Κινδυνεύουν με εξαφάνιση τα ελληνικά ίχνη στον Πόντο

16:32 12/11/2020 - Πηγή: Sigma Live

Ορατός περισσότερο από ποτέ είναι ο κίνδυνος της κατάρρευσης και κατά συνέπεια εξαφάνισης των τελευταίων ελληνικών κτισμάτων στην Κερασούντα αλλά και ολόκληρο τον Πόντο.

Όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια του ΣΙΓΜΑ στην Κωνσταντινούπολη, Μαρία Ζαχαράκη και σύμφωνα με είδηση της τουρκικής ενημερωτικής ιστοσελίδας «Demokrat Ηaber», την οποία αναμεταδίδει η ομογενειακή εφημερίδα «Ανατολή», στον ελληνικό οικισμό της Κερασούντας, Zeytinlik (Ελαιώνες), 85 κτίρια, που είναι καταχωρημένα ως προστατευόμενα  Β’ βαθμού,

κινδυνεύουν να καταρρεύσουν.

Η συνοικία είναι χτισμένη στους πρόποδες του κάστρου της Κερασούντας και εκτείνεται ως την παραλία. Η κατασκευή των σπιτιών χρονολογείται από το 1840 και είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μην επηρεάζουν το φως, τη θέα και την κυκλοφορία του αέρα των άλλων κτισμάτων.

Για την κατασκευή των αρχοντικών που βρίσκονταν μέσα σε ευρύχωρους κήπους, χρησιμοποιήθηκαν εισαγόμενα υλικά μαζί με πέτρες τοιχοποιίας. Ενώ μερικά από τα στενά δρομάκια της γειτονιάς που οδηγούν στο κάστρο της Κερασούντας παρέμειναν άθικτα, κάποιοι άλλοι δρόμοι διαπλατύνθηκαν, με αποτέλεσμα να πληγεί ο ιστορικός ιστός και να κατεδαφιστούν τοίχοι των αρχοντικών, λόγω και της αυξανόμενης στρεβλής αστικοποίησης τα τελευταία χρόνια.

Τα αρχοντικά άλλαξαν χέρια

Μέσα στη συνοικία, εκτός από 68 αρχοντικά τα οποία μέχρι την ανταλλαγή ανήκαν σε Έλληνες του Πόντου, υπάρχουν καθολικές, ορθόδοξες εκκλησίες και ένα σχολείο, τα οποία διατηρούν την ύπαρξη τους. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών πολλά ελληνικά αρχοντικά άλλαξαν χέρια. Τα περισσότερα σπίτια πέρασαν σε χέρια κατοίκων της περιοχής και κάποια άλλα χρησιμοποιούνται ως παραρτήματα διαφόρων τουρκικών υπουργείων.

Σύμφωνα με το δημοσιογράφο Τολγκά Γκιουνέι, το ιστορικό Γυμνάσιο Necati Bey, σήμερα χρησιμοποιείται ως Κέντρο Λαϊκής Επιμόρφωσης. Ένα από τα αρχοντικά μετατράπηκε από το υπουργείο Εθνικής Παιδείας σε λαϊκή βιβλιοθήκη. Μετά τις εργασίες αποκατάστασης από το υπουργείο Πολιτισμού, από τις πινακίδες που τοποθέτησαν έξω από τα ελληνικά αρχοντικά διαβάζουμε ακόμη και τώρα την ιστορία τους. Σε ένα από αυτά διαβάζουμε ότι το αρχοντικό που το 1899 ανήκε στην Μαρία, κόρη του Χατζή Παναγιώτη, σήμερα ανήκει σε έναν πολίτη ονόματι Μουσά Γιλμάζ.

Το ελληνικό σχολείο έγινε «Λύκειο İmam Hatip»

Η εκκλησία του Αγίου Νικόλα που στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν από τους ορθόδοξους της Κερασούντας, σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο και η παλιά καθολική εκκλησία από το 1967 χρησιμοποιείται ως  παιδική βιβλιοθήκη. Το παλιό ελληνικό σχολείο, που μετά την ίδρυση του τουρκικού κράτους χρησιμοποιήθηκε ως εμπορικό λύκειο Κερασούντας, μετατράπηκε σε λύκειο İmam Hatip (θρησκευτικό σχολείο) θηλέων Κερασούντας. Εκτός από αυτά τα κτήρια, 2 από τις παλιές εκκλησίες της γειτονιάς έχουν γκρεμιστεί. Μιας εξ αυτών ο τοίχος, βρίσκεται μέσα σε ένα κτίριο που χρησιμοποιείται ως δεξαμενή νερού. Το ελληνικό νεκροταφείο, όπου βρισκόταν ο τάφος του Καπετάν Γιώργη που διετέλεσε δήμαρχος της Κερασούντας, καταστράφηκε εντελώς κατά την κατασκευή του παραλιακού δρόμου Κερασούντας - Τραπεζούντας.

 Οι κυνηγοί θησαυρών κατέστρεψαν την ιστορική εκκλησία στη Σαμψούντα

Αντίστοιχες καταστροφές καταγράφονται και στη Σαμψούντα του Πόντου, αλλά αυτή τη φορά από κυνηγούς θησαυρών.

Στην περιοχή Τεκέκιοι (Tekkeköy) στη Σαμψούντα, λεηλατήθηκε από τους κυνηγούς θησαυρών μία ελληνική ορθόδοξη εκκλησία, ενώ οι βάνδαλοι έγραψαν ακόμη και γκράφιτι στους τοίχους της.

Οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρουν πως το τελευταίο διάστημα η εκκλησία χρησιμοποιείται και από αλκοολικούς που επιδίδονται σε πράξεις ασχημοσύνης.

Η ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία, η οποία εικάζεται πως χτίστηκε τον 17ο αιώνα, έχει ερειπωθεί εξαιτίας λαθραίων ανασκαφών.

Η εκκλησία εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες που ανταλλάχθηκαν βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης.

Ο έπαρχος της περιοχής έχει ζητήσει πάντως να αναπλαστεί η εκκλησία και να αξιοποιηθεί ως τουριστικός προορισμός.

Υπό προστασία η Σάντα στην Αργυρούπολη

Αντίθετα πάντως με την Κερασούντα και τη Σαμψούντα, τα ερείπια των ελληνικών κτισμάτων στο χωριό Σάντα στην Αργυρούπολη, περιοχή που είναι γνωστή και ως «η κρυμμένη πόλη κοντά στον ουρανό», τέθηκαν πλέον υπό προστασία, ως μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με ιστορία από τον Μεσαίωνα, τα ερείπια στη Σάντα αποτελούνται από πέτρινα μονώροφα κτίσματα και εκκλησίες ρωμαίικης αρχιτεκτονικής.

Η εφημερίδα «Χουριέτ» με τίτλο «Η Σάντα πλέον θα φυλάσσεται» αναφέρει πως η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και ότι η περιοχή θα αναπλαστεί με στόχο την τουριστική ανάπτυξη.

Η Κερασούς του Πόντου

Για την προέλευση του ονόματος Κερασούς υπάρχουν δυο εκδοχές. Η μια ότι προήλθε από την άφθονη καλλιέργεια κερασιών, ενώ η άλλη ότι η χερσόνησος όπου είναι χτισμένη η πόλη, εκτείνεται σαν κέρας προς τη θάλασσα. Μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923, η Κερασούντα ήταν πόλη με σημαντικό ελληνικό πληθυσμό.

Σύμφωνα με τον Γάλλο Cuinet που επισκέφθηκε την Κερασούντα στα τέλη της δεκαετίας του 1880 και πραγματοποίησε έρευνα για λογαριασμό της Γενικής Διαχείρισης Χρεών, το 1887 στο κέντρο της πόλης ζούσαν 8.440 κάτοικοι, εκ των οποίων 3.588 Μουσουλμάνοι, 3.906 Ρωμιοί και 946 Αρμένιοι.

Δηλαδή, εκείνη την ημερομηνία το 46,2% του πληθυσμού της πόλης αποτελείτο από Έλληνες, ενώ το 57,4% αποτελείτο εξ ολοκλήρου από μη μουσουλμάνους.

Ως αποτέλεσμα των σφαγών μεταξύ 1914-1923, κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σημειώθηκε σημαντική μείωση του ελληνικού πληθυσμού.

Σύμφωνα με την Μητρόπολη Αμάσειας στην οποία υπάγονταν οι Ρωμιοί της Κερασούντας, συνολικά σφαγιάστηκαν 134.78 Ρωμιοί στην Αμάσεια, στην  Σαμψούντα και στην Κερασούντα. Το μόνο που άφησαν πίσω τους οι Έλληνες ήταν τα αρχοντικά και οι εκκλησίες τους.