Ιστορικές καταβολές της «χαλαρής ομοσπονδίας» στο Κυπριακό

11:46 9/10/2018 - Πηγή: Sigma Live

Μεγάλη συζήτηση και αντιπαράθεση ξέσπασε στον δημόσιο διάλογο για «χαλαρή ομοσπονδία», στο πλαίσιο της Δ.Δ.Ο, μετά και την χθεσινή ενημέρωση του ΠτΔ που έθεσε την ιδέα ενώπιον των πολιτικών αρχηγών. Ουσιαστικά πρόκειται για μια παραλλαγή της αρχικής ιδέας του Αγγλο-Αμερικανο-Καναδικού Σχέδιου, το επονομαζόμενο «Πλαίσιο ABC» (American, British, Canadian, ABC Plan) που υποβλήθηκε το Νοέμβριο του 1978 με πρωτοβουλία του Προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ. Κάποιοι άλλοι ονομάζουν την νέα

ιδέα για λύση ως μια μορφή βελούδινου διαζυγίου.

Σε γενικό πλαίσιο το σχέδιο ΑBC έδιο αποτελούσε μια πρόταση λύσης βασισμένη στο σύνταγμα του 1960 και στις κατευθυντήριες γραμμές της 12ης Φεβρουαρίου 1977. Ο χαρακτήρας του κράτους θα ήταν ουσιαστικά μια δικοινοτική χαλαρή ομοσπονδία με δύο συνιστώντα αλλά ανομοιογενή μέρη. Η Κεντρική Κυβέρνηση θα ήταν υπεύθυνη για θέματα άμυνας, εξωτερικής πολιτικής, την οικονομία, ζητήματα μετανάστευσης και άλλα. Μεταξύ άλλων απαγόρευε την ένωση με άλλο κράτος και απέρριπτε την άσκηση ισότιμης κοινοβουλευτικής εξουσίας. Προβλεπόταν παράλληλα επιστροφή των κατοίκων των Βαρωσίων στα σπίτια τους με την έναρξη των συνομιλιών και δεν θα έφευγαν, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

Η βρετανική έμπνευση

Επί ουσίας το Αγγλο-Αμερικανο-Καναδικό Σχέδιο όμως αυτό ήταν ακόμη ένα βρετανικής εμπνεύσεως σχέδιο. Όπως αποκάλυψε στην εφημερίδα «Σημερινή», η ερευνήτρια Φανούλα Αργυρού, αυτό ήταν άλλο ένα βρετανικής εμπνεύσεως σχέδιο. Συγκεκριμένα σημειώνει ότι ο Βρετανός αξιωματούχος στη βρετανική Πρεσβεία στην Άγκυρα, σε αναφορά του ημερ. 3 Μαρτίου 1983 προς τον ανώτερό του στο Φόρεϊν Όφις κ. Harrison, στην οποία τον ενημέρωνε για όσα είχε συζητήσει με τον Τούρκο αξιωματούχο Καραχάν, έγραψε μεταξύ άλλων:

«... Ρώτησα τον Καραχάν, κατά πόσο μπορούσε να μου πει, μιλώντας προσωπικά και εμπιστευτικά, αν το αγγλο-αμερικανο-καναδικό Σχέδιο του 1978 μπορούσε να αποτελέσει βάση για μια λύση, αν οι περιστάσεις και η χρονική στιγμή ήσαν καλές (του ανέφερα ότι ως επικεφαλής τότε του Γραφείου Κύπρου στο Φόρεϊν Όφις είχα χέρι στην εκπόνηση του σχεδίου. Τον καιρό εκείνο και ο Καραχάν υπηρετούσε στην 'τουρκική πρεσβεία' στη Λευκωσία). Μου απάντησε, μετά από κάποια πίεση από μέρους μου, ότι οι Τούρκοι απέρριψαν το σχέδιο όχι για το περιεχόμενό του, αλλά για τη χρονική περίοδο που παρουσιάστηκε. Λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία...».

Η τότε στάση των κομμάτων

Τότε ο ΔΗΣΥ είχε δώσει το πράσινο φως για το σχέδιο αυτό, κάτι που θα έπραττε και το ΑΚΕΛ αν δεν προέβαλλε αντίσταση η Σοβιετική Ένωση που το θεωρούσε ως «ιμπεριαλιστικό σχέδιο». Ο τότε μάλιστα Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Μάθιου Νίμιτς που χειριζόταν το θέμα, ισχυρίστηκε αρχικά ότι και η Τουρκία δεν ήταν αρνητική, για να δηλώσει αργότερα στην Αμερικανική Γερουσία «οι Τούρκοι δεν ήσαν ευτυχείς με το σχέδιο και προσπαθούσαν να το απορρίψουν. Ανακουφίστηκαν, όταν το απέρριψε ο πρόεδρος Κυπριανού».

ΟΙ διαφορετικές θέσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαχρονική θέση και επιδίωξη των ε/κ υποστηρικτών την ΔΔΟ ήταν μια «δυνατή» και «ισχυρή» ομοσπονδία και κεντρική κυβέρνηση, η οποία θα έδινε κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην πλειοψηφία . Βασική αρχή της φιλοσοφίας αυτής ήταν ισότητα των ατόμων σε αντίθεση με την της επιδίωξης της τουρκικής πλευράς , που ήταν μια «χαλαρή» και «αποκεντρωμένη» ομοσπονδία όπου θα έδινε ισότητα στις συνιστώσες πολιτείες.

Η άποψη Ρολάνδη

Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ρολάνδης αποκάλεσε κατά το παρελθόν το πιο πάνω Σχέδιο ως «τη μοναδική προοπτική» που έχουμε για να προχωρήσει η διαδικασία. «Ήταν συγκροτημένο, ομοσπονδιακό και κάλυπτε τα βασικά συμφέροντα των δύο κοινοτήτων […]. Στο εδαφικό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ο Χάρτης Γκόμπι του 1981», είπε. Ο εν λόγω χάρτης προνοούσε ποσοστό εδάφους 72,6% υπό ε/κ διοίκηση και 27,4% υπό τ/κ. ένας δεύτερο έδινε ένα ποσοστό 0,2% περισσότερο ποσοστό εδάφους στην ε/κ πλευρά (72,8%) και το 27,2% στην τ/κ.