Φωτιά στη Μέση Ανατολή

20:24 22/5/2018 - Πηγή: Sigma Live

Στις συνειδήσεις του κόσμου, διεθνώς, επικρατεί η άποψη ότι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι εκείνος που δεν επιθυμεί την διατήρηση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και πως στόχος του, με την αποχώρησή της χώρας του από αυτήν, είναι η αύξηση της πίεσης προ τους Ευρωπαίους εταίρους του.

Εκ των πραγμάτων, με ευλογίες αν όχι οδηγίες Ισραήλ, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θέλει την υφιστάμενη συμφωνία, θέλει να την αντικαταστήσει με μια άλλη, από την οποία θα κατοχυρώνεται διά βίου, η ύπαρξη

του κράτους του Ισραήλ και ασφάλειά του. Αν αυτό το «διά βίου» μεταφραστεί σε «για όσο παραμείνει σε αυτήν την συμφωνία το Ιράν», τότε αυτόματα, η δικλείδα ασφαλείας των ισχυρών μερών της συμφωνίας, θα είναι η επαναφορά των αυστηρών κυρώσεων εναντίον της Τεχεράνης. Αν, ωστόσο, η Τεχεράνη δεν συνεναίσει σε μια νέα, τέτοιου τύπου, συμφωνία, τότε η επαναφορά των κυρώσεων θα είναι αυτόματη, όπως ακριβώς ανακοινώθηκε πριν από δύο 24ωρα, από τον Υπουργό των Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάικ Πομπέο. Με στόχο πάντα, την παύση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, την απομάκρυνσή του από το συριακό πεδίο μάχης και την παύση του πυραυλικού του προγράμματος.

Τεχεράνη σε σοκ!

Με την ανακοίνωση της επαναφοράς κυρώσεων εναντίον του Ιράν, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, περιλαμβανομένων μέτρων εναντίον της Κεντρικής Τράπεζας της Τεχεράνης, καθώς και τις απειλές για επιβολή «των πιο σκληρών κυρώσεων στην ιστορία», ο Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε αναταράξεις μεγατόνων σε ολόκληρη τη Διεθνή Κοινότητα. Αφενός η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να εκμεταλλευτεί το περιθώριο των 180 ημερών, μέχρι την εφαρμογή των αποφάσεων, προκειμένου να αντιστρέψει την εικόνα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι αυτός ο αγώνας έχει ελάχιστες ελπίδες να ολοκληρωθεί υπέρ τους. Παράλληλα, με ψήφισμα, επιχειρώντας να επιδείξει αφοσίωση στις δεσμεύσεις της και αξιοπιστία στις αποφάσεις της, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαίρεσε τις ευρωπαϊκές εταιρείες από τις αμερικανικές κυρώσεις, δίνοντας ουσιαστικά το πράσινο φως στους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται εκεί, ή συνεργάζονται με Ιρανικές εταιρείες.

Αφετέρου ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Υπουργός Πομπέο, προκάλεσαν αναταράξεις, αλλά και σοκ, και στην Τεχεράνη. Το κυβερνητικό επιτελείο του Χασάν Ρουχανί, ευελπιστούσε ότι με την εκλογή Τραμπ θα ερχόταν η ώρα να υλοποιήσει τις συμφωνίες των πολλών εκατομμυρίων, στις οποίες είχε προχωρήσει τόσο με αμερικανικές όσο και με ευρωπαϊκές εταιρείες.

Με την αλλαγή των δεδομένων, λοιπόν, εύλογα διερωτάται κανείς, γιατί το Ιράν διαμηνύει την ετοιμότητά του να παραμείνει στη συμφωνία, με τις υπόλοιπες πέντε χώρες που επίσης την έχουν υπογράψει. Αν κανείς εξετάσει πιο προσεκτικά τους λόγους που οδήγησαν το Ιράν να συνάψει, εξ’ αρχής, αυτή τη συμφωνία, θα διαπιστώσει ότι δεν αναμένεται να παραμείνει σε αυτήν για πολύ καιρό, μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Γιατί το Ιράν υπέγραψε τη συμφωνία;

Εκ των πραγμάτων, στον απόηχο των αποφάσεων της κυβέρνησης Ομπάμα, το 2012, για εφαρμογή κυρώσεων εναντίον του Ιράν, με κύριους στόχους των κυρώσεων να είναι ο ενεργειακός – πετρελαϊκός και τραπεζικός τομέας του Ιράν, δημιουργήθηκε η απόλυτη ανάγκη της Τεχεράνης, να αντιστρέψει τις διαδικασίες και να ξεκλειδώσει «τη φυλακή» στην οποία έμπαινε. Αυτός, όμως, δεν είναι ο μόνος λόγος που οδήγησε στην αποδοχή της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα. Όπως εξηγεί στο δίκτυο του Al Jazeera, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Marwan Kabalan, από το 1979, οπόταν και έγινε η επανάσταση του Ιράν, η απόλυτη προτεραιότητα ήταν η επιβίωση του καθεστώτος, καθώς σύμφωνα με την ιρανική άποψη, από εκείνον τον Νοέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιζητούν ακριβώς τη διάλυσή του. Αυτό εκτιμούν ότι επιχειρεί άλλωστε η Ουάσιγκτον, σύμφωνα με τον νυν Υπουργό των Εξωτερικών της χώρας, τόσο με την αποχώρηση από τη συμφωνία, όσο και με την επιβολή νέων κυρώσεων.

Αυτή η «αμερικανική πάγια πολιτική για το Ιράν», όπως την έχει ονομάσει η σιιτική Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, επικράτησε τη δεκαετία του 1980, όταν η κυβέρνηση Ρήγκαν, υποστήριξε το Ιράκ στον διάρκειας 8 ετών πόλεμο εναντίον του Ιράν, καθώς επίσης και στο ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του 1990, με αποκορύφωμα το 1996, όταν επί κυβέρνησης Κλίντον, εγκρίθηκε ο Νόμος για την επιβολή κυρώσεων στο Ιράν. Η αμερικανική αντι-ιρανική πολιτική, ωστόσο, κορυφώθηκε περαιτέρω επί προεδρία του George W Bush, μετά την περιβόητη ομιλία του το 2002, στη διάρκεια της οποίας μίλησε για τα «κακοποιά» κράτη που ανήκουν στον «άξονα του κακού», στοχοποιώντας το Ιράκ, το Ιράν και τη Βόρειο Κορέα.

Όταν, λοιπόν, η κυβέρνηση Ομπάμα ανέλαβε την εξουσία, το Ιράν χρησιμοποίησε το πυρηνικό του πρόγραμμα, ως το δόλωμα, για να φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τη Δύση. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα της αναγνώρισης του Ιρανικού καθεστώτος, ο πρόεδρος του οποίου συνομιλούσε απευθείας με τους πιο ισχυρούς ηγέτες του κόσμου, δημιουργώντας τετελεσμένα, ανεξαρτήτως εξελίξεων.

Αυτό που σήμερα δημιουργεί αναστάτωση είναι πως η μονομερής αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμφωνα με τα επιχειρήματα της Τεχεράνης, υποβαθμίζει εκ νέου το κράτος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και επαναφέρει την προηγούμενη, σκληρή, πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για το Ιράν.

Πώς η συμφωνία εξυπηρετούσε τον ιρανικό σκοπό;

Με την υπογραφή της συμφωνίας του 2015, το Ιράν στόχευσε στην αύξηση της επιρροής του στην περιοχή, η οποία άρχισε να επιτυγχάνεται σταδιακά, μέσω της αμερικανικής αποδοχής του ιρανικού καθεστώτος, γεγονός που τελικά οδήγησε στην έντονη αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας.

Στην πραγματικότητα η εισβολή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ άνοιξε το παράθυρο της εγκαθίδρυσης αυτού που αποκαλούμε ιρανική επιρροή, στην πολιτική γλώσσα έχει «ονομαστεί» ως σιιτική σταυροφορία και στο πλαίσιο αυτής, στη βάση των όσων έχουμε αναφέρει, το Ιράν έχει καταφέρει αντικειμενικούς στόχους που είχε θέσει προ καιρού, μεταξύ των οποίων η δημιουργία εμποδίων για την ισχυροποίηση του Ιράκ, κάτι που αν συνέβαινε θα απειλούσε την περιφερειακή ηγεμονία. Το Ιράκ αποτελούσε, από τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκεια της διαμόρφωσης της σύγχρονης Μέσης Ανατολής, το βασικό εμπόδιο της αύξησης της Ιρανικής επιρροής.

Το Ιράν στα χνάρια του Ισραήλ

Μετά το τέλος του οκταετή πολέμου μεταξύ του Ιράκ και του Ιράν, η Τεχεράνη υιοθέτηση της πολιτική πολέμου που πρώτο ακολούθησε το Ισραήλ. Το ισραηλίτικο αυτό δόγμα μεταφέρει τις συγκρούσεις σε εχθρικό έδαφος και δεν διεξάγει πολέμους στο δικό του έδαφος.

Το Ιράν ισχυρίζεται ότι έχει εμπλοκή σε συγκρούσεις σε ολόκληρη την επικράτεια της Μέσης Ανατολής, στη Συρία, το Ιράν, την Υεμένη και τον Λίβανο, όντας σε αυτοάμυνα. Αυτή η τακτική είναι εξίσου αμυντικής και επιθετικής στρατηγικής.

Το κλειδί έχει η Συρία

Η Συρία είναι το κλειδί για την υλοποίηση του Ιρανικού οράματος για γεωπολιτική ανάπτυξη. Το Ιράν χρειάζεται τη Συρία, προκειμένου να έχει υπό τον έλεγχό του το Ιράν, καθώς όπως δίδαξε το παράδειγμα του 2014, οπόταν το λεγόμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο μεταφέρθηκε από τη Ράκκα στη Μοσούλη, ο μόνος τρόπος να απειληθεί η ιρανική επιρροή στο Ιράκ, είναι μέσω της Συρίας. Επιπλέον, η Δαμασκός, ανοίγει στο Ιράν ένα παράθυρο, ζωτικής σημασίας, για εμπλοκή στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Το Ιράν θα μπορούσε να χτυπήσει το Ισραήλ, χρησιμοποιώντας ως ορμητήρια, θέσεις στη Συρία και τον Λίβανο. Η Συρία, είναι σημαντική για το Ιράν, ωστόσο, και για οικονομικούς λόγους. Το 2011, το Ιράν διαπραγματεύτηκε με τη Δαμασκό και τη Βαγδάτη ένα σχέδιο για δημιουργία αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου. Με αυτό το έργο το Ιράν θα μπορεί να εξάγει φυσικό αέριο από το οικόπεδο North Dome, στην Ευρώπη, μέσω των λιμανιών του Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου.

Η απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ, το 2011, έκανε το όραμα για υλοποίηση του προγράμματος πιο εφικτό.

Γι’ αυτό και θα εγκαταλείψει τη συμφωνία

Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη συμφωνία, σημαίνει αυτόματα πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν σκοπεύουν να ανεχτούν άλλο την αύξηση της επιρροής του Ιράν στην περιοχή και αναμένεται πως θα κινηθούν περαιτέρω με στόχο την αντιστροφή της υφιστάμενης κατάστασης. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ενώ είχε ανακοινωθεί, νωρίτερα, η στρατιωτική απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Συρία, η απόφαση αναβλήθηκε μέχρι νεωτέρας. Στην πραγματικότητα η Ουάσιγκτον θα παραμείνει στη Συρία, μέχρι να συντονιστεί επαρκώς με τις συμμάχους Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Αίγυπτο, οι οποίες και θα διασφαλίσουν τη μείωση της επιρροής του Ιράν.

Προς αυτήν την κατεύθυνση εργάζεται και το Ισραήλ, το οποίο, προς υλοποίηση αυτού του στόχου, έχει αυξήσει τα χτυπήματα εναντίον ιρανικών στόχων σε στρατιωτικές βάσεις στη Συρία. Το Ισραήλ, βεβαίως, θεωρεί ότι η διεθνής συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, λειτουργεί ως ασπίδα για την Τεχεράνη και η μονομερής απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών ανάβει το πράσινο φως στο Τελ Αβίβ για να κυνηγήσει το Ιράν στη Συρία και αλλού. Μένει ωστόσο να ληφθεί ακόμη ένα βήμα. Το βήμα που επιχειρούν από χθες οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Να απειλήσουν το Ιράν με τις χειρότερες κυρώσεις στην ιστορία, αν δεν συναινέσει σε επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας, η οποία θα περιλαμβάνει πλέον για τερματισμό του βαλλιστικού πυραυλικού προγράμματος. Μόνο που δεδομένων των αδύναμων συμβατικών δυνάμεων της Τεχεράνης, το βαλλιστικό πυραυλικό της πρόγραμμα είναι το μόνο της χαρτί, το μόνο αποτρεπτικό μέσο που διαθέτει, ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και των περιφερειακών συμμάχων τους. Σε περίπτωση λοιπόν που το Ιράν δεχόταν επίθεση, σήμερα, από τη Σαουδική Αραβία ή άλλη δύναμη, θα μπορούσε να χτυπήσει εγκαταστάσεις πετρελαίου, υδροηλεκτρικούς σταθμούς και συστήματα αφαλάτωσης νερού. Αν όμως συναινούσε σε παύση του πυραυλικού του προγράμματος, το Ιράν θα ήταν ανίκανο να απαντήσει στρατιωτικά και άρα θα καθίστατο έρμαιο των ορέξεων των άλλων δυνάμεων της περιοχής.

Ως εκ τούτου δεν έχει κανέναν ουσιαστικό λόγο, μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών, να παραμείνει στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα με τα υπόλοιπα 5 μέρη της συμφωνίας ή έστω να διαπραγματευτεί μια άλλη συμφωνία που θα το «ευνουχίσει» στρατιωτικά. Όλα δείχνουν πως είναι θέμα χρόνου το Ιράν να αποχωρήσει επίσης από τη συμφωνία, ιδιαίτερα μόλις, τους επόμενους μήνες, αποδειχτεί και στην πράξη η απομάκρυνση των ευρωπαϊκών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, οι οποίες ήδη ξεκαθαρίζουν πως το συμφέρον τους, επιχειρηματικά, είναι στη συνεργασία με τις ΗΠΑ και όχι με το Ιράν.