Ποιος ο ρόλος των Ρώσων μισθοφόρων στη Λιβύη

14:40 30/12/2019 - Πηγή: Sigma Live

Με την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Λιβύη μετά την επέμβαση του ΝΑΤΟ το 2011, μια σειρά από περιφερειακές δυνάμεις παρεισέφρησαν στον χορό της διένεξης, τροφοδοτώντας με οπλισμό και οικονομική στήριξη τα εμπλεκόμενα μέρη, τα οποία μάχονταν μεταξύ τους για την κυριαρχία της χώρας. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτος, Σαουδική

Αραβία και Γαλλία τελικά τάχθηκαν στο πλευρό του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, ποντάροντας ότι αυτό το «άλογο» θα τερματίσει στην κούρσα της κυριαρχίας. Από την άλλη, η Τουρκία, λόγω και της αντιπαλότητας για επικράτηση στην περιφέρεια με το μπλοκ της Σαουδικής Αραβίας, έγινε η σημαντικότερη στρατιωτική δύναμη που στηρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης του Φαγιέζ αλ Σαράτζ. Σε αυτή την εξίσωση όμως κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τόσο τον ρόλο των ΗΠΑ όσο και της Ρωσίας, ειδικά σε αυτήν την καθοριστική χρονική περίοδο της λιβυκής κρίσης. Μάλιστα, ο σκιώδης ρόλος της τελευταίας φαίνεται να είναι πλέον τόσο καθοριστικός, που να προκαλεί ανησυχία για την περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης στη χώρα.

Η άμεση εμπλοκή της Ρωσίας

Επίσημα η Ρωσία κρατά ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας και με τις δύο πλευρές, παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν προωθούσε τον γιο του Μουαμάρ αλ Καντάφι ως μελλοντικό Πρόεδρο. Ανεπίσημα όμως από τον Σεπτέμβριο ο Πούτιν έχει στραφεί προς τον Χάφταρ, παραγκωνίζοντας τις ανησυχίες που προξενούσαν οι σχέσεις του τελευταίου με τη CIA κατά την 20χρονη παραμονή του στις ΗΠΑ. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η βοήθεια της Μόσχας προς τον νέο της σύμμαχο περιλαμβάνει, πέρα από τη διπλωματική και οικονομική βοήθεια, εκτύπωση δισεκατομμυρίων λιβυκών δηναρίων για τις πληρωμές του στρατεύματος του Χαφτάρ και των συμμαχικών φυλών. Το κομβικό σημείο όμως που άλλαξε το μομέντουμ της διαμάχης αποτελεί η στρατιωτική ενίσχυση του Εθνικού Στρατού της Λιβύης με πάνω από 1.000 μισθοφόρους της εταιρείας Wagner Group. Ενώ οι αναφορές που έφταναν από τις εμπόλεμες ζώνες έκαναν λόγο για σημάδια εξάντλησης του στρατού του Χάφταρ, πλέον το κλίμα έχει αλλάξει λόγω της «βαριάς» ρωσικής στρατιωτικής βοήθειας στις πρώτες γραμμές του πυρός. Η μεταβολή αυτή αποτυπώνεται πλέον σε επιχειρησιακό επίπεδο, με τις δυνάμεις του στρατάρχη να κερδίζουν σημαντικές μάχες εντός της Τρίπολης. Η στροφή της Ρωσίας προς τον Χάφταρ, σύμφωνα με αναλυτές, μπορεί να εξηγηθεί με δύο τρόπους. Αρχικά, η Μόσχα θέλει να αποκτήσει ξανά πρόσβαση στις συμφωνίες δισεκατομμυρίων πάνω σε πετρέλαιο και εξοπλισμό, τις οποίες έχασε με την πτώση του Καντάφι το 2011. Κατά δεύτερον, η Λιβύη πλέον αποτελεί μέρος της στρατηγικής του Πούτιν για επέκταση της ρωσικής επιρροής στη Μέση Ανατολή και Αφρική.

