Ολυμπιακή εκεχειρία; Ένας θεσμός κενός περιεχομένου

19:18 13/2/2022 - Πηγή: Sigma Live

Έχει ήδη διαρραγεί και στο Πεκίνο με την εν εξελίξει απειλή πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Τηρήστε τη δέσμευσή σας σε αυτήν την Ολυμπιακή Εκεχειρία», παρακάλεσε ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Τόμας Μπαχ τη διεθνή κοινότητα στην τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2022 στο Πεκίνο.

«Δώσε στην ειρήνη

μια ευκαιρία».

Η φράση αυτή είτε απηχεί στο πασίγνωστο τραγούδι του John Lennon είτε όχι, είναι μια έκκληση που έχει απευθυνθεί πλειστάκις χωρίς αποτέλεσμα.

Τα ευχολόγια για την παγκόσμια Ειρήνη στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελούν διαχρονικά κενό γράμμα. Είναι μια προφανής άσκηση ματαιότητας που χαρακτηρίζει τις ομιλίες των αξιωματούχων στις τελετές έναρξης.

Καθώς οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες εκτυλίσσονται στο πλαίσιο των αυξημένων εντάσεων μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης για την Ουκρανία, ακόμη και ο ίδιος ο Τόμας Μπαχ αποστασιοποίησε φανερά τη ΔΟΕ από την Ολυμπιακή Εκεχειρία πριν την τελετή έναρξης στο Πεκίνο.

Με τα τύμπανα του πολέμου να έχουν σημάνει στα σύνορα Ρωσίας · Ουκρανίας και τις δυο χώρες να παίρνουν στους Αγώνες , το μήνυμα της εκεχειρίας έχει πολύ πριν αμαυρωθεί και ακυρωθεί όπως σε πολλές περιπτώσεις στην ολυμπιακή ιστορία.

Η ΔΟΕ και ο πρόεδρός της, Τόμας Μπαχ, περιορίζονται στις τυπικές εκκλήσεις.

«Σεβαστείτε τη δική σας δέσμευση», είπε σε συνέντευξη Τύπου στις 3 Φεβρουαρίου όπου χαρακτήρισε το ψήφισμα του ΟΗΕ απλώς μια «άκρως συμβολική πράξη». Μπορούμε μόνο σε περιορισμένο βαθμό να επέμβουμε και να πούμε: «Σας παρακαλούμε μην αγγίζετε τους Αγώνες», τόνισε ο Γερμανός επικεφαλής του Ολυμπιακού κινήματος.

Κάθε δύο χρόνια, η διοργανώτρια χώρα των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων εισάγει ένα ψήφισμα του ΟΗΕ το οποίο μπορούν να συνυποστηρίξουν άλλα κράτη μέλη.

Η εκεχειρία έχει σκοπό να εξασφαλίσει την ασφαλή διέλευση των αθλητών κατά τη διάρκεια των Αγώνων και, μακροπρόθεσμα, να προωθήσει την ιδέα της προσπάθειας για την παγκόσμια ειρήνη.

Το ψήφισμα του ΟΗΕ για την τήρηση της Ολυμπιακής Εκεχειρίας έχει ψηφιστεί 15 φορές. Η συνεχής ανανέωση του σε κάθε Διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων βασίζεται στον ιδεαλισμό που υποστηρίζει τους σύγχρονους Αγώνες και ίσως το διεθνές δίκαιο γενικότερα.

Τι ακριβώς είναι όμως η Ολυμπιακή Εκεχειρία; Και τι ρόλο πρέπει να διαδραματίσει στην ετοιμόρροπη σκηνή των διεθνών υποθέσεων;

Η διάρκεια της είναι σχεδόν δύο μήνες. Αρχίζει επτά ημέρες πριν από την έναρξη κάθε Ολυμπιακών Αγώνων και τελειώνει επτά ημέρες μετά την ολοκλήρωση των Παραολυμπιακών. Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου ξεκίνησαν στις 4 Φεβρουαρίου και οι Παραολυμπιακοί ολοκληρώνονται στις 13 Μαρτίου.

Η σύγχρονη Ολυμπιακή Εκεχειρία καθιερώθηκε το 1993, για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Lillehammer το1994.

Οι ρίζες της όμως είναι αρχαίες και βασίζονται στην έννοια της «εκεχειρίας», που χρονολογείται από τον 9ο αιώνα π.Χ., όταν οι ελληνικές πόλεις-κράτη βρίσκονταν σχεδόν αδιάκοπα σε πόλεμο μεταξύ τους.

Ο βαρόνος Pierre de Coubertin ίδρυσε τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 με το ιδανικό της οικοδόμησης ενός αρμονικού μέλλοντος. Όμως στα χρόνια που ακολούθησαν ο σπόρος του οράματος του Γάλλου ευγενή δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος για να καρποφορήσει μέχρι τη μεταψυχροπολεμική εποχή, όταν χρειάστηκε να συμμετάσχουν αθλητές από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Στο μεταξύ, ορισμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες ακυρώθηκαν εντελώς.

Στην πρόσφατη ιστορία των Αγώνων υπήρξε πάντα κάποιο είδος συνεχιζόμενης καυτής σύγκρουσης κατά τη διάρκεια κάθε διοργάνωσης των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.

Παρόλα αυτά, καμία χώρα δεν θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στο να σπάσει σκόπιμα την εκεχειρία, λέει ο J. Simon Rofe, αναπληρωτής καθηγητής διπλωματικών σπουδών στο SOAS του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και ειδικός στην αθλητική διπλωματία.

Βασικά, έχει να κάνει με τη σημασιολογία και τη νοητική ερμηνεία που δίνει κάποιος στην εκεχειρία . Μια χώρα σε εμπόλεμη κατάσταση αντι να «παραβιάζει ανοιχτά την Ολυμπιακή Εκεχειρία, μπορεί να πει ότι δεν ισχύει. Μπορεί να πει, δεν προορίζεται για αυτό. Όχι σήμερα, ευχαριστώ». λέει χαρακτηριστικά ο Simon Role.

Συνέπειες ρήξης της εκεχειρίας στην ουσία δεν υπάρχουν. Η μόνη συνέπεια για το κράτος που την παραβιάζει είναι η κατάκριση στο δικαστήριο της κοινής γνώμης, αλλά αυτό συνήθως έχει μικρή σημασία.

«Αν βρισκόμαστε στη μέση εντάσεων, διαφωνιών και αντιπαραθέσεων των πολιτικών δυνάμεων, τότε θέτουμε τους Αγώνες σε κίνδυνο», είπε ξεκάθαρα ο Μπαχ στους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου στο Πεκίνο.

Αν και η ίδια η εκεχειρία δεν κατόρθωσε ποτέ να καθιερώσει διαρκή ειρήνη, η Σάρλοτ Κου, εμπειρογνώμονας διεθνούς δικαίου και καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου A&M του Τέξας, σημειώνει ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ο κύριος χώρος για άτυπες συνομιλίες αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων (από χώρες που δεν μποϊκοτάρουν) να συγκεντρωθούν στο Πεκίνο: «Έτσι, σε αυτόν τον βαθμό, μπορεί να υπάρξει μια ευκαιρία να επιλυθούν κάποια ζητήματα ή τουλάχιστον να βρεθεί ένα πλαίσιο για περαιτέρω συζήτηση».

Πηγή: ΕΡΤ