Η στρατηγική και γεωπολιτική μειονότητα στην Κύπρο

09:56 13/9/2019 - Πηγή: Sigma Live

Για να αξιολογήσουμε σωστά τις προσπάθειες της Ειδικής Αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ να εξασφαλίσει συμφωνία για τους Όρους  Αναφοράς για επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών είναι σημαντικό να δούμε σφαιρικά την όλη εικόνα. Για χρόνια τώρα οι ατέρμονοι κύκλοι των διακοινοτικών συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού δεν οδήγησαν σε οριστική διευθέτηση παρά τη σταδιακή μετατόπιση του διαπραγματευτικού κεκτημένου προς τις θέσεις της

τουρκικής πλευράς.  Εν όσω εξετάζουμε μόνο τη διακοινοτική διάσταση του προβλήματος είναι αδύνατο να κατανοήσουμε την ευρύτερη εικόνα, η οποία αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.  

Εάν το ζητούμενο ήταν η διασφάλιση των δικαιωμάτων και η προάσπιση της τουρκοκυπριακής κοινότητας όπως διακήρυξε η Άγκυρα όταν εισέβαλε στην Κύπρο το πρόβλημα θα επιλυόταν προ πολλού.  Το θέμα όμως είναι ότι παραμένει αμετάθετος στόχος της Τουρκίας να ελέγχει στρατηγικά την Κύπρο.  Και για να πετύχει τους στόχους της η Άγκυρα, εκτός από την στρατιωτική της υπεροπλία, χρησιμοποιεί τους Τουρκοκύπριους ως στρατηγική μειονότητα.  Έτσι οι θέσεις της εκάστοτε τουρκοκυπριακής ηγεσίας είναι τέτοιες που τυχόν υλοποίησή τους θα μετατρέψει την Κύπρο σε τουρκικό προτεκτοράτο.  Οι απαιτήσεις για νέο συνεταιρισμό παραπέμπουν στον παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και στη δημιουργία ενός τρικέφαλου κρατικού μορφώματος στο οποίο καμιά απόφαση δεν θα λαμβάνεται χωρίς την έγκριση της τουρκοκυπριακής πλευράς.  Στην ίδια συχνότητα κινούνται και οι απαιτήσεις για πολιτική ισότητα και εκ περιτροπής προεδρία.  Και να αποδεχθεί η Άγκυρα να πάψει να είναι εγγυήτρια δύναμη ο στρατηγικός έλεγχος επί της Κύπρου εκπληρώνεται με την υλοποίηση των πιο πάνω προνοιών.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων έχουν εξασφαλίσει την ταυτότητα και το διαβατήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Διεκδικούν τα δικαιώματα που πηγάζουν από την Κυπριακή Δημοκρατία και την ΕΕ χωρίς όμως να επιθυμούν να εκπληρώσουν τις ανάλογες υποχρεώσεις. Ταυτόχρονα νέμονται τους παράνομους καρπούς της κατοχής.  Υπογραμμίζεται συναφώς ότι η νομιμοφροσύνη της συντριπτικής πλειοψηφίας των Τουρκοκυπρίων δεν είναι προς την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά προς την «ΤΔΒΚ» και την Τουρκία.

Και οι Ελληνοκύπριοι; Δημογραφικά και πολιτισμικά η Κύπρος ήταν δια μέσου των αιώνων κατ’ εξοχήν ελληνική. Όμως, ενώ οι Ελληνοκύπριοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου, είναι παράλληλα μια γεωπολιτική μειονότητα στην ευρύτερη περιοχή. Σημειώνεται συναφώς ότι τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί η πολιτική του εποικισμού. Απώτερος στόχος της Άγκυρας είναι στην πορεία του χρόνου να υπάρξει τουρκική δημογραφική πλειοψηφία στην Κύπρο.  Υπογραμμίζεται επίσης ότι τα τελευταία χρόνια η Άγκυρα έχει προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς στην ισλαμοποίηση των κατεχομένων. Επιπρόσθετα, έχει κατ’ επανάληψιν εισβάλει στην Κυπριακή ΑΟΖ την οποία αμφισβητεί ενώ για χρόνια τώρα διεξάγει και ένα υβριδικό πόλεμο εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ως εκ τούτου και λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα είναι οι Ελληνοκύπριοι που θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις στα πλαίσια μιας διευθέτησης του Κυπριακού.  

Ομολογουμένως τα δεδομένα είναι πολύ δύσκολα για μας. Ο ΟΗΕ στον οποίο η ελληνοκυπριακή ηγεσία εναπόθεσε πολλές ελπίδες και προσδοκίες δεν είναι εκείνος ο Οργανισμός που η όλη στάση του εκπηγάζει μόνο από αρχές και αξίες.  Αντίθετα η λειτουργία του αντικατοπτρίζει συμφέροντα και το ισοζύγιο δυνάμεων στο διεθνές σύστημα.  Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το ανισοβαρές Σχέδιο Ανάν το οποίο απορρίφθηκε από το 76% των Ελληνοκυπρίων εκπονήθηκε από τον ΟΗΕ. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τη διαδικασία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.  Θα πρέπει όμως να αναπροσαρμόσουμε τις προσδοκίες μας και να προβληματισθούμε για επιπρόσθετες δράσεις.  

Παρά τις μεγάλες της αδυναμίες η συμμετοχή της χώρας μας στην ΕΕ είναι καθοριστικής σημασίας και θα πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως.  Αποτελεί θετική εξέλιξη ότι έστω και φραστικά το τελευταίο διάστημα η ΕΕ καταδίκασε τις παραβιάσεις της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Το Κυπριακό αποτελεί ένα υπαρξιακό ζήτημα για τους Έλληνες της Κύπρου.  Ο αγώνας για εθνική επιβίωση θα περάσει μέσα από πολλά στάδια και φάσεις.  Πάνω απ’ όλα όμως είναι καθοριστικής σημασίας η επιβίωση, η συνέχεια και η ενίσχυση του νόμιμου κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Απαιτείται επίσης η δημιουργία ενός αφηγήματος το οποίο αφ’ ενός θα συμβάλει στους στόχους της αποκατάστασης της ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και αφ’ ετέρου θα αναδεικνύει την επεκτατική στάση της Τουρκίας.

* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.