Εργασία από το σπίτι και αναβλητικότητα

12:14 19/12/2020 - Πηγή: Sigma Live

Η πανδημία τοποθέτησε αρκετούς εργαζόμενους και μαθητές πίσω από τον υπολογιστή, στο ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού τους, κρατώντας τους για μήνες μακριά από τα γραφεία, τον εργασιακό και σχολικό τους χώρο.

Ενώ για κάποιους η εργασία από το σπίτι ευνοεί τη συγκέντρωση και απόδοσή τους, για άλλους, αυτή η μετάβαση και η νέα πραγματικότητα τηλεργασίας επιφέρει μια αρνητική επίπτωση τόσο στην αφοσίωση, αλλά και στην επίδοσή τους.

Σε σχετική έρευνα, ερωτηθέντες εργαζόμενοι περιγράφουν τη σημαντική δυσκολία που αντιμετωπίζουν στον αυτοέλεγχο κατά την εργασία στο σπίτι, τη συγκέντρωση και τη γενικότερη εμπλοκή τους, σε σημείο που η απόδοση αρκετών σημειώνει ανησυχητική μείωση, σε σύγκριση με την προ- κορωνοϊού εποχή, όπου εργαζόμενοι και μαθητές δούλευαν στο χώρο εργασίας και στα σχολεία τους αντίστοιχα (Cooper, 2020).  

Η αναβλητικότητα, αποτελεί διαδικασία που συνδέεται τόσο με τον αυτοέλεγχο, την οργάνωση, την αποδοτικότητα του ατόμου, αλλά και το άγχος. Πρόκειται για μία συστηματική μετάθεση ορισμένων εργασιών σε μελλοντικό χρόνο, όπου ενώ τα άτομα γνωρίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις αυτής της κατάστασης, συνεχίζουν να αποφεύγουν την εργασία τους, με αποτέλεσμα να βρίσκονται συχνά εκτός χρονοπεριθωρίων (Eerde &Klingsieck, 2018). Είναι μια κατάσταση που συνήθως παρατηρείται σε εργαζόμενους, μαθητές και φοιτητές, αλλά και σε άτομα που μπορεί να διαμένουν στο σπίτι χωρίς να απασχολούνται, τα οποία με αντίστοιχο τρόπο «αποφεύγουν» τις υποχρεώσεις του σπιτιού. 

Έρευνες γύρω από το θέμα της αναβλητικότητας, την περιγράφουν ως πολυαιτιακό φαινόμενο. Η μαθημένη διαδικασία των ανθρώπων να μην αναλαμβάνουν οι ίδιοι από παιδική ηλικία τις υποχρεώσεις τους, αφού πιθανόν ένας υπερπροστατευτικός γονέας να τις ολοκλήρωνε για αυτούς, αναγνωρίζεται ως ένας πιθανός αιτιακός παράγοντας, ενώ την ίδια στιγμή, ο φόβος αποτυχίας και το άγχος επίτευξης είναι πιθανόν να οδηγεί τα άτομα στην αποφυγή ανάληψης και ολοκλήρωσης καθημερινών εργασιών. Επιπλέον αιτία, αποτελεί και η ανάγκη του ατόμου για την τέλεια και αλάνθαστη ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας, κάτι που ενισχύει το άγχος που ενδεχομένως να βιώνει γύρω από τη δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να αναβάλλει συστηματικά την εμπλοκή του σε αυτήν (Kurtovic, Vrdoljak &Idzanovic, 2018; Yu, Jiyu &Faxiang, 2018).  

Την ίδια στιγμή, η αναβλητικότητα πιο εύκολα μπορεί να αναπτυχθεί στο εύφορο έδαφος του σπιτιού μας, όπου η οπτική επαφή αλλά και η επικοινωνία με τους εργοδότες και τους συναδέλφους είναι μειωμένη, κάτι που ευνοεί την ευκολότερη αποφυγή λήψης νέων καθηκόντων και απόρριψης μια νέας εργασίας. Η χαλαρότητα του σπιτιού, που δεν απαιτεί αυστηρή τυπικότητα στο χρόνο έναρξης της τηλεργασίας, στην αναχώρηση από την εργασία και στην ενδυμασία, πιο εύκολα μπορεί να τοποθετήσει τα άτομα εκτός προγράμματος, ελέγχου και συντονισμού, στοιχεία τα οποία εξελίσσουν με τη σειρά τους την αναβλητικότητα. 

Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα άγχους φαίνεται να σχετίζονται με την εμφάνιση της αναβλητικότητας, και λαμβάνοντας υπόψη την εσωτερική ένταση που η πανδημία επιφέρει σε πολλούς, μπορούμε πιο εύκολα να κατανοήσουμε την αυξημένη δυσκολία αρκετών υπαλλήλων και μαθητών στο να διατηρήσουν την τυπικότητα και αποτελεσματικότητα τους κατά την εξ’ αποστάσεως εργασία και διδασκαλία.  

Λαμβάνοντας υπόψη δηλώσεις εργαζομένων που ενώ δουλεύουν από το σπίτι, συνεχίζουν να διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους, περιγράφουν τη σημασία που δίνουν στη διατήρηση των ορίων στο σπίτι τους, μέσα από τα οποία αποτρέπουν τον εαυτό τους απ΄την ταυτόχρονη λήψη πολλαπλών ρόλων κατά τις ώρες εργασίας τους. Αυτό, φαίνεται να επιτυγχάνουν μέσα από την καθιέρωση ενός συγκεκριμένου χώρου εργασίας στο πλαισίου του σπιτιού, μειώνοντας όσο περισσότερο γίνεται τα εξωτερικά ερεθίσματα που πιθανόν να τους διασπάσουν την προσοχή και ακολουθώντας όσο περισσότερο μπορούν το εργασιακό τους προφίλ (π.χ. ενδυμασία, χρόνος άφιξης στο «γραφείο» και αναχώρησης), στρατηγικές που η εφαρμογή τους φυσικά απαιτεί υψηλές ικανότητες αυτοελέγχου και αυτορρύθμισης, κάτι που είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα δύσκολο, ιδιαίτερα σε αυτή την παγκοσμίως αγχωτική και πιεστική φάση (Singh, 2020). 

*Ιφιγένεια Στυλιανού, Σχολική Ψυχολόγος 

Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας

Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου