Ο ΟΝΕΚ τάσσεται κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας

12:48 2/3/2017 - Πηγή: Sigma Live

Η Κύπρος δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμα φαινόμενα ριζοσπαστικοποίησης, με την έννοια της στρατολόγησης νέων σε βίαια εξτρεμιστικά κινήματα ίδιας έντασης ή συχνότητας με άλλες χώρες της Ευρώπης. Ωστόσο, έχουμε αρκετά φαινόμενα ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και ρητορικής μίσους.

Διεθνές συνέδριο σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού των νέων, διοργάνωσε στις 30 και 31 Ιανουαρίου ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου

(ΟΝΕΚ).

Κύριο συμπέρασμα του Συνεδρίου ήταν ότι ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, όταν αποκτήσουν ρίζες, μπορούν να δηλητηριάσουν τις σχέσεις των ανθρώπων και να καταστρέψουν τα ίδια τα θεμέλια των κοινωνιών. Για το Συνέδριο, αλλά και ευρύτερα για το φαινόμενο, μιλά στη «Σ» ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΝΕΚ Παναγιώτης Σεντώνας.

Διοργανώσατε με το Συμβούλιο της Ευρώπης διεθνές συνέδριο στην Κύπρο για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού των νέων.

Σωστά, ο Οργανισμός Νεολαίας, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Κάρτας Νέων, διοργάνωσαν στις 30-31 Ιανουαρίου στη Λευκωσία διεθνές συνέδριο, με στόχο την εξεύρεση μέσων και εργαλείων που να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της βίαιης ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού των νέων.

Πρόκειται για φαινόμενο που δυστυχώς λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις σε ευρωπαϊκό - αλλά και παγκόσμιο - επίπεδο, με παράλληλη αύξηση των φαινομένων ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και ρητορικής μίσους.

Γιατί επιλέξατε το θέμα αυτό;

Η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται μπροστά από μια καταιγιστική άνοδο του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των φαινομένων εξτρεμισμού, τα οποία απειλούν την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά, κυρίως, τη δημοκρατία. Οι τραγικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, έχουν υπογραμμίσει δραματικά τη σημασία του ζητήματος. Το «τέρας» αυτό, έδειξε το πρόσωπό του.

Στην Κύπρο νομίζουμε ότι είμαστε μακριά από όλο αυτό, αλλά δεν είναι έτσι. Πρέπει να εξετάσουμε άμεσα πώς μπορούν οι πολιτικές για τη νεολαία να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα και πώς μπορούν να συμβάλουν στην αποτελεσματική απάντηση στις προκλήσεις που αναδύονται.

Ποιοι είναι πιστεύετε οι λόγοι που οδήγησαν στην ένταση του φαινομένου;

Είναι οπωσδήποτε ένα σύνθετο φαινόμενο. Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, ανέδειξαν μια σειρά από ζητήματα. Όπως είναι η κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση των μεταναστών, οι παθογένειες στη δομή των ευρωπαϊκών κοινωνιών, η ανάγκη για πιο συνεκτικές κοινωνίες.

Οι προπαγανδιστές του μίσους, στόχευαν και στοχεύουν στους νέους. Και πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι οι νέοι διήλθαν μέσα από μια πολύ δύσκολη περίοδο. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ανεργία ή την υποαπασχόληση, αλλά και με περισσότερες προκλήσεις ως προς το να γίνουν αυτόνομοι πολίτες ενσωματωμένοι στην κοινωνία.

Χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Νεολαία το 2015 κατέγραφε ότι 8,7 εκατομμύρια Eυρωπαίοι νέοι δεν μπορούσαν να βρουν εργασία και σχεδόν 27 εκατομμύρια αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Ακόμα, αποδείχτηκε ότι η οικονομική κρίση διεύρυνε το χάσμα μεταξύ εκείνων που έχουν περισσότερες και εκείνων που έχουν λιγότερες ευκαιρίες.

Πιστεύετε, δηλαδή, ότι όλα αυτά κατέστησαν τους νέους πιο ευάλωτους στα ακραία και βίαια κινήματα;

Ναι, συνέτειναν σοβαρά. Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση του θέματος. Έρευνες δείχνουν ότι από μια μερίδα των νέων απουσιάζει η αίσθηση του σκοπού. Η γνώση, δηλαδή, του ποιοι είναι και τι θέλουν να πετύχουν στη ζωή τους. Με άλλα λόγια, βρίσκονται σε σύγχυση για την ταυτότητά τους και την κατεύθυνση που παίρνει η ζωή τους.

Αυτή η κατάσταση, πέρα από μια σειρά αρνητικών ψυχοσυναισθηματικών επιπτώσεων, καθιστά τους νέους επιρρεπείς ή εύκολη λεία στα ακραία και βίαια κινήματα ή ομάδες. Αυτό συμβαίνει γιατί τα κινήματα αυτά τους προσφέρουν τη «στράτευση» σε σκοπούς, την αίσθηση του «ανήκειν», την αναγνώριση.

Αυτό το αναφέρω για να υπογραμμίσω ότι ο ψυχοσυναισθηματικός κόσμος των νέων ανθρώπων έχει μεγάλη σημασία. Φορτώσαμε τους νέους και με μιαν ατέλειωτη λίστα με ανυπόφορα «πρέπει». Τους αναγκάζουμε να χωρέσουν σε «κουτιά» που έφτιαξαν άλλοι γι’ αυτούς. Έτσι, για μένα, το πρώτιστο είναι να τους δώσουμε χώρο και οξυγόνο. Να τους ενδυναμώσουμε μέσα από πολιτικές και προγράμματα για να εμπιστευτούν τα ταλέντα και τα χαρίσματά τους, να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους, να πιστέψουν στις δυνατότητές τους.

Πώς εκτιμάτε την κατάσταση σε σχέση με τους νέους της Κύπρου;

Η Κύπρος δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμα φαινόμενα ριζοσπαστικοποίησης, με την έννοια της στρατολόγησης νέων σε βίαια εξτρεμιστικά κινήματα ίδιας έντασης ή συχνότητας με άλλες χώρες της Ευρώπης. Ωστόσο, έχουμε αρκετά φαινόμενα ρατσισμού, μισαλλοδοξίας, ρητορικής μίσους. Φαινόμενα επίσης σοβαρά. Ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία όταν αποκτήσουν ρίζες, μπορούν να δηλητηριάσουν τις σχέσεις των ανθρώπων και να καταστρέψουν τα ίδια τα θεμέλια των κοινωνιών.

Όσο πιο ανεκτικοί είμαστε στη μισαλλόδοξη συμπεριφορά, τόσο περισσότερο συμβάλλουμε στην υπονόμευση της συνοχής της κοινωνίας μας. Αν λάβουμε υπόψη μας τη μεγαλύτερη πρόκληση για την πατρίδα μας, αυτήν της επίλυσης του Κυπριακού, πρέπει να εξετάσουμε ακόμα πώς προλαβαίνουμε ή αντιμετωπίζουμε την ανάδυση εξτρεμιστικών ομάδων που εδράζουν την ιδεολογία τους στη ρητορική μίσους και στον σοβινισμό.

Ποια πρέπει να είναι η ανταπόκριση της πολιτείας σ’ αυτά τα φαινόμενα;

Πρέπει να φράξουμε τα «μονοπάτια» που οδηγούν στη βίαιη ριζοσπαστικοποίηση, στον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία. Τα φαινόμενα αυτά είναι σύνθετα. Γι’ αυτό και χρειάζεται ανάλογη ανταπόκριση.

Ο στόχος πρέπει να είναι η προώθηση πιο ανθεκτικών, πιο ανοιχτών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών, στις οποίες να έχουν σημαίνουσα θέση η δημοκρατία, η ελευθερία, ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η πρόσβαση όλων στα βασικά κοινωνικά αγαθά, την παιδεία και την υγεία.

Πώς θα επιτύχουμε αυτόν τον στόχο;

Είναι αναγκαία μια πολυδιάστατη δράση σε διάφορους τομείς. Στην εκπαίδευση, στην απασχόληση των νέων, στην κοινωνική συμπερίληψη. Οπωσδήποτε, βέβαια, είναι σημαντικά και τα ζητήματα της συμμετοχής της νεολαίας και ο εθελοντισμός, γιατί έχουν σημαντικό ρόλο στο κτίσιμο θετικής ταυτότητας, στην προαγωγή της κατανόησης των άλλων και της πολιτιστικής πολυμορφίας.

Αυτό δείχνουν και οι έρευνες που έχει κάνει ο Οργανισμός Νεολαίας.

Είναι, όμως, σημαίνουσας σημασίας ο ρόλος της εκπαίδευσης. Και της τυπικής αλλά και μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Εκεί είναι η καρδιά του ζητήματος. Εκεί σμιλεύεται ο σεβασμός, η αμοιβαία κατανόηση και η ανοχή, αλλά και οι ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη. Ειδικότερα, η συμμετοχή των νέων σε δράσεις μη τυπικής μάθησης, ευαισθητοποιεί για τη διαπολιτισμική επικοινωνία, τον σεβασμό του «άλλου», τη δημοκρατική ενεργοποίηση για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Ευρώπη εκτιμάτε ότι αντέδρασε σωστά και έγκαιρα;

Θα μπορούσε να δράσει νωρίτερα, πιστεύω. Όμως σημασία έχει το πώς η ευρωπαϊκή οικογένεια ανταποκρίνεται σ’ αυτά τα θέματα από δω και πέρα. Είναι σε τροχιά διάφορες δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο - πολιτικές, προγράμματα, σχέδια χρηματοδοτήσεων κ.ά. - οι οποίες είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αυτήν της ενίσχυσης των παραγόντων προστασίας των νέων και της συγκρότησης ενός ασφαλούς και χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο οι νέοι άνθρωποι να μπορούν να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους.

Ποιες δράσεις αναπτύσσει ο Οργανισμός Νεολαίας σε σχέση με την πρόληψη των φαινομένων αυτών;

Η πρόληψη του εξτρεμισμού, της ριζοσπαστικοποίησης, αλλά και της μισαλλόδοξης συμπεριφοράς, προϋποθέτει νέους, οι οποίοι συμμετέχουν δημιουργικά σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου στον οποίο ζουν. Στο πλαίσιο αυτό, ο Οργανισμός Νεολαίας συμβάλλει προωθώντας πολιτικές και δράσεις που ενισχύουν και ενδυναμώνουν τους νέους, αλλά και που προωθούν την ένταξή τους στις δημοκρατικές και κοινωνικές διεργασίες χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

Ειδικότερα, η Εθνική Στρατηγική για τη Νεολαία που καταρτίστηκε, περιλαμβάνει δράσεις για την υγιή απασχόληση των νέων, τη συμμετοχή, τον εθελοντισμό και άλλες πτυχές που συντείνουν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικότητας. Μεγάλης σημασίας είναι επίσης η πραγματοποίηση των Εθνικών Συνόδων Νεολαίας που διοργανώνει ο Οργανισμός, στις οποίες οι νέοι εκφράζουν τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τις εισηγήσεις τους, κάτι που συντείνει στο να συνειδητοποιούν και οι ίδιοι τα δικαιώματα και τις ευθύνες που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη.

Είναι σημαντική, επίσης, η συνεργασία του Οργανισμού με άλλους αρμόδιους φορείς, στο πεδίο της καταπολέμησης του ρατσισμού, μέσω της ετοιμασίας εγχειρίδιων για ενημέρωση των νέων, καθώς και μέσω της διοργάνωσης Μαθητικών Φόρουμ όπου καταγράφονται οι στάσεις, οι εμπειρίες και οι ανησυχίες των νέων σχετικά με αυτά τα ζητήματα.

Υπάρχουν βεβαίως πολλά που μπορούν να γίνουν ακόμα. Θα σταθώ όμως σε ένα: Χρειάζεται οι διάφοροι κοινωνικοί φορείς και η Πολιτεία να παιδεύουν ακόμα τους νέους με το παράδειγμά τους. Πρέπει να εμπνέουμε και εμπράκτως να αποδεικνύουμε ότι η δύναμη της συνεργασίας, της σύμπνοιας και της συνεργασίας είναι πιο ισχυρή και αποτελεσματική από τον λόγο και τα έργα μίσους.

Υπάρχουν και συγκεκριμένα προγράμματα που υλοποιεί ο Οργανισμός Νεολαίας;

Τα προγράμματα ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης των νέων που υλοποιεί ο Οργανισμός, δηλαδή η γραμμή 1410, η συμβουλευτική μέσω διαδικτύου, οι υπηρεσίες εξατομικευμένης συμβουλευτικής «Πρόταση» και το πρόγραμμα βιωματικών εργαστηρίων «Μικρή Άρκτος», αποτελούν καλά οργανωμένες παρεμβατικές δράσεις που ευθυγραμμίζονται συνεχώς με τις πραγματικές ανάγκες των νέων και αποσκοπούν στο να αγκαλιάσουν και να ενδυναμώσουν ψυχοκοινωνικά τους νέους μας.

Εδώ αξίζει να σημειώσω ότι η Ολλανδική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέδειξε τα προγράμματα ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης των νέων του Οργανισμού Νεολαίας ως καλή πρακτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με την υποστήριξη των νέων στην ανάπτυξη της ταυτότητάς τους.

Επίσης, μέσω προγραμμάτων όπως οι σχολές Career Academy, η Σχολή Ενδυνάμωσης των Νέων και τα εργαστήρια που γίνονται ολόχρονα στα Κέντρα Πληροφόρησης Νέων, παρέχονται ευκαιρίες απόκτησης δεξιοτήτων, γνωστικών και κοινωνικών. Παράλληλα διεξάγονται έρευνες με σκοπό τη χαρτογράφηση ζητημάτων που σχετίζονται με τη νεολαία, συμπεριλαμβανομένου και του φαινομένου της ριζοσπαστικοποίησης και του βίαιου εξτρεμισμού.

Μεγάλης χρησιμότητας αποδεικνύεται στον τομέα αυτό και το πρόγραμμα «Erasmus+ Νεολαία», μέσω του οποίου δίνεται η ευκαιρία να αποκτήσουν οι νέοι ποικίλες δεξιότητες, να έρθουν σ' επαφή με Ευρωπαίους συμπολίτες τους και να αγκαλιάσουν μέσα από την επικοινωνία την αξία της διαφορετικότητας. Μέσω του Προγράμματος διευκολύνεται ακόμα και η ανταλλαγή απόψεων και η συνεργασία με άλλα κράτη με μεγαλύτερη εμπειρία στο θέμα.