Η Ποσειδωνία χρήζει προστασίας και όχι λεηλασίας

14:22 17/3/2021 - Πηγή: Sigma Live

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι οργανώσεις Aquademia, Οικολογική Κίνηση Κύπρου και Φίλοι της Γης για την απόφαση των Περιβαλλοντικών Αρχών της Κύπρου να προχωρήσουν σε έγκριση για εκρίζωση του προστατευόμενου θαλάσσιου φανερόγαμου Ποσειδωνία (Posidonia oceanica).

Σε σχετικό δελτίο τύπου που εξέδωσαν αναφέρουν ότι «ιδιαίτερη ανησυχία μας προκαλεί η απόφαση των Περιβαλλοντικών Αρχών της Κύπρου να προχωρήσουν σε έγκριση για εκρίζωση του προστατευόμενου θαλάσσιου φανερόγαμου Ποσειδωνία (Posidonia oceanica) έκτασης περίπου 160 τετραγωνικών μέτρων αλλά και περεταίρω αποψίλωσης περίπου 235 τετραγωνικών μέτρων στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή της αρχαίας Αμαθούντας. Τόσο το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, όσο και το Τμήμα Περιβάλλοντος σε συνεργασία με την Επιστημονική Επιτροπή για την Οδηγία των Οικοτόπων, έχουν εγκρίνει τις προτεινόμενες δραστηριότητες, αγνοώντας απαραίτητες διαδικασίες, όπως τη Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων, επιβολή Μέτρων Μετριασμού, αλλά και τη Δημόσια Διαβούλευση.

H εν λόγω απόφαση πάρθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος Interreg (ΑΝΔΙΚΑΤ, Επιχειρησιακό πρόγραμμα INTERREG V-A Ελλάδα- Κύπρος 2014-2020), που έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός υποβρύχιου αρχαιολογικού πάρκου για την προώθηση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων, όπως οι καταδυτικές διαδρομές. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου (ο Κυπριακός φορέας του έργου αυτού) έχει πάρει έγκριση από τις αρμόδιες αρχές και έχει προβεί σε προκήρυξη διαγωνισμού στις 12/03/2021 για αγορά υπηρεσιών με σκοπό τον καθαρισμό του αρχαίου λιμανιού της Αμαθούντας από τη φυτική βλάστηση, χωρίς όμως να παραθέτει στον διαγωνισμό τα απαραίτητα κριτήρια και όρους για τον βέλτιστο χειρισμό της Ποσειδωνίας κατά τις υποβρύχιες διεργασίες. Η Ποσειδωνία είναι ένα ενδημικό αρχαίο θαλάσσιο φυτό της Μεσογείου που σχηματίζει εκτεταμένα πυκνά υποθαλάσσια λιβάδια γνωστά και ως θαλάσσια δάση ή πνεύμονες της θάλασσας.

Προστατεύεται από διεθνείς και εθνικές συμβάσεις όπως τη Σύμβαση της Βέρνης, Βαρκελώνης, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) (Οικότοπος Προτεραιότητας Posidonia beds – 1120). Κατανοούμε απόλυτα τη σημασία ανάδειξης των αρχαιολογικών μνημείων, ωστόσο μας ανησυχεί η απουσία λήψης αντισταθμιστικών μέτρων για την Ποσειδωνία και για τη μείωση των επιπτώσεων που δύναται να προκληθούν γενικότερα στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Λόγω των πολλαπλών ανθρωπογενών πιέσεων, τα λιβάδια αυτά έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία 50 χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου κατά 30%. Η φυσική αποκατάσταση των λιβαδιών είναι πολύ αργή αφού ο ρυθμός ανάπτυξης τους κυμαίνεται στα 1-7 εκατοστά το χρόνο. Η Ποσειδωνία διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στη διατήρηση της υγείας και παραγωγικότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Συγκεκριμένα, τα λιβάδια Ποσειδωνίας συνιστούν ένα μοναδικό θαλάσσιο οικοσύστημα με παραγωγικότητα εφάμιλλη αυτής των δασών του Αμαζονίου. Εμπλουτίζουν τα νερά και την ατμόσφαιρα με οξυγόνο, παρέχουν καταφύγιο και τόπο αναπαραγωγής για πολυάριθμους θαλάσσιους οργανισμούς, και προστατεύουν το βυθό και τις ακτές από τη διάβρωση.  Επιπλέον, τα λιβάδια φιλτράρουν τη στήλη του νερού από αιωρούμενα σωματίδια, ρύπους και παθογόνους οργανισμούς, συμβάλλουν στην ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων του ιζήματος και της στήλης του νερού, και λειτουργούν ως πανίσχυροι κυματοθραύστες. Το είδος αυτό έχει επίσης τη δυνατότητα δέσμευσης σημαντικών ποσοτήτων άνθρακα στον πυθμένα της θάλασσας όπου παραμένει εκεί για χιλιετίες, με ρυθμό αποθήκευσης 35 φορές γρηγορότερο από τα τροπικά και άλλα χερσαία δάση. Αυτή η υπηρεσία έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως πολύ  σημαντική στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της επείγουσας φύσης της κλιματικής αλλαγής, ωθώντας πολλά κράτη σε πρακτικές αποκατάστασης και αναδάσωσης θαλάσσιων φανερόγαμων.