Ο ιδιωτικός στρατός του Πούτιν

Αναφορές από αξιωματούχους των ΗΠΑ και της Λιβύης υποστηρίζουν ότι αυτή τη στιγμή επιχειρούν στη χώρα περισσότεροι από 1.000 Ρώσοι μισθοφόροι. Οι περισσότεροι φαίνεται ότι δουλεύουν για τη Wagner Group, η οποία είναι ένας σκιώδης, όπως τον χαρακτηρίζουν, ιδιωτικός στρατός που συνδέεται με το Κρεμλίνο και τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το Reuters, επικαλούμενο ανθρώπους κοντά στην εν λόγω εταιρεία, αναφέρει ότι οι μισθοφόροι της Wagner είχαν αναλάβει μυστικές αποστολές για λογαριασμό του Κρεμλίνου στη Συρία, στην Ουκρανία και σε άλλες χώρες, οι οποίες θεωρούνται στρατηγικής σημασίας για τα συμφέροντα της Μόσχας. Μάλιστα, λιβυκές στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι αυτός ο μικρός στρατός με τους ακροβολιστές του, τα τελευταίας τεχνολογίας πυροβόλα όπλα του και τη στρατιωτική του πειθαρχία προκάλεσε σημαντικές απώλειες στις δυνάμεις της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης. Σύμφωνα με το Foreign Policy, το οποίο επικαλείται δηλώσεις του Λίβυου στρατιωτικού διοικητή Μοχάμεντ αλ Ντάρατ, οι βολές τους στο στήθος και στο κεφάλι μαρτυρούν ένα τέτοιο επίπεδο επαγγελματισμού που δεν έχει ξαναδεί και που ευθύνονται για το 30% των περιπτώσεων θανάτου στη μονάδα του. Πάντως το Κρεμλίνο αρνείται οποιαδήποτε σχέση με τους μισθοφόρους, ενώ ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του Χάφταρ υποστηρίζει ότι απαρτίζεται μόνο από ντόπιους μαχητές, παρά τις καταγγελίες για εξόφθαλμες συμμετοχές ξένων στρατιωτών. Αν και οι Αρχές της Ρωσίας διαψεύδουν αυτές τις πληροφορίες, σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, ο Yevgeny Prigozhin, ο ολιγάρχης που θεωρείται ότι βρίσκεται πίσω από την Wagner Group, έχει στενές σχέσεις με τον Πούτιν, ενώ το όνομά του φιγούραρε στη λίστα με τα άτομα στα οποία οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις για εμπλοκή στις αμερικανικές εκλογές του 2016 και 2018.

Η αλλαγή των ισορροπιών στην εμπόλεμη ζώνη

Αναλυτές επισημαίνουν ότι με την είσοδο των Ρώσων μισθοφόρων στην πρώτη γραμμή του λιβυκού πολέμου, η στρατιωτική τεχνογνωσία τους και τα προηγμένης τεχνολογίας όπλα τους άλλαξαν ριζικά το πεδίο της μάχης. Αυτοί οι στρατιώτες εισάγουν νέες τακτικές και στρατιωτικό εξοπλισμό στην εμπόλεμη ζώνη, με τους ειδικούς, κυρίως της Δύσης, να εκφράζουν φόβους ότι αυτή η παρέμβαση απειλεί να παρατείνει τη βίαιη σύγκρουση που μαίνεται στη χώρα τα τελευταία οκτώ χρόνια. Πάντως, υπάρχουν αναφορές ότι οι μισθοφόροι, αφού εξασφάλισαν ότι τα οχυρά του Χάφταρ στην ανατολική Λιβύη είναι ασφαλή, προχώρησαν στην πρώτη γραμμή του πυρός. Στις τάξεις τους περιλαμβάνονται μάλιστα ακροβολιστές και ειδικοί πυροβολητές, οι οποίοι χρησιμοποιούν στη μάχη εξειδικευμένες τακτικές. Μάλιστα, τείνουν να τους συγκρίνουν με τους αντίστοιχους Αμερικανούς μισθοφόρους, κάνοντας λόγο για εντελώς διαφορετικό τρόπο δράσης. Συγκεκριμένα, σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, οι οποίοι συνήθως εκτελούν καθήκοντα φρούρησης, οι Ρώσοι συμμετέχουν στη μάχη σε επίλεκτες ομάδες κρούσης. Η δυναμική εμπλοκή τους για πολλούς αναλυτές μεταφράζεται ως η απαρχή μιας σειράς γεγονότων, τα οποία κλιμακώνουν τις μάχες για την κατάληψη της Τρίπολης και απειλούν να τροφοδοτήσουν μια γενικευμένη περιφερειακή σύγκρουση που έχει τις ρίζες της στην εδαφική κυριαρχία, τη θρησκεία, το πετρέλαιο