Η σκληρή μάχη για την οικονομία

12:24 5/4/2020 - Πηγή: Sigma Live

Η τρέχουσα κρίση έχει δύο διαστάσεις. Την υγειονομική και την οικονομική. Οι δύο συνδέονται. Τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα που αποσκοπούν στο περιορισμό και τον έλεγχο της διάδοσης του ιού έχουν επιδράσεις στην οικονομία. Η παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα μειώθηκαν, οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι δοκιμάζονται, τα δημόσια οικονομικά πιέζονται και τα δημοσιονομικά δεδομένα αναθεωρούνται με αρνητική προοπτική.

Παράλληλα με την μάχη για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, γίνεται και μια εξίσου σκληρή μάχη για τον έλεγχο των αρνητικών επιδράσεων στην οικονομία. Σκοπός του άρθρου αυτού

είναι να παρουσιαστούν κάποια δεδομένα σε σχέση με τις πρόσφατες εκτιμήσεις του κύπριου Υπουργού Οικονομικών (5 Απρ, 2020) και τις εκτιμήσεις της έκθεσης των Fitch Ratings (3 Απρ. 2020).

Μετά από μια μικρή περίοδο έντασης, ο Υπουργός Οικονομικών άρχισε να μιλά με μεγαλύτερη σύνεση. Εγκατέλειψε, φαίνεται, την προσέγγιση της αντιπαράθεσης και των χαρακτηρισμών (βλ. συνέντευξη στο Σίγμα) και επιλέγει πια να παρουσιάζει δεδομένα και προβληματισμούς (βλ. συνέντευξη στον «Φ»). Αυτή είναι η καλύτερη προσέγγιση. Όταν δούμε τα δεδομένα και τους προβληματισμούς του  Υπουργού, σε σχέση με το τι αναφέρεται και στην έκθεση των Fitch, την οποία και χαιρέτισε το ΥΠΟΙΚ και ο Υπουργός, τότε τα συμπεράσματα δεν θα είναι ενθαρρυντικά. Με τις τελευταίες προγνώσεις από πλευράς Κυβέρνησης, η επόμενη αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας, από οποιονδήποτε οίκο, θα είναι μάλλον πολύ πιο απαισιόδοξη από εκείνη των Fitch.

Εάν η ΕΕ δεν αλλάξει ρότα, τότε δεν είναι σίγουρο ότι ο δανεισμός για την Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι τόσο φτηνός όσο είναι σήμερα. Για το συγκεκριμένο, από το περίφημο "Μάρσαλ Πλαν" των 100 δισ. ευρώ της ΕΕ, η Κύπρος έχει να παίρνει, σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη, το πολύ 50 εκ. ευρώ.

Ο Υπουργός έδωσε μέχρι στιγμής μόνο μια εκτίμηση μακροοικονομικών δεδομένων για το 2020: Αναμένει ύφεση ίσως και πέραν του 10%, δήλωσε. Σημειώνεται ότι την ίδια εκτίμηση ποσοστού ύφεσης (10%) έκανε και ο Γ. Βαρουφάκης για την Ελλάδα. Ενώ ο κ. Βαρουφάκης αρχικά εκτίμησε 2% ύφεση, στη συνέχεια μίλησε για πέραν του 10% ύφεση.

Οι Fitch εκτίμησαν (πολύ αισιόδοξα αν κρίνουμε με όσα λέει ο κύπριος ΥΠΟΙΚ) ότι, με βάση την αποτίμηση της επίδρασης της κρίσης και τα μέτρα που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση της Κύπρου, η μείωση του ΑΠΕ θα είναι 2% και δημοσιονομικό έλλειμμα 1% το 2020, σε σχέση με το πλεόνασμα 2,8% το 2019.

Στην εκτίμηση του ποσοστού ύφεσης απαιτούνται πολλά στοιχεία, τα οποία δεν έχουν εκτιμηθεί μέχρι στιγμής, κυρίως μείωση παραγωγής στους τομείς της οικονομίας, ποσοστό ανεργίας, δημόσια έσοδα, κίνηση λιανικού εμπορίου κ.ά. Ποιο μοντέλο και τι υπολογισμούς έχει υπόψη του ο κ. Πετρίδης για να εκτιμήσει ύφεση πέραν του 10% δεν είπε.

Ο κύπριος Υπουργός μίλησε για μείωση των εσόδων του κράτους. Το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι η μείωση έφτασε τον Μάρτιο το 25% και τον Απρίλιο θα είναι μεγαλύτερη. Άλλες εκτιμήσεις για τα μακροοικονομικά δεδομένα και τις προοπτικές τους δεν δόθηκαν, παρόλο που στο ΥΠΟΙΚ υπάρχουν ήδη κάποιες εκτιμήσεις.

Οι αναλυτές των Fitch σημείωσαν ότι το δημόσιο χρέος (GGGD) παραμένει πολύ ψηλό, στο 95,5% του ΑΕΠ το 2019. Το δημόσιο χρέος επιβαρύνθηκε το 2018 με την πώληση του Συνεργατισμού στην Ελληνική Τράπεζα κατά 3,19 δισεκατομμύρια που αντιστοιχούσε σε 15,5% του ΑΕΠ.

Ο συνδυασμός ύφεσης και δημοσιονομικού ελλείμματος με το πολύ ψηλό δημόσιο χρέος θα θέσουν μεγάλους περιορισμούς και κινδύνους για αποφευχθεί μια νέα χρεοκοπία για την κυπριακή οικονομία. Σωστά ο Υπουργός είπε ότι τα αποθεματικά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με προσοχή για ανάγκες που θα προκύψουν καθ' όλη τη διάρκεια του παγώματος. Όμως, σε κάποια στιγμή ο δανεισμός θα είναι αναπόφευκτος, είπε εδώ και μέρες τώρα.

Πιέσεις στην οικονομία και τους χειρισμούς θα προέλθουν και από αλλού. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, αναμένουν οι Fitch, θα αυξηθεί κατά 8% το 2020.

Το 2019 ήταν στο 6.7% του ΑΠΕ. Η συρρίκνωση των βασικών πυλώνων της κυπριακής οικονομίας, ιδιαίτερα του τουρισμού και της οικοδομικής βιομηχανίας, θα φέρουν επιπτώσεις που δεν υπολογίστηκαν επακριβώς. Οι Fitch σημείωσαν ότι μόνο από την τουριστική βιομηχανία "το πλεόνασμα των καθαρών υπηρεσιών στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε σε 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019, [το οποίο αντιστοιχεί στο] 20% του ΑΕΠ και έχει αυξηθεί συνολικά κατά 35% από το 2014."

Τέλος, είναι ανάγκη να σημειωθεί και το εξής: Είναι καλύτερα να σταματήσει ο Υπ. Οικονομικών και άλλοι Υπουργοί να μιλούν με όρους "πολέμου" και να εκδίδονται "πολεμικά ανακοινωθέντα". Είναι μια σοβαρή κρίση που απαιτεί ψυχραιμία και μυαλό. Δεν δικαιολογούνται σε καμιά περίπτωση αστοχίες και απώλειες που βασίζονται σε αμέλεια. Η νέα προσέγγιση του Υπ. Οιονομικών είναι ορθή και έτσι πρέπει να συνεχίσει.

*Eπίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.