Ο ρόλος της Τουρκίας στην αναθέρμανση της έντασης στην ανατολική Ουκρανία

13:43 5/4/2021 - Πηγή: Sigma Live

Οι εκατέρωθεν παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός στο Ντονμπάς αυξάνουν τις ανησυχίες για ανάφλεξη της έντασης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Το καθένα από τα εμπλεκόμενα μέρη, παρά τις διαμαρτυρίες και τις αλληλοκατηγορίες, έχει τους δικούς του λόγους για να επιδιώκει την αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Η Ουκρανία, έχοντας να αντιμετωπίσει δυσεπίλυτα εσωτερικά προβλήματα, κάτω και από το βάρος τής αλλαγής του ενοίκου του Λευκού Οίκου, ονειρεύεται στρατιωτικές επιτυχίες όμοιες του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ με τις ευλογίες της Τουρκίας. Η εξέλιξη

αυτή θέτει γι’ ακόμα μια φορά πρόσθετα εμπόδια στην ήδη δύσκολη εταιρική σχέση μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας. Οι ΗΠΑ, αναλαμβάνοντας πλέον πιο ενεργό διεθνή ρόλο, κινητοποιούν τις συμμαχικές δυνάμεις στην Ευρώπη, στέλνοντας με αυτόν τον τρόπο προειδοποιητικά μηνύματα στον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ανησυχητική κλιμάκωση

Η νηνεμία που παρατηρήθηκε στο μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας άρχισε να διαταράσσεται τις τελευταίες εβδομάδες. Από τη μια η Ουκρανία καταγγέλλει έξαρση βίας στην πρώτη γραμμή με τους φιλορώσους αυτονομιστές στο ανατολικό τμήμα της χώρας, καλώντας μάλιστα σε δυτική εμπλοκή για επίλυση του ζητήματος. Από την άλλη η Ρωσία, προειδοποιώντας έμμεσα το αντίπαλο στρατόπεδο και ειδικά τους Δυτικούς, εκφράζει «φόβους» για έναν «ολοκληρωτικό πόλεμο» στην περιοχή.

Αρχικά, το Κίεβο, επικαλούμενο αριθμό νεκρών, κάλεσε την Ουάσιγκτον και τους Ευρωπαίους συμμάχους του, όπως το Παρίσι και το Βερολίνο, οι οποίοι είναι οι «ανάδοχοι» της ειρηνευτικής διαδικασίας, να «εντείνουν» τις προσπάθειές τους για να ηρεμήσει η κατάσταση.

Οι αυτονομιστές από την πλευρά τους ανακοίνωσαν απώλειες και στις δικές τους τάξεις, ενώ το Κρεμλίνο έριξε την ευθύνη στην ουκρανική πλευρά καταγγέλλοντάς την για «όλο και πιο συχνούς βομβαρδισμούς».

Σε αυτό τον «πόλεμο» επίρριψης ευθυνών, αναλυτές θεωρούν ότι τόσο η Ρωσία, όσο και η Ουκρανία έχουν λόγους για να κλιμακώνουν την ένταση τη δεδομένη χρονική συγκυρία. Εάν η Μόσχα προσπαθεί να ασκήσει πίεση στο Κίεβο και να το εκφοβίσει, το αντίπαλον δέος φαίνεται ότι επιχειρεί να βρει διέξοδο στα εσωτερικά του προβλήματα, ακολουθώντας την παλιά καλή τακτική της ανάδειξης ενός εξωτερικού εχθρού.

Αν και ο πρώην ηθοποιός, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, εξελέγη Πρόεδρος με την υπόσχεση να τερματίσει τον πόλεμο, ειδικοί θεωρούν ότι τα εσωτερικά προβλήματα που δεν βρίσκουν λύση, αφήνουν ως μόνη λύση για την ενίσχυση της ενότητας της χώρας την υποκίνηση της σύγκρουσης. Μεταξύ άλλων ο Ζελένσκι έχει να διαχειριστεί την πανδημία, η οποία οδήγησε σε αύξηση της φτώχιας, άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου, ενώ το σύστημα υγείας βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης.

Δάκτυλος Τουρκίας στην ανάφλεξη της έντασης

Πέρα από τη στρατηγική του αντιπερισπασμού από τα εσωτερικά προβλήματα, ο Ουκρανός Πρόεδρος φαίνεται ότι επηρεάστηκε από την επιτυχία του Αζερμπαϊτζάν που κατέλαβε περιοχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κυρίως χάρη στα τουρκικά drones τύπου Bayraktar TB2, και πλέον οραματίζεται να πάρει το Ντονμπάς από τα χέρια των πολιτοφυλάκων με τον ίδιο τρόπο.

Επιπρόσθετα από την έγκριση στρατηγικού σχεδίου για «επιστροφή των εδαφών που κατακτήθηκαν παράνομα από τη Ρωσία και ετοιμότητα για πιθανή κλιμάκωση της έντασης» από την ουκρανική Κυβέρνηση, τις τελευταίες ημέρες πληθαίνουν οι αναφορές των ρωσικών μέσων μαζικής ενημέρωσης για μεταφορά 30 τουρκικών drones στο Κίεβο.

Σύμφωνα με ξένα ΜΜΕ, τα drones αυτά καταγράφηκαν κοντά στη γραμμή επαφής με το Ντονμπάς και κοντά στην Κριμαία, την ίδια ώρα που βίντεο δείχνουν τη μεταφορά εξοπλισμού από τον ουκρανικό στρατό εγγύτερα αυτής της γραμμής. Επίσης, τα τουρκικά ΜΜΕ ισχυρίζονται ότι πέντε αεροσκάφη μεταφοράς της Πολεμικής Αεροπορίας του Κατάρ πέταξαν από την Κωνσταντινούπολη στο Κίεβο.

Πέρα από τη συμφωνία πώλησης των drones ΤΒ2 το 2019, καταγράφεται στενή συνεργασία της Τουρκίας και της Ουκρανίας στη στρατιωτική βιομηχανία. Ειδικότερα, μετά το μπλόκο ξένων εταιρειών ανταλλακτικών κατά της Άγκυρας, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, στράφηκε προς το Κίεβο για σύμπραξη σε μια σειρά από σημαντικούς στρατιωτικούς εξοπλισμούς.

Η ιστοσελίδα infobrics σε ανάλυσή της αναφέρει ότι στη συνεργασία αυτή περιλαμβάνονται τουρμπομηχανές, πετρελαιοκινητήρες και ηλεκτρονικά συστήματα αεροσκαφών, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πύραυλοι αντι-πλοίων και cruise, ραντάρ και συστήματα παρακολούθησης, διαστημικές και δορυφορικές τεχνολογίες, ρομποτικά συστήματα, ενεργά και παθητικά συστήματα θωράκισης, πυραυλοκινητήρες και συστήματα καθοδήγησης, με τα αμυντικά έργα μεταξύ των δύο χωρών να φτάνουν τα 50 σε αριθμό.

Στην ίδια ανάλυση, αναφέρεται ότι με την αυξημένη δραστηριότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, την κινητοποίηση στρατευμάτων και τη μεταφορά εξοπλισμού προς τη γραμμή επαφής, φαίνεται σίγουρα ότι η Ουκρανία, με την τουρκική υποστήριξη και ενθάρρυνση, προετοιμάζεται για νέα ένταση στις ανατολικές περιοχές της χώρας.

Η διττή στάση της Άγκυρας

Εύλογα δημιουργείται το ερώτημα πόσο ακόμα θα μπορεί η Τουρκία να το παίζει σε διπλό ταμπλό, ειδικότερα στην περίπτωση που ξεφύγει η κατάσταση με το ουκρανικό ζήτημα και οι δύο χώρες οδηγηθούν σε γενικευμένη σύρραξη.

Δίχως αμφιβολία η Ρωσία και η Τουρκία έχουν αναπτύξει μια σχετικά συνεπή εταιρική σχέση, με την αγορά του πυραυλικού αμυντικού συστήματος S-400, την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού ενέργειας Άκιουγιου αλλά και τη συνεργασία στη Συρία.

Από την άλλη η Άγκυρα στηρίζει ανοιχτά την Ουκρανία στο θέμα της Κριμαίας, βάζοντας μπροστά τους Τατάρους στο πλαίσιο του «παντουρκικού δόγματος», ενώ, σύμφωνα με τον Καθηγητή Εθνικής Ασφάλειας, Γιώργο Φίλη, δεν αποκλείεται να έχει στείλει εκπαιδευτές των ειδικών δυνάμεων στην περιοχή, μία κίνηση που δύσκολα δεν μπορεί να εκληφθεί ως έμμεση επιθετική ενέργεια όσον αφορά την ακεραιότητα της Ρωσίας στο θέμα της Κριμαίας. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον Καθηγητή Εθνικής Ασφάλειας, βοηθάει τους Ουκρανούς με τεχνογνωσία και οπλικά συστήματα για την επικείμενη επίθεση στην περιοχή του Ντόμπας.

Ξένοι αναλυτές όμως εντοπίζουν ένα σημαντικό γεωπολιτικό ζήτημα μεταξύ των δύο χωρών, που συχνά παραβλέπεται. Τα συμφέροντα της Ρωσίας και της Τουρκίας τείνουν να συγκρούονται στον Καύκασο και την κεντρική Ασία, ενώ, παρά τη συνεργασία, παραμένει ο ανταγωνισμός τους στη Μέση Ανατολή. Η Μόσχα, αν και δεν θεωρεί στρατηγικό σύμμαχο την Άγκυρα, την κρατάει κοντά της, αφού έτσι εξασφαλίζει έναν παράγοντα αστάθειας εντός του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία, δε, μπορεί να συντονίζεται σε διάφορους τομείς με τη Ρωσία, αλλά έχει ως πραγματικό σύμμαχο την Ουκρανία.

Η αμερικανική ετοιμότητα

Σε καμιά περίπτωση, όμως, δεν περνάει απαρατήρητη η διπλωματική κινητοποίηση των ΗΠΑ γύρω από το θέμα της Ουκρανίας. Η αμερικανική στροφή προς τη χώρα δεν προκαλεί πάντως εντύπωση, εάν ληφθεί υπόψη ότι προτεραιότητα του νέου πλανητάρχη, Τζο Μπάιντεν, πλέον είναι η Ρωσία και όχι η Κίνα, όπως ήταν του προκάτοχού του, Ντόναλντ Τραμπ.

Διά στόματος του εκπροσώπου του Υπουργείου Άμυνας, Τζον Κέρμπι, οι ΗΠΑ φρόντισαν να θέσουν στα υπόψη της Ρωσίας ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη έχουν τεθεί σε φάση αυξημένης επαγρύπνησης ενόψει «δυνητικής άμεσης κρίσης» και ότι αναφέρθηκαν στις εντάσεις στην Ουκρανία σε επαφές με τους εταίρους τους στο NATO.

Πάντως η αμερικανική πλευρά θεωρεί ότι τα κίνητρα της Ρωσίας πίσω από την κλιμάκωση της έντασης μπορούν να ερμηνευτούν στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να προκαλέσει και να δοκιμάσει τα όρια της στήριξης του Μπάιντεν στην Ουκρανία.

Αναλυτές που υποστηρίζουν αυτήν τη θέση, χρησιμοποιούν ως επιχείρημα την κινητοποίηση ρωσικών στρατευμάτων στο πλαίσιο ασκήσεων 70 μίλια από τα σύνορα με την Ουκρανία, κινήσεις οι οποίες θυμίζουν το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας. Συγκεκριμένα, μετά την έναρξη της σύγκρουσης, πριν από 7 χρόνια, ρωσικές στρατιωτικές μονάδες είχαν μεταφερθεί στα σύνορα για στήριξη των αυτονομιστών στις επαρχίες Ντόνετσκ και Λουχάνσκ. Θεωρούν ότι οι σημερινές στρατιωτικές κινήσεις έχουν ως στόχο την αριθμητική και επιχειρησιακή ενίσχυση αυτών των μονάδων.

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για τη διατύπωση της απάντησης της κυβέρνησης Ομπάμα στην κρίση της Κριμαίας του 2014. Σε ομιλία του στο Brookings Institution τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς, ανέφερε πως ένα ευρύ και εκτεταμένο καθεστώς κυρώσεων ήταν κρίσιμο, εστιάζοντας στον εσωτερικό κύκλο του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Αναδημοσίευση από τη Σημερινή της Κυριακής