Κουλαφέτη-Μιχάλαρος: Οι χαμένες πατρίδες η ρίζα μιας μνήμης που μας αφορά

14:45 7/11/2022 - Πηγή: Sigma Live

Οι χαμένες πατρίδες είναι η ρίζα μιας μνήμης που μας αφορά, δηλώνουν στο ΚΥΠΕ οι συντελεστές της έκθεσης «Η Μνήμη Επιστρέφει – Φωνές της Μικράς Ασίας στην Κύπρο 100 χρόνια μετά» και της ομάδας People of Cyprus, η ιστορικός Ιλιάνα Κουλαφέτη και ο δημοσιογράφος Χρήστος Μιχάλαρος.

Ερωτώμενοι

για το πώς προέκυψε η ιδέα της έκθεσης, η Ιλιάνα και ο Χρήστος εξηγούν ότι το People of Cyprus εδώ και κάποια χρόνια έχει ανοίξει την παράλληλη δραστηριότητά του με διάφορα projects, τα οποία ναι μεν φεύγουν από το τρίπτυχο «ιστορία - φωτογραφία - δημοσίευση», ωστόσο «αποτελούν κομμάτι του κοινού μας DNΑ, ημών και του κόσμου που μας ακολουθεί».

«Ό,τι κάνουμε το κάνουμε επειδή μας αφορά, επειδή αγγίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές μας κι επειδή λατρεύουμε να ακούμε και να καταγράφουμε ιστορίες και στη συνέχεια να τις μοιραζόμαστε με τον κόσμο που διψάει κι εκείνος να διαβάσει, να ακούσει ή να δει ένα κομμάτι της ταυτότητας αυτού του τόπου», αναφέρουν στο ΚΥΠΕ.

Η συγκεκριμένη έκθεση, επισημαίνουν, έχει ως αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή «και γυρίζει το βλέμμα προς τα πίσω, προς τη μνήμη που μας όρισε και μας διαμόρφωσε. Οι χαμένες πατρίδες, όπως οι περιοχές της Μικράς Ασίας, αποτελούν τη ρίζα μιας μνήμης που μας αφορά και τους ανθρώπους που την κουβαλούν ζωντανή μέσα τους. Είναι σημαντικό να μην ξεχνάς», αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Η Ιλιάνα και ο Χρήστος δηλώνουν ότι μια μέρα, πηγαίνοντας στον Αγρό για να ολοκληρώσουν το γύρισμα του μίνι ντοκιμαντέρ που ετοίμαζαν για τα τελευταία Χριστούγεννα που πέρασε ο Γρηγόρης Αυξεντίου στο σπίτι του παπά Χριστόδουλου, «κουβέντα στην κουβέντα διαμορφώθηκε το πλαίσιο του project. Εν πολλοίς, είναι μια ιδέα του δρόμου».

Μιλώντας για το εγχείρημα της συγκέντρωσης του υλικού που αποτελεί τον πυρήνα της έκθεσης, οι συντελεστές αναφέρουν ότι δεν αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες, προσθέτοντας ότι «η καθοδήγηση και η συμβολή του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου ήταν καταλυτική». Η Ιλιάνα και ο Χρήστος εξηγούν στο ΚΥΠΕ ότι σταχυολόγησαν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες που έπεσαν στο τραπέζι και επικοινώνησαν με τους συμμετέχοντες, «οι οποίοι με αξιοζήλευτη προθυμία και χαρά δέχτηκαν να μιλήσουν και να φωτογραφηθούν για την έκθεση». Μάλιστα, επισημαίνουν πως «το γεγονός ότι όλοι μας σταθήκαμε απόλυτα ειλικρινείς αναφορικά με τις προθέσεις μας, τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις μας αλλά και την προσέγγισή μας ως ανθρώπων που αγαπούν τη μνήμη της Μικράς Ασίας, έκανε τα πράγματα αρκετά αρμονικά».

Απαντώντας σε ερώτηση για το εύρημα που τους συγκλόνισε περισσότερο, οι συντελεστές της έκθεσης αναφέρουν τις φωνές που τρέμουν όταν θυμούνται, τα βλέμματα που βουρκώνουν όταν ξαναζούν μέσω της μνήμης τους ανθρώπους που τους μεγάλωσαν, κάποια μικρά απωθημένα και κάποια «γιατί;» που έμειναν αναπάντητα, λίγες στιγμές πίκρας και πολλές στιγμές χαράς. Όλα αυτά, προσθέτουν, θα δοθούν μέσα από τις αφηγήσεις που θα ακουστούν μέσω ηχητικών αποσπασμάτων στην ίδια την έκθεση μέσω ειδικών συσκευών.

Απαντώντας σε ερώτηση του ΚΥΠΕ, η Ιλιάνα Κουλαφέτη δηλώνει πως δεν έχει κάποια χειροπιαστή σχέση με τη Μικρά Ασία, αλλά έχει σχέσεις με τον πολιτισμό που τη διαμόρφωσε ως άνθρωπο. «Ο πολιτισμός αυτός δεν είναι ένας, όπως μία δεν είναι και η ταυτότητά μας. Οι ρίζες μας είναι ρίζες που ξεκινούν από τον τόπο καταγωγής των δικών μας ανθρώπων και διακλαδώνονται πιο πέρα», αναφέρει χαρακτηριστικά. Προσθέτει ότι οι δικές της ρίζες κρατάνε από το Κάρμι και από την Πελοπόννησο, αλλά φτάνουν μέχρι τα μέρη όπου υπήρξε και υπάρχει Ελληνισμός.

Οι ρίζες αυτές, εξηγεί, «μεταφράζονται στην τέχνη, στη μουσική, τη λογοτεχνία, τις μικρές, καθημερινές μας συνήθειες, τη γλώσσα και κατ’ επέκταση στην κυπριακή διάλεκτο, στα πιάτα, στις γεύσεις και στις ευχές που θα ανταλλάξουμε σε ένα μεγάλο τραπέζι». Η Ιλιάνα τονίζει ότι ο δεσμός της με τη Μικρά Ασία είναι ένας δεσμός που έχει διαμορφωθεί «εν αγνοία» της, αλλά την έχει διαμορφώσει συνειδητά και ασυνείδητα, όπως έχει διαμορφώσει τη συλλογική μας ταυτότητα.

Από την πλευρά του ο Χρήστος Μιχάλαρος αναφέρει ότι η γιαγιά του, Αντωνία Καρύδη, μητέρα της μητέρας του, γεννήθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό «Φοίνικας» του νησιού της Σαλαμίνας από τον Χιώτη Μιχάλη και την Ευτυχία Κολάρου, η οποία ήταν προσφυγοπούλα από τα Αλάτσατα του Τσεσμέ. Στη συνέχεια, κι επειδή η οικογένεια δεν μπορούσε να θρέψει όλα τα παιδιά της, δόθηκε για υιοθεσία στο ζεύγος Στεφανή και Νικολέτας Καρύδη (ή Καρυδάκη), ο μεν πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη, η δε από την Καλαμάτα.

Η γιαγιά Αντωνία, θυμάται ο Χρήστος, «προτιμούσε να πίνει τον καφέ της σε γυάλινο φλιτζανάκι, η αδερφή της η Μαρία μαγείρευε καταπληκτικές συνταγές από την πολίτικη κουζίνα, ενώ πότε-πότε ακούγονταν ιστορίες για λίρες που έμειναν θαμμένες στην αυλή ενός σπιτιού και περιμένουν καρτερικά να πάνε οι φυσικοί τους κάτοχοι να τις ξεθάψουν, προσφέροντας έτσι λύτρωση σε έναν μακρινό καημό της επιστροφής».

Τα εγκαίνια της έκθεσης «Η Μνήμη Επιστρέφει – Φωνές της Μικράς Ασίας στην Κύπρο 100 χρόνια μετά» θα τελεστούν την Πέμπτη, 10 Νοεμβρίου, στις 20:00, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου. Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 10 Νοεμβρίου έως τις 8 Δεκεμβρίου (ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή, 10:00-19:00), στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου.

Πηγή: ΚΥΠΕ