περιλαμβάνεται πολύ απλά και ξεκάθαρα, είτε στο κοινό ανακοινωθέν, είτε στην πιθανή τελική συμφωνία, η σχετική διευκρινιστική πρόνοια, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που κρίθηκε σκόπιμο να περιληφθεί και η διευκρινιστική πρόνοια για την ιθαγένεια; Ποιοι ενοχλούνται από μια τέτοια συμπερίληψη και κυρίως σε τι αποσκοπούν με την απουσία της;

Ανάψτε το φως…

Εν κατακλείδι, θεωρώ ότι οι δυο αυτές παράμετροι, οι οποίες έχουν τη βάση τους στο Κοινό Ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014, έχουν καθορίσει την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης. Η πρώτη, μέσω της ορθής συμπερίληψης της αλλά της μη επαρκούς αξιοποίησης της, και η δεύτερη, μέσω της λανθασμένης συμπερίληψης της αλλά και της μη επαρκούς αντιμετώπισης της.

Σημειώνω ότι μοιράζομαι αυτές τις σκέψεις, στη βάση των όσων είναι μέχρι σήμερα γνωστά. Στο ερώτημα κατά πόσον υπάρχει πιθανότητα να έχω καταλήξει σε μια λανθασμένη αντίληψη των πραγμάτων, εγώ ο ίδιος σπεύδω να απαντήσω πως ναι, φυσικά και υπάρχει. Από την άλλη όμως, θα πρόκειται για μια αντίληψη η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, εάν εγκαίρως η κυβέρνηση, φρόντιζε να είχε εγκαταλείψει την πολιτική της πλήρους συσκότισης που επέβαλε στον λαό, όσον αφορά στην εξέλιξη των συνομιλιών και το μέλλον μας. Γιατί ανεξαρτήτως του τι η ίδια μπορεί να πιστεύει, η γενική αίσθηση του λαού, είναι ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πείσει, λέγοντας μας περίπου το ίδιο πράγμα μ’ αυτό που είχε πει κάποτε και ο Αμερικανός στρατηγός Oliver P. Smith, για να περιγράψει ευσχήμως την οπισθοχώρηση στον πόλεμο της Κορέας... «Δεν υποχωρούμε, απλώς προχωρούμε προς άλλη κατεύθυνση».

*O Αδάμος Ασπρής έχει ΜΑ in Diplomacy από το University of Leicester.