Σε ολόκληρο τον κόλπο Λεμέσου, η Ποσειδώνια εκτείνεται στη ζώνη 10-25 m βάθος και έχει πολύ περιορισμένη εξάπλωση στα ρηχά αφού συναντιέται πλέον σε μόνο 2-3 ρηχά σημεία, σε βάθη μικρότερα των 5 μέτρων. Λόγω της υψηλότερης παραγωγικότητας και φωτοσύνθεσης στα ρηχά, η Ποσειδωνία είναι πιο πυκνή και οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχει είναι πολλαπλάσιες συγκριτικά με τα λιβάδια που βρίσκονται σε βαθύτερα ύδατα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο ρόλος της έναντι στη μείωση της κυματικής ενέργειας και διάβρωσης που παρατηρείται στην ακτογραμμή. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα θαλάσσια φανερόγαμα δημιουργούν επίσης ευνοϊκές συνθήκες για διατήρηση των αρχαιολογικών μνημείων και η παρουσία της στην Αμαθούντα πιθανόν να ευνοεί και την προστασία του μνημείου.

Επομένως, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις έντονες ανησυχίες μας για τις αποφάσεις που πάρθηκαν από τις αρμόδιες αρχές καθώς δεν συνάδουν με το καθεστώς Προστασίας και Διατήρησης της Ποσειδωνίας τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο. Σεβόμενοι την αξία των αρχαιολογικών ευρημάτων και την αρχαιολογική κοινότητα κάνουμε έκκληση προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, πως ένα τέτοιο ευαίσθητο περιβαλλοντικό θέμα χρήζει:

1) Εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων η οποία θα εστιάζεται στις ολικές επιπτώσεις κατά την εκτέλεση του έργου (αγκυροβολήσεις, ιζηματαπόθεση κ.α.), και όχι μόνο στο αποτέλεσμα της αφαίρεσης και αποψίλωσης της θαλάσσιας βλάστησης

2) Δημόσιας Διαβούλευσης

3) Επιβολής όρων και προϋποθέσεων κατά τη διάρκεια των διεργασιών του έργου που θα πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά

4) Εφαρμογής αντισταθμιστικών μέτρων όπως μεταφυτεύσεις/αναδασώσεις σε περίπτωση έγκρισης παρόμοιων έργων

Η Ποσειδωνία αποτελεί θησαυρό για τα τοπικά ύδατα της Κύπρου, καθίσταται οικότοπος φυσικής, αλλά και πολιτιστικής κληρονομιάς, και είναι ένα πανίσχυρο φυσικό όπλο στο μετριασμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.

Υ.Σ. Ο Μάρτιος καθορίστηκε ως ο διεθνής μήνας ευαισθητοποίησης των θαλάσσιων φανερόγαμων, κάτι που θα έπρεπε να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τους αρμόδιους για τη προστασία της Ποσειδωνίας».