Ο Γόρδιος δεσμός της Ανατολικής Μεσογείου

11:24 19/9/2020 - Πηγή: Sigma Live

Εξωτερική Πολιτική, οι προκλήσεις στην περιοχή - Λύνοντας το Γόρδιο δεσμό ¨, της Ανατολικής Μεσογείου, ήταν το θέμα του φετινού συνεδρίου που διοργάνωσε ο Economist, την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου, στην Αθήνα. Ο Γόρδιος δεσμός τότε, όπως και τώρα, προβλημάτιζε με την περιπλοκότητα του και βάσει της κρατούσας παράδοσης, όποιος τον έλυνε θα κυριαρχούσε στην Ασία. Ο Μέγας Αλέξανδρος, σύμφωνα με τον Αρριανό, επιχείρησε να τον λύσει,

αλλά μη βρίσκοντας καμία από τις άκρες του κόμπου, αλλά και μη θέλοντας να τον αφήσει άλυτο, μια και είχε ξεκινήσει να κατακτήσει την Ανατολή, τον έλυσε κόβοντάς τον με το σπαθί του, λέγοντας την περιβόητη φράση: «Όσα δε λύνονται, κόβονται». Τότε τη λύση την έδωσε ένα σπαθί, τώρα τη λύση θα τη δώσουν οι περιφερειακές συνεργασίες.

Ο γραφών, ήταν πάντα ένθερμος οπαδός της άποψης, ότι, τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία, όσο και η Ελλάδα, για να μπορούν να έχουν λόγο σε διάφορα κέντρα αποφάσεων, είτε αυτά βρίσκονται στις Βρυξέλλες, είτε στην Ουάσιγκτον, τη Μόσχα ή το Πεκίνο, θα πρέπει να θεσπίσουν συμμαχίες που θα προσθέτουν αθροιστικά στον συντελεστή ισχύος τους. Παρακολουθώντας προσεχτικά την παρέμβαση του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Χριστοδουλίδη, στον Economist, διαπιστώσαμε, μια στροφή της εξωτερικής μας πολιτικής προς τις Μεσογειακές χώρες και τις χώρες του Κόλπου. Μια στροφή προς τους φυσικούς μας συμμάχους με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινά οράματα αλλά και κοινές απειλές. Συμμαχίες και σχήματα, όπως για παράδειγμα με τη Γαλλία, το Ισραήλ αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους διαμορφωτές της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής στην μετά Αραβικής Άνοιξης εποχή και έναν από τους πιο στενούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε θέματα στρατιωτικής συνεργασίας και ασφαλείας στην περιοχή, βοηθάνε και ενισχύουν την προώθηση των θέσεων μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, του ότι κάτι αλλάζει, η επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, στην Κύπρο και η συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο και τον Υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς τη μετέπειτα μετάβασή του στις κατεχόμενες περιοχές, κάτι που εξόργισε αλλά και θορύβησε το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας. Επίσης, η ανακοίνωση της μερικής άρσης του εμπάργκο όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία και η συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για τη δημιουργία στην Κύπρο, Περιφερειακού Κέντρου Εκπαίδευσης για την ασφάλεια εδάφους, ανοιχτής θαλάσσης και λιμένων είναι ενδεικτικά μιας μετατόπισης που συντελείται στην εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και συνάμα επιβράβευσής της για την προώθηση περιφερειακών συνεργασιών, της σταθερότητας και της ειρήνης  στην περιοχή.

Ο κύπριος Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε και στην ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν. Οι δύο αυτές ιστορικής σημασίας συμφωνίες και οι δηλώσεις του Προέδρου Τραμπ ότι και άλλες αραβικές χώρες θα ακολουθήσουν το παράδειγμα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν, δύνανται όχι μόνο να αλλάξουν τις ισορροπίες της Μέσης Ανατολής αλλά και ολόκληρου του υποσυστήματος ασφαλείας από τις χώρες του Κόλπου έως  και την Ανατολική Μεσόγειο, στα πρότυπα του Δόγματος Νίξον, το οποίο θεωρούσε ότι η ευθύνη της διατήρησης της διεθνούς ασφάλειας θα έπρεπε να μεταφερθεί σε περιφερειακά συμμαχικά σχήματα.

Η διαφαινόμενη αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με τις Αραβικές χώρες, με την παρότρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, φαίνεται να περιθωριοποιεί  τη γεωπολιτική σημασία της  Τουρκίας και να προετοιμάζει το χάρτη των συσχετισμών δυνάμεων της επόμενης μέρας.

Το σύγχρονο παρελθόν μας έχει διδάξει ότι οι περιφερειακές συνεργασίες είναι τόσο δυνατές  όσο δυνατά είναι και τα συμφέροντα πού εξυπηρετούν. Εδώ λοιπόν υπάρχει μια ιστορικής σημασίας ευκαιρία για την Κυπριακή Δημοκρατία. Η ενεργειακή πολιτική που θα ακολουθήσει θα μπορούσε να είναι το πρελούδιο ενεργειακών εξελίξεων και καταλύτης για την  περεταίρω εμβάθυνση  των συμμαχιών στην περιοχή. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να απαντήσει όχι στην προφανή ερώτηση για το πως θα αναπτύξει μεμονωμένα τα βεβαιωμένα κοιτάσματα της, στην οικονομική της αποκλειστική ζώνη, αλλά για το πως τα εν λόγω κοιτάσματα, αν αναπτυχθούν σωστά, θα προωθήσουν την ενεργειακή και όχι μόνο, συνεργασία μεταξύ των χωρών της περιοχής. Την επομένη της συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, μια ενδεχόμενη επιχειρηματική συνεργασία στο τομέα της ενέργειας με τις χώρες του Κόλπου, με τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως ενός ‘honest broker’, στην Ανατολική Μεσόγειο θα έχει πολλαπλά οφέλη τόσο στη γεωπολιτική της αναβάθμιση αλλά και την αναβάθμιση του γεωοικονομικού της ρόλου.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς επίσης και το Ισραήλ, θα πρέπει να ανατρέξουν πίσω στον αρχικό τους ενεργειακό σχεδιασμό και να θεραπεύσουν,  στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, όλες εκείνες τις παθογένειες που αποτελούν τροχοπέδη για τη δημιουργία εθνικού πλούτου για τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.
Θα πρέπει να εκμεταλλευτούν το ισχυρό μομέντουμ που δημιουργούν οι «Τριμερείς Συνεργασίες» μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, συνέργειες οι οποίες υποστηρίζονται και από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αλλά και τη Γαλλία,  να ενοποιήσει με αγωγούς τα εθνικά κοιτάσματα και συνάμα να ενθαρρύνει επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και επενδυτικά κεφάλαια για την περαιτέρω ανάπτυξη των υδρογονανθράκων. 

Το ενδιαφέρον των πετρελαϊκών εταιρειών είναι σημαντικό διότι επιβεβαιώνει το φυσικό πλούτο της περιοχής μας, αλλά όπως μας έχει δείξει το πρόσφατο παρελθόν δεν είναι πανάκεια. Η επικείμενη εξαγορά της Noble Energy  από τη Chevron και ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο φαίνεται να πραγματοποιήθηκε η εν λόγο συμφωνία, παρουσιάζοντας την ως ένα τετελεσμένο και κάτω από άκρα μυστικότητα γεγονός, είναι το λιγότερο προβληματική, φέρνοντας τους αρμόδιους φορείς σε πολύ δύσκολη θέση.

Η αναγκαιότητα μιας λύσης που θα προάγει τη συνδιαχείριση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου ακολουθώντας ένα επιτυχημένο υβριδικό μοντέλο κρίνεται εκ των ων ουκ άνευ. Βάσει αυτού του μοντέλου,  η ανάδειξη ενός οργανισμού/εταιρείας του οποίου ο στρατηγικός στόχος θα είναι η ad hoc ανάπτυξη των κοιτασμάτων της περιοχής σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες εταιρείες εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων ή ακόμα και με νέες που ενδεχομένως να θέλουν να συμμετάσχουν, θεωρείται κρίσιμη.

     Τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, εάν αναπτυχθούν συλλογικά, θα συμβάλουν στη σταθερότητα και την ευημερία ολόκληρης της περιοχής. Στις ημέρες της πανδημίας, η οικονομική ανάπτυξη είναι το ζητούμενο για όλες τις κυβερνήσεις. Τα κέρδη από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα μπορούν να επενδυθούν σε διάφορους τομείς της οικονομίας των χωρών της Μεσογείου, όπως της υγείας, των κατασκευών, της τεχνολογίας, της παιδείας και της ασφάλειας. Καινούργιες θέσεις εργασίες και καλυτέρευση των όρων διαβίωσης των πληθυσμών της περιοχής είναι η μόνη απάντηση στο ριζοσπαστισμό, ενίοτε προερχόμενος είτε από διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις, είτε από εθνικές επιδιώξεις και νέο-οθωμανικούς σχεδιασμούς.

*Υπεύθυνος Στρατηγικών Σχέσεων  της Modus Operandi Capital Management