Όταν οι γονείς ξαναπαντρεύονται: Αντιδράσεις παιδιών & ο ρόλος των γονιών

13:10 27/5/2021 - Πηγή: Sigma Live

Ποια είναι η κατάλληλη στιγμή οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά για το/η νέο/α σύντροφο;

Αναμένοντας ότι αυτή η πληροφορία πιθανόν τα δημιουργήσει μια ταραχή στα παιδιά, η καταλληλότερη στιγμή για να γίνει αυτή η συζήτηση, είναι σε μια κατάσταση όπου το παιδί και ο γονιός έχουν μια θετική και ήρεμη σχέση (π.χ. μέσα στην εβδομάδα ένα οικογενειακό σύστημα έρχεται αντιμέτωπο με αρκετές συγκρούσεις και διαφωνίες, υπάρχουν όμως και οι πιο ήρεμες στιγμές που ευνοούν τέτοιες συζητήσεις).

Με ποιο τρόπο οι γονείς μπορούν να μιλήσουν στα παιδιά για το/η νέο/α σύντροφο;

Θα ήταν πολύ φτιαχτό

και ψεύτικο εάν μιλούσαμε με συγκεκριμένες λέξεις. Εξάλλου, ο κάθε γονιός, ο κάθε ενήλικας, έχει το δικό του τρόπο επικοινωνίας με τα παιδιά του, και αυτό το δικό του προφίλ καλείται να χρησιμοποιήσει. Ωστόσο, είναι σημαντικό οι γονείς:  

Να μην ωραιοποιούν την κατάσταση (π.χ. τώρα που ήρθε στη ζωή μας ο Χ, δεν θα ξαναμαλώσουμε και θα πηγαίνουμε περισσότερες εκδρομές, θα παίζουμε περισσότερο κτλ.). Αυτή η διαφήμιση του νέου συντρόφου ίσως να λειτουργήσει και ως μια απειλή για τα παιδιά, όπως επίσης είναι πιθανόν να δημιουργήσει στα παιδιά πολλές προσδοκίες από αυτό το άτομο.Να μην προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά ότι αυτή η αλλαγή είναι για το καλό της/του μαμάς/μπαμπά. Τα παιδιά, ειδικά τα μικρότερα, δεν μπορούν να ξέρουν εάν μια νέα γνωριμία θα κάνει καλό στη μαμά/μπαμπά. Δεν έχουν ούτε την κρίση ούτε την εμπειρία για να γνωρίζουν πώς λειτουργούν οι συντροφικές σχέσεις, και φυσικά δεν φταίνε που δεν μπορούν να το κατανοήσουν αυτό (π.χ. γιατί δεν καταλαβαίνεις πώς αυτό είναι για το καλό της μαμάς; Δεν αγαπάς τη μαμά;). Εδώ, οι γονείς μπορούν να δώσουν παραδείγματα από τις ζωές των παιδιών (π.χ. ανάγκη να έχουμε στενούς φίλους και ανθρώπους να τους αγαπάμε, να μας αγαπούν, να μιλάμε), κάτι που θα βοηθήσει τα παιδιά πιο εύκολα να κατανοήσουν την επιλογή τους.Τα μεγαλύτερα παιδιά (προέφηβοι και έφηβοι), θέλουν να έχουν πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες. Οι γονείς μπορούν φυσικά να συζητήσουν δίνοντας περισσότερες πληροφορίες (π.χ. που γνώρισαν αυτό το πρόσωπο), αλλά φυσικά μέχρι το σημείο όπου οι πληροφορίες δεν θα ξεπερνούν όσα τα παιδιά ηλικιακά μπορούν να αντιληφθούν.Να μην φορτώνουν την υπευθυνότητα αξιολόγησης στα παιδιά. Τα παιδιά δεν είναι υπεύθυνα, ούτε γνωρίζουν, ούτε πρέπει να έχουν αυτό τον ρόλο στην οικογένεια, να αξιολογήσουν ένα νέο πρόσωπο.Αυτή η γνωριμία και ειδικά η πρώτη συνάντηση, αποτελεί την έναρξη των αλλαγών στην καθημερινότητα και το συναίσθημα του παιδιού. Έτσι, καλό θα ήταν να γίνει σταδιακά, αρχικά σε πλαίσια οικεία προς το παιδί, συνυπάρχοντας μέσα από κάποιες οργανωμένες, διασκεδαστικές και συνεργατικές δραστηριότητες (π.χ. επιτραπέζια ή άλλα παιχνίδια) που φυσικά να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των παιδιών.

Ποιες είναι οι πιθανές αντιδράσεις των παιδιών; Τί να περιμένουν οι γονείς;

Με όσο προσεκτικό τρόπο κι αν γίνει αυτή η ενημέρωση και γνωριμία, είναι πιθανόν τα παιδιά να αντιδράσουν, είτε έχοντας μια ελπίδα επανασύνδεσης των γονιών τους, είτε ως μια μορφή ζήλειας, είτε ως αντίσταση και φόβο προς τη νέα αλλαγή. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο και κατανόηση. Δεν πρέπει να τα πιέζουμε να ετοιμαστούν, και το κάθε παιδί ως μια διαφορετική οντότητα, απαιτεί τον δικό του χρόνο προετοιμασίας.

Με προτεραιότητα τη συναισθηματική ευημερία των παιδιών, τι χρειάζεται να προσέξει το ζευγάρι στην απόφαση για συγκατοίκηση;

Η συγκατοίκηση αποτελεί ένα άλλο μεγάλο βήμα, στο οποίο οι γονείς φυσικά θα πρέπει να είναι προσεκτικοί. Αποτελεί μια νέα κατάσταση που επιφέρει μεγάλη αλλαγή στις ζωές των παιδιών, έτσι είναι απαραίτητο ο γονέας να διατηρήσει όσες πιο πολλές σταθερές γίνεται (π.χ. τον προσωπικό χρόνο που περνάει με τα παιδιά του για κάποιες δραστηριότητες, τους κανόνες στο σπίτι).

Ο/η νέος/α σύντροφος, δεν συνίσταται να αναλάβει τη θέση του γονέα, και ούτε τα παιδιά πρέπει να πιέζονται για να του συμπεριφέρονται και να τον αντιλαμβάνονται ως τον νέο γονέα. Ιδανικό θα ήταν ο νέος σύντροφος να λάβει τον ρόλο ενός φιλικού και υποστηρικτικού προσώπου στη ζωή του παιδιού, που ανά περιόδους θα μιλάει για την συμπεριφορά του και τις επιλογές του.

Καινούργιο μωρό στην οικογένεια, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις των μεγαλύτερων παιδιών.

Ο ερχομός ενός νέου παιδιού στην οικογένεια, σηματοδοτεί την αλλαγή στην καθημερινότητα των μελών της. Όπως σε όλες τις αλλαγές, έτσι και σε αυτήν, η οικογένεια καλείται να προσαρμοστεί απέναντι σε κάτι καινούργιο, κάτι που πιθανόν να δημιουργήσει δυσκολίες, ιδιαίτερα στα πιο νεαρά μέλη της οικογένειας. Το νέο παιδάκι, φέρνει μαζί του χαρά, χαμόγελα και γιορτή, ενώ την ίδια στιγμή απαιτεί την αλλαγή στο πρόγραμμα και στην υφιστάμενη κατάσταση όλων, ακόμη και των υπόλοιπων παιδιών στην οικογένεια. Ενώ το νέο μωρό μπορεί να θεωρηθεί από τη μια σαν δώρο για τα αδέλφια του –τα οποία ίσως και να το ζητούσαν για καιρό- από την άλλη έρχεται για να «κλέψει» το χρόνο με τη μαμά, τη σημασία του μπαμπά και το χώρο στο σπίτι. Έτσι, από τη μία τα παιδιά ενδεχομένως να νιώθουν την ανυπομονησία για τον ερχομό του αδελφού/ής τους, και από την άλλη απειλή και φόβο απέναντι στη νέα πραγματικότητα. Αυτή η σύγκρουση, μπορεί να φέρει αρνητικές συμπεριφορές και συναισθήματα στα παιδιά της οικογένειας, όπως: θυμό, ζήλια, φωνές, κλάμα, πείσμα, σωματικά συμπτώματα, παλινδρομήσεις (ίσως δηλαδή επιστρέψουν σε παλαιότερες συνήθειες π.χ., γάλα από μπιμπερό), πριν και μετά τη γέννηση του νέου παιδιού.

Ποιος είναι ο ρόλος των γονιών σε αυτή τη διαδικασία;

Προετοιμάστε εγκαίρως το παιδί, ώστε να του δώσετε χρόνο να προσαρμοστεί. Τα παιδιά από μικρά χρειάζεται να γνωρίζουν τι να περιμένουν, ειδικά όταν οι αλλαγές τα επηρεάζουν άμεσα σε πρακτικό και συναισθηματικό επίπεδο. Ανακοινώστε τον ερχομό του μωρού (καλύτερα μετά τον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης), αναπτύσσοντας μια θετική συζήτηση μαζί του και επιτρέποντάς του να εκφράσει τα συναισθήματά του για αυτή την αλλαγή. Περιγράψτε του αυτή την κατάσταση με απλά λόγια. Διαβεβαιώστε το πώς αυτή η αλλαγή δεν θα επηρεάσει καθόλου την αγάπη που έχετε για το ίδιο!
 Είναι σημαντικό το παιδί να νιώθει ότι συμμετέχει μαζί σας στη διάρκεια της κύηση και της γέννησης. Εξηγήστε και συζητήστε μαζί με το παιδί τις αλλαγές που θα βιώσει όλη η οικογένεια, και ζητήστε τη δική του βοήθεια (η οποία θα είναι ανάλογη με την ηλικία του και τα ενδιαφέροντά του) σε αυτή την αλλαγή, π.χ. «Το νέο σου αδελφάκι θα χρειαστεί ένα δικό του δωμάτιο. Θα ήθελες να φτιάξουμε μαζί ένα πίνακα για αυτό το δωμάτιο;»Δώστε στο παιδί σας ρόλους, ώστε να νιώσει ενεργός σε αυτή τη διαδικασία, π.χ., επιτρέψτε του να σας βοηθήσει στην προετοιμασία της βαλίτσας για το μαιευτήριο.
 Κάντε την αλλαγή πιο οικεία: επισκεφτείτε φίλους ή συγγενείς που έχουν μικρότερα παιδιά, και εξηγήστε του πως θα μοιάζει το καινούργιο του αδελφάκι, τις ανάγκες του και τον τρόπο με τον οποίο θα αλληλοεπιδράει μαζί του τον πρώτο καιρό, π.χ., «Τα βρέφη είναι πολύ μικρά… και εσύ ήσουν κάποτε τόσο μικρούλης! Άρα χρειάζονται προσοχή. Στην αρχή δεν θα μπορείς να παίξεις μαζί του, αλλά θα μπορείς να το βλέπεις, να του κάνεις ζωγραφιές και να βοηθάς τους γονείς να το ντύνουνε! Θα μπορείς εσύ να του διαλέγεις τα ρούχα! Πιθανόν να κλαίει κάποιες στιγμές… έτσι κάνουν τα μικρά παιδάκια μέχρι να μεγαλώσουν!»
 Επίσης, προετοιμάστε το για τις καθημερινές αλλαγές που θα επέλθουν, και δικαιολογήστε του αυτές που πιθανόν να τον ενοχλήσουν στο μέλλον, π.χ., «Όταν θα γεννηθεί το μωράκι, η μαμά θα χρειαστεί να περνάει χρόνο μαζί του. Αυτό δεν σημαίνει ότι η αγάπη της μαμάς θα αλλάξει για εσένα! Θα σε αγαπάω το ίδιο με σήμερα. Τις στιγμές που θα είμαι με το αδελφάκι, θα μπορείς και εσύ να με βοηθάς. Θα είναι πολύ σημαντική η βοήθειά σου. Θα μπορούμε να το κάνουμε μαζί μπάνιο και να το νανουρίζουμε!»
 Ενημερώστε τους φίλους και συγγενείς, ότι είναι σημαντικό και οι ίδιοι να μοιράζουν ισάξια την προσοχή τους κατά τις επισκέψεις τους στο σπίτι! Προλάβετε τον ενθουσιασμό τους για το νέο μωρό, και υπενθυμίστε τους ότι είναι απαραίτητο να δώσουν την αντίστοιχη σημασία και στα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας. Με αυτό τον τρόπο, μειώνουμε τις πιθανότητες σύγκρισης των παιδιών μας με το βρέφος και τα αισθήματα απειλής και ζήλιας που μπορεί να αναπτυχθούν.
 Ο ερχομός του νέου παιδιού κρύβει από μόνος του αρκετές αλλαγές. Προσπαθήστε να τις μειώσετε όσο φυσικά σας επιτρέπουν οι συνθήκες. Κρατήστε δηλαδή το χρόνο που περνάτε με τα άλλα σας παιδιά και διατηρήστε τις παλιές σας συνήθειες, π.χ., το παραμυθάκι το απόγευμα, την καθημερινή επικοινωνία και φροντίδα. Μην ξεχνάτε πως και τα μεγαλύτερα σας παιδιά έχουν την ανάγκη της καθημερινής σας φροντίδας και προσοχής, και πως για αυτά είστε τα σημαντικότερα πρόσωπα στη ζωή τους. Μην ξεχνάτε ποτέ πόσο σημαντική είναι η αγκαλιά, η σημασία και η αγάπη σας και για τα άλλα σας παιδιά!!

Ιφιγένεια Στυλιανού, Σχολική Ψυχολόγος

Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου