Η επίσκεψη Ερντογάν στην Ουκρανία δοκιμάζει τα όρια ανοχής του Πούτιν

11:36 3/2/2022 - Πηγή: Sigma Live

Ο ισχυρισμός των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας τον περασμένο Οκτώβριο ότι χρησιμοποίησαν ένα τουρκικής κατασκευής drone για να καταστρέψουν μονάδα πυροβολικού που ανήκε σε αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία προκάλεσε την εμφανή αντίδραση από τη Μόσχα.

Η Ρωσία είχε «πολύ καλούς δεσμούς» με την Άγκυρα, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, αλλά προειδοποίησε ότι τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα μπορούσαν να «αποσταθεροποιήσουν»

την πρώτη γραμμή.

Η απάντηση της Μόσχας καθιστά σαφή τη δύσκολη εξισορροπητική πράξη για τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθώς επισκέπτεται το Κίεβο σήμερα Πέμπτη, σε ένδειξη υποστήριξης προς την Ουκρανία που διαψεύδει μια περίπλοκη σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και σημαντική ρωσική μόχλευση στην Τουρκία.

Ο Τούρκος πρόεδρος, κατηγορούμενος για χρόνια από τη Δύση ότι στράφηκε προς τη Μόσχα και εγκατέλειψε το ΝΑΤΟ, όχι μόνο έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα για τους κινδύνους μιας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αλλά έχει επίσης προμηθεύσει τη χώρα με όπλα, συμπεριλαμβανομένων οπλισμένων drones.

Αυτή η υποστήριξη έχει ευχαριστήσει τους συμμάχους της Άγκυρας στο ΝΑΤΟ, αλλά εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την Τουρκία, λένε οι αναλυτές, δεδομένης της οικονομικής εξάρτησης της χώρας από τη Ρωσία και του κινδύνου ο Πούτιν να χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο, τον τουρισμό, το εμπόριο και τη σύγκρουση στη Συρία ως πολιτικά όπλα κατά του Ερντογάν.

«Η Τουρκία θα προσπαθήσει να ακολουθήσει μια λεπτή γραμμή και θα προσπαθήσει να μην ανταγωνιστεί τη Ρωσία υποστηρίζοντας την Ουκρανία», δήλωσε η Asli Aydintasbas, ανώτερος συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Δεν είναι εύκολη πράξη».

Το ταξίδι του Τούρκου προέδρου στο Κίεβο, το οποίο θα σηματοδοτήσει την 30ή επέτειο των διμερών σχέσεων, είχε προγραμματιστεί εδώ και καιρό και εντάσσεται στο πλαίσιο δεκαετoύς ώθησης για την οικοδόμηση οικονομικών, πολιτιστικών και πολιτικών δεσμών. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε την επίσκεψη ως απόπειρα διαμεσολάβησης, λέγοντας την περασμένη εβδομάδα ότι η Τουρκία ήταν «αναστατωμένη» από μια «ατμόσφαιρα πολέμου στην περιοχή».  Όμως, η απόφαση να προχωρήσει θεωρείται στο Κίεβο ως άκρως συμβολική.

«Η Τουρκία πήρε την τελική απόφαση να έρθει γνωρίζοντας ότι θα θεωρηθεί υποστήριξη για την Ουκρανία», δήλωσε ο Βασίλ Μποντνάρ, πρεσβευτής της χώρας στην Άγκυρα. «Το εκτιμούμε ιδιαίτερα.» Η Τουρκία αντιτάχθηκε στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα το 2014, λόγω της μακροχρόνιας υποψίας του ρωσικού επεκτατισμού και της ανησυχίας για τη μειονότητα των Τατάρων της Κριμαίας.

Η σχέση του Ερντογάν με τον Πούτιν, ωστόσο, έχει γίνει πολύ πιο στενή τα τελευταία χρόνια από τότε, ωθούμενη από την αυξανόμενη απομόνωσή του από τη Δύση. Η απόφαση του Τούρκου προέδρου να αγοράσει το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400 μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 προκάλεσε ισχυρισμούς ότι η Τουρκία είχε εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ και οδήγησε τις ΗΠΑ να εκδιώξουν την Τουρκία από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35.

Παρά τους θερμούς προσωπικούς δεσμούς μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν, ωστόσο, οι δύο ηγέτες έχουν βρεθεί συχνά να ανταγωνίζονται αντί να συνεργάζονται — ειδικά στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Τούρκοι αξιωματούχοι επισημαίνουν συχνά ότι έχουν υποστηρίξει την αντίθετη πλευρά με τους Ρώσους σε συγκρούσεις στη Συρία, τη Λιβύη και τον Καύκασο.

«Είναι πολύ περήφανοι για το γεγονός ότι είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν τη Ρωσία στο έδαφος [σε αυτές τις περιοχές]», δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος. «Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πώληση των S-400, αλλά είναι επίσης αλήθεια».

H Μόσχα έχει εκνευριστεί από την αυξανόμενη αμυντική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ουκρανίας που έχει γίνει το επίκεντρο μιας βαθύτερης οικονομικής σχέσης. Η Ουκρανία, η οποία αναμένεται να υπογράψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Τουρκία αυτή την εβδομάδα, έχει ήδη αποκτήσει «περίπου 20» μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2, σύμφωνα με τον Bodnar, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλα.

Ο κατασκευαστής τους Baykar, συνιδιοκτήτης του γαμπρού του Ερντογάν, θα αρχίσει να εργάζεται σε ένα εργοστάσιο τοπικής παραγωγής στην Ουκρανία «τους επόμενους μήνες», πρόσθεσε.

Το Κίεβο έχει κάνει επίσης παραγγελία για δύο τουρκικά πολεμικά πλοία και οι ουκρανικές αμυντικές εταιρείες προμηθεύουν κινητήρες για επιθετικά ελικόπτερα τουρκικής κατασκευής, πυραύλους κρουζ και για ένα drone Baykar υψηλών προδιαγραφών.

Τα κράτη της Δύσης έχουν ενθαρρυνθεί από την προθυμία της Άγκυρας να συνεχίσει να προμηθεύει όπλα. «Η υλική υποστήριξη της Τουρκίας στην Ουκρανία ήταν ουσιαστική», είπε ο Αμερικανός αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η Ουάσιγκτον θα ήταν χαρούμενη εάν η Άγκυρα απλώς έκανε «περισσότερα».

Όπως και η Γερμανία, έτσι και η Άγκυρα έχει πλήρη επίγνωση των σημείων πίεσης που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ο Πούτιν εάν νοιώσει ότι είχε περάσει την κόκκινη γραμμή.

Η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εισαγόμενο φυσικό αέριο για τα καύσιμα των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τη θέρμανση των σπιτιών της και ήδη υποφέρει από ελλείψεις φέτος. Σχεδόν το ήμισυ της προμήθειας φυσικού αερίου της Τουρκίας προήλθε από τη Μόσχα τους πρώτους 11 μήνες του 2021, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων ενέργειας IBS με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Ο Πούτιν έχει δείξει στο παρελθόν προθυμία να σταματήσει τους Ρώσους τουρίστες, οι οποίοι ήταν οι κορυφαίοι ξένοι επισκέπτες της Τουρκίας το 2019. Απαγόρευσε τα πακέτα διακοπών στη χώρα το 2015 μετά την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού από την τουρκική αεροπορία κοντά στα σύνορα με τη Συρία.

Απαγόρευσε επίσης τις εισαγωγές τουρκικής ντομάτας. Η Ρωσία ήταν η πιο σημαντική αγορά για τις τουρκικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών πέρυσι, δημιουργώντας το ένα τρίτο των 3 δισ. δολαρίων του κλάδου σε ξένα έσοδα.

Η πιθανή οικονομική αναστάτωση στην Τουρκία είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Άγκυρα είναι τόσο πρόθυμη να δει τις εντάσεις να χαλαρώνουν, δήλωσε ο Μπουράκ Πεχλιβάν, πρόεδρος της Τουρκο-Ουκρανικής Επιχειρηματικής Ένωσης. «Κανείς σε αυτή τη γεωγραφία δεν θα κερδίσει από μια σύγκρουση», είπε. «Η χώρα που θα  πληγεί περισσότερο μετά την Ουκρανία και τη Ρωσία θα είναι η Τουρκία».

Ωστόσο, το ευάλωτο σημείο που ανησυχεί περισσότερο την Τουρκία είναι το Idlib, η τελευταία επαρχία της Συρίας που ελέγχεται από τους αντάρτες, όπου χιλιάδες τουρκικά στρατεύματα αστυνομεύουν ένα ανήσυχο αδιέξοδο με το υποστηριζόμενο από τη Ρωσία καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο Ερντογάν βρίσκεται ήδη υπό πολιτική πίεση στο εσωτερικό για τους 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες της χώρας.

Η Άγκυρα πιστεύει ότι οι αεροπορικές επιδρομές από ρωσικά αεροσκάφη σε μη στρατιωτικούς στόχους στην επαρχία νωρίτερα αυτό το μήνα ήταν μια προειδοποίηση προς την Τουρκία —και την Ευρώπη— ότι η Μόσχα θα μπορούσε να στείλει εκατομμύρια πρόσφυγες στο δρόμο της.

Τα αδύναμα σημεία της Τουρκίας σημαίνουν ότι οι δυτικοί αξιωματούχοι παραιτούνται από το γεγονός ότι η χώρα είναι απίθανο να υπογράψει ένα νέο καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας εάν πραγματοποιηθεί εισβολή.

Αλλά η πραγματική πρόκληση για την Άγκυρα, η οποία ελέγχει τη σύμβαση του Μοντρέ του 1936 που διέπει την πρόσβαση των πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, θα ήταν τι να κάνει εάν το ΝΑΤΟ καλούσε την Τουρκία να παράσχει περισσότερη στρατιωτική υποστήριξη.

«Τι θα συμβεί αν το ΝΑΤΟ θέλει να χρησιμοποιήσει τουρκικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις για να υποστηρίξει θαλάσσιες ή αεροπορικές επιχειρήσεις;» ρώτησε ένας αξιωματούχος άμυνας από άλλη δυτική χώρα. «Αυτό θα τους έφερνε πραγματικά σε πολύ δύσκολη θέση».

Πηγή: Financial Times