Οικονομικό περιβάλλον και παιδική φτώχεια

15:14 29/1/2016 - Πηγή: Sigma Live

Μια μελέτη της Unicef που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 2014 στη Ρώμη, υπέδειξε ότι στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου ζουν σήμερα σε οικογένειες με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας 76,5 εκατομμύρια παιδιά. Πρόκειται για 2,8 εκατομμύρια παιδιά περισσότερα σε σύγκριση με το 2008. Σε ένα περιβάλλον παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και μέτρων λιτότητας η παιδική φτώχεια στην Κύπρο κυμαίνεται στο 27,7% με αυξητική τάση.

Στο πλαίσιο της Μελέτης Εθνικών Πολιτικών

του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου με θέμα “Επενδύοντας στα παιδιά - σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας“ που συντάχθηκε το 2014 για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προέκυψε ότι η ικανότητα προώθησης των στόχων της κοινωνικής πολιτικής ήταν σε άμεση συνάρτηση με τη δραστική μείωση των κρατικών εξόδων και τις υποχρεώσεις περιορισμού του δημοσιονομικού ελλείμματος που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του συμφωνηθέντος Μνημονίου Συνεργασίας με την Τρόικα.

Ένα σημαντικό μέτρο που εισήχθη προς αντιμετώπιση του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού είναι το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας που παρέχεται δυνάμει του περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο του 2002 από την Υπηρεσία Χορηγιών και Επιδομάτων του Υπουργείου Οικονομικών.

Η απουσία δεύτερου εισοδήματος στον οικογενειακό προϋπολογισμό καθιστά τους μονογονείς μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού στο πλαίσιο του παρόντος οικονομικού περιβάλλοντος που επιτείνει προβλήματα, όπως η δυσχέρεια στην εξεύρεση εργασίας, η μείωση των οικονομικών πόρων και ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Μεταξύ των πληθυσμιακών ομάδων τον υψηλότερο κίνδυνο έντασης της φτώχειας, παρά την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών, αντιμετωπίζουν και οι πολύτεκνες οικογένειες, οι οικογένειες με ειδικές ανάγκες και τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο, δεδομένου βέβαια ότι οι εκτιμήσεις της παιδικής φτώχειας βρίσκονται σε συνάρτηση με την επιλογή κλιμάκων ισοδυναμίας που τίθεται σε εφαρμογή για τον υπολογισμό του κόστους των παιδιών.

Καθίσταται σαφές ότι η κοινωνική πολιτική στην Κύπρο, που είναι αντιμέτωπη με οικονομικούς περιορισμούς, δεν μπορεί να εναρμονιστεί πλήρως με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ευημερία των παιδιών και την επιδίωξη θέσπισης ενός κοινού πλαισίου για την προώθηση του στόχου της παιδικής ευημερίας.

Ωστόσο είναι εφικτή η προώθηση ορισμένων βελτιώσεων προς αυτή την κατεύθυνση.

Στη βάση της προαναφερθείσας μελέτης προτείνεται η αποφυγή περαιτέρω μειώσεων με παράλληλη εισαγωγή νομοθετικών και διοικητικών διαδικασιών για εξάλειψη φαινομένων κατάχρησης του συστήματος, η προώθηση της οικοδόμησης ενός ολοκληρωμένου συστήματος δημόσιας παροχής προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, η περαιτέρω ανάπτυξη ενός τρίτου πόλου παροχής κοινωνικής πρόνοιας με συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, η παροχή πιο ποιοτικών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας μέσω της υποστήριξης ευέλικτων μορφών εργασίας, η ενδυνάμωση της συμμετοχής των παιδιών στην κοινωνία μέσω των ΜΚΟ που απασχολούνται με την προώθηση των δικαιωμάτων τους και η διευκόλυνση ενεργοποίησης επιπρόσθετων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων μέσω της υλοποίησης από την κυβέρνηση της αποτελεσματικής κατανομής των πόρων.

Μια ολοκληρωμένη κοινωνική πολιτική περιλαμβάνει πρόνοιες για την ευημερία των παιδιών, η οποία μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω της παροχής βασικών αγαθών και υπηρεσιών υγείας, της πρόσβασής τους σε υπηρεσίες και της εξάλειψης των επώδυνων μορφών αποκλεισμού. Σε ένα οικονομικό περιβάλλον που η προτεραιότητα καταπολέμησης της φτώχειας ανταγωνίζεται με την ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής και που οι πολιτικές στοχεύουν στην αντιμετώπιση και όχι στην πρόληψη των προβλημάτων, τονίζεται η ανάγκη ειδικών παρεμβάσεων.

Η λιτότητα στην παροχή και πρόσβαση ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών, η εφαρμογή πολιτικών εξορθολογισμού των δαπανών, η αποφυγή κατάχρησης των επιδομάτων μέσω της επιβολής αυστηρότερων κριτηρίων θα μπορούσαν να αποδώσουν μακροπρόθεσμα.

Στο παρόν όμως στάδιο καθίσταται σαφές ότι η υπερβολική έμφαση στη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος υπονομεύει τη δυνατότητά του να ικανοποιεί σημαντικούς κοινωνικούς στόχους. Αντίθετα η ισορροπημένη προσέγγιση θα προέβλεπε τη συνύπαρξη ενός δίκαιου κοινωνικού κράτους και ενός ισχυρού συστήματος κοινωνικής προστασίας.

Στο πλαίσιο της μελέτης του ζητήματος της παιδικής φτώχειας εύλογα διατηρείται ο σκεπτικισμός αν στην παρούσα οικονομική ύφεση οι κυβερνητικές προσεγγίσεις θα μπορέσουν να βελτιώσουν τα υφιστάμενα επίπεδα κοινωνικής προστασίας ή αν μέσω της στόχευσης των παροχών θα περιορίσουν επικίνδυνα το εύρος της κοινωνικής προστασίας.

Οι επικριτές της στόχευσης των παροχών επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στην από μέρους της κυβέρνησης αναγκαιότητα εξεύρεσης τρόπων εξάλειψης των επιπτώσεων από την εφαρμογή της.

Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής του 2010 με θέμα “Παιδική φτώχεια και παιδική ευημερία“ για τα παιδιά που βιώνουν ακραία φτώχεια απαιτείται η διασφάλιση ίσων ευκαιριών μέσω εύλογων κοινωνικών και εκπαιδευτικών πολιτικών. Και αυτό γιατί η ευημερία των παιδιών πρέπει να τεθεί στην κορυφή των αντιδράσεων των χωρών εναντίον της ύφεσης.

Δεν πρόκειται μόνο για το συμφέρον των κοινωνιών αλλά και για μια ηθική υποχρέωση.