Η επιστροφή στην ελεύθερη κυκλοφορία μέσα από το ψηφιακό πράσινο διαβατήριο

15:55 26/4/2021 - Πηγή: Sigma Live

Διαδικτυακό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας (26/04) από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ,  Juan Fernando López Aguilar και τα μέλη Jeroen Lenaers, Sophia In 't Veld και την Tineke Strik, οι οποίοι μίλησαν για την επιστροφή στην πραγματικότητα μέσα από ψηφιακό πράσινο διαβατήριο.

Από την αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν λάβει διάφορα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, ορισμένα από τα οποία είχαν σημαντική επίδραση στο δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ να

κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην ΕΕ, όπως περιορισμοί στην είσοδο , ή απαιτήσεις για υποβολή σε καραντίνα, αυτοπεριορισμό ή δοκιμή σε τεστ Covid-19. Αυτοί οι περιορισμοί είχαν επίσης δραματικό αντίκτυπο στον τουρισμό και τις μεταφορές. Μέχρι στιγμής, η ΕΕ προσπάθησε να συντονίσει τις δράσεις των κρατών μελών στον τομέα της ελεύθερης κυκλοφορίας με μη δεσμευτικές συστάσεις. Καθώς η έναρξη του εμβολιασμού βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και όλο και περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, ορισμένα κράτη μέλη έχουν αρχίσει πρωτοβουλίες για την έκδοση πιστοποιητικών εμβολίου, καθώς οι περιορισμοί, σταδιακά διευκολύνονται.

Στις 17 Μαρτίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για ένα «Ψηφιακό Πράσινο Πιστοποιητικό» που επιτρέπει την ασφαλή και ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της ΕΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρουσίασε επίσης πρόταση που καλύπτει υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα ή διαμένουν στην ΕΕ. Το πιστοποιητικό (σε ψηφιακή ή έντυπη μορφή) παρέχει αποδεικτικά στοιχεία για τον εμβολιασμό, τον έλεγχο και την ανοσία της COVID-19. Ο στόχος είναι να συμβάλει στην αποκατάσταση του δικαιώματος στην ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων και στη μη διάκριση των πολιτών της ΕΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Στις 25 Μαρτίου 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησε να επιταχύνει τις εργασίες επί των προτάσεων της Επιτροπής, στο πλαίσιο της επείγουσας διαδικασίας, το οποίο επιτρέπει ταχύτερο κοινοβουλευτικό έλεγχο των προτάσεων της Επιτροπής, σεβόμενη πλήρως τα δημοκρατικά προνόμια του Κοινοβουλίου. Η φιλοδοξία είναι να είναι έτοιμο το πιστοποιητικό έως τα τέλη Ιουνίου 2021.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προετοιμάζεται για την έναρξη διαπραγματεύσεων με το Συμβούλιο. Η εντολή θα συζητηθεί και θα εγκριθεί την Τετάρτη 28 Απριλίου της συνόδου ολομέλειας 26-29 Απριλίου 2021. Το Συμβούλιο ενέκρινε την εντολή του για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 14 Απριλίου 2021.

Το Ψηφιακό Πράσινο Διαβατήριο

Καθώς περισσότερα άτομα εμβολιάζονται, ορισμένα κράτη μέλη (όπως η Σουηδία, η Δανία και η Πολωνία) ήδη έχουν ξεκινήσει πρωτοβουλίες για την έκδοση πιστοποιητικών εμβολίου (μερικές φορές ονομάζονται επίσης κάρτες εμβολιασμού ή διαβατήρια), είτε σε ψηφιακή είτε σε έντυπη μορφή. Τα κράτη μέλη βλέπουν διάφορες χρήσεις για αυτά τα πιστοποιητικά. Για παράδειγμα, η Σουηδία σκοπεύει να τα χρησιμοποιήσει για ταξιδιωτικούς σκοπούς ή για να επιτρέψει στους ανθρώπους να παρακολουθήσουν πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες εκδηλώσεις. Ορισμένα κράτη μέλη (π.χ. Εσθονία) έχουν ήδη χαλαρώσει τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία σε άτομα που έχουν απόδειξη εμβολιασμού. Έτσι, ένα ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό τυποποιεί και ψηφιοποιεί τέτοιες αποδείξεις.

Αν και σε επίπεδο ΕΕ, δεν υπάρχει συμφωνία σχετικά με τους ακριβείς σκοπούς αυτών των πιστοποιητικών (εκτός από το ιατρικούς σκοπούς), υπάρχει ανάγκη για ένα τυποποιημένο σύστημα της ΕΕ που θα επιτρέπει τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τον εμβολιασμό και οι δοκιμές Covid σε ένα μόνο έγγραφο ή μια εφαρμογή για κινητά αναγνωρίζονται ευρέως. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε διασυνοριακά πλαίσια. Συγκεκριμένα, χώρες με σημαντικούς τουριστικούς τομείς υποστηρίζουν την υιοθέτηση του πιστοποιητικό σε επίπεδο ΕΕ.

Η καθιέρωση τέτοιων πιστοποιητικών και η σύνδεσή τους με την ελεύθερη κυκλοφορία δημιουργεί μια σειρά σημαντικών ανησυχιών. Στις 5 Φεβρουαρίου 2021, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνέστησε να μην εισαχθεί «η απαίτηση απόδειξης εμβολιασμού Covid-19 για διεθνή ταξίδια ως προϋπόθεση για αναχώρηση ή είσοδο», δεδομένου ότι είναι ακόμη άγνωστο πόσο αποτελεσματικός είναι ο εμβολιασμός στη μείωση της μετάδοσης σε άλλους. Επιπλέον, δεδομένου ότι τα εμβόλια δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμα σε όλους, θα μπορούσε να προκύψει ο προτιμησιακός εμβολιασμός των ταξιδιωτών λόγω έλλειψης εφοδιασμού εμβολίων σε πληθυσμούς. Ο ΠΟΥ συνέστησε επίσης να μην εξαιρούνται όσοι εμβολιάστηκαν από άλλα μέτρα μείωσης του ταξιδιωτικού κινδύνου.

Αρκετές τρίτες χώρες έχουν ξεκινήσει ή σχεδιάζουν να ξεκινήσουν παρόμοιες πρωτοβουλίες. Το όνομα, η μορφή και η χρήση αυτών, ποικίλλουν. Για παράδειγμα, το Ισραήλ  το οποίο είχε χορηγήσει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου Covid-19 περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού του έως τις 17 Μαρτίου 2021, άρχισε να κυκλοφορεί τα «πράσινα διαβατήρια» για άτομα που έχουν λάβει τη δεύτερη δόση είτε ανάρρωσαν από το Covid-19. Το πάσο ισχύει για περιορισμένο χρονικό διάστημα και δίνει ορισμένα δικαιώματα και προνόμια όπως το δικαίωμα να πας σε εστιατόρια (μέσα και έξω), ξενοδοχεία, εκδηλώσεις, αξιοθέατα και συνέδρια.

Το Μπαχρέιν κυκλοφόρησε μια εφαρμογή «BeAware» που προσφέρει πιστοποιητικό εμβολιασμού Covid-19 για άτομα που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα εμβολιασμού τους. Παρέχει επίσης πληροφορίες για τα αποτελέσματα των δοκιμών Covid-19, στατιστικά στοιχεία σχετικά με το Μπαχρέιν και την παγκόσμια υγεία, προειδοποιούν όταν οι χρήστες έρχονται σε επαφή με μια θετική περίπτωση και επιτρέπει στα άτομα να κλείσουν ραντεβού για να λάβουν εμβόλιο Covid-19.

Η Θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε το ζήτημα της πιστοποίησης εμβολιασμού στις 21 Ιανουαρίου 2021.

Η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για κοινά στοιχεία για ένα τέτοιο πιστοποιητικό. Ωστόσο,  οι ηγέτες στην ΕΕ είπαν ότι ήταν πολύ νωρίς για να αποφασίσουν για ποιους σκοπούς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα πιστοποιητικά (εκτός από ιατρικούς σκοπούς). Κάλεσαν να συνεχίσουν να εργάζονται για μια κοινή προσέγγιση για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού σε δήλωση στις 26 Φεβρουαρίου. Ένα μήνα αργότερα, στις 25 Μαρτίου, οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν για τα ψηφιακά πιστοποιητικά που δεν εισάγουν διακρίσεις, τονίζοντας ότι πρέπει να προωθηθούν επειγόντως, βάσει της πρότασης της Επιτροπής.

Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Στις 17 Μαρτίου 2021, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού σχετικά με το «ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό». Ο στόχος αυτής της πρότασης είναι να βοηθήσει για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ. Το πιστοποιητικό δεν θα παρέχει μόνο απόδειξη ότι το άτομο εμβολιάστηκε, αλλά επίσης δίνουν αποτελέσματα δοκιμών Covid-19 και πληροφορίες για την ανοσία στη Covid-19. Το πιστοποιητικό θα είναι διαθέσιμο για πολίτες της Ένωσης. Θα είναι σε έντυπη μορφή ή σε τηλέφωνο με κωδικό QR. Οι πληροφορίες που παρέχονται σε αυτό θα είναι τουλάχιστον με τις επίσημες γλώσσες της χώρας έκδοσης και στα αγγλικά.

Μόνο εμβόλια αναγνωρισμένα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μπορουν να συμπεριληφθούν στο πιστοποιητικό, αλλά οι χώρες μπορούν επίσης να αποφασίσουν να αποδεχθούν ένα μη αναγνωρισμένο εμβόλιο. Η ισχύς και η χρήση του πιστοποιητικού περιορίζονται στη διάρκεια της πανδημίας.

Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται πρέπει να περιορίζονται σε αυτό που είναι απολύτως απαραίτητο για το σκοπό του, π.χ. όνομα, ημερομηνία γέννησης, σχετικές πληροφορίες σχετικά με το εμβόλιο, τεστ, ανοσία κτλ. Το πιστοποιητικό θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και θα είναι επίσης ανοιχτό για την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία. Η πρόταση συμπληρώνεται από πρόταση κανονισμού που καλύπτει υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα ή διαμένουν σε κράτος μέλος της ΕΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τα κράτη–μέλη αναμένεται να εφαρμόσουν το πλαίσιο εμπιστοσύνης, που συμφωνήθηκε στο δίκτυο eHealth, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη εφαρμογή, συμπεριλαμβανομένης της διαλειτουργικότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού.

Θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Στις 25 Μαρτίου 2021, το Κοινοβούλιο αποφάσισε να επισπεύσει τις εργασίες για τις προτάσεις της Επιτροπής, χρησιμοποιώντας την επείγον διαδικασία (άρθρο 163 του Κανονισμού του). Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Ολομέλεια, η μεγάλη πλειοψηφία των βουλευτών υποστήριξε την ταχεία δημιουργία του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού. Αρκετοί βουλευτές τόνισαν την ανάγκη για ισχυρές διασφαλίσεις προστασίας δεδομένων σε προσωπικά και ιατρικά δεδομένα, και τόνισε ότι όσοι δεν το έχουν εμβολιαστεί δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν διακρίσεις. Το Κοινοβούλιο αναμένεται τώρα να εγκρίνει την εντολή του για διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Απριλίου.

Αρχικές αντιδράσεις

Τα ενδιαφερόμενα μέρη από τον τουρισμό και τις μεταφορές χαιρέτισαν την πρόταση της Επιτροπής με ενθουσιασμός. Οι αεροπορικές ενώσεις της ΕΕ θεώρησαν ότι το προτεινόμενο πιστοποιητικό θα μπορούσε να διευκολύνει την αποτελεσματική επανάληψη ταξιδιών και του τουρισμού στην Ευρώπη. Ζήτησαν γρήγορη έγκριση της πρότασης και την άμεση έναρξη των προετοιμασιών για εφαρμογή. Η ευρωπαϊκή συμμαχία του τουρισμού, που εκπροσωπεί πάνω από 60 οργανισμούς ταξιδιού και τουρισμού, χαιρέτισε επίσης έντονα την πρόταση, και ζήτησε έναν συγκεκριμένο χάρτη πορείας της ΕΕ για χαλάρωση και άρση των τρεχόντων ταξιδιωτικών περιορισμών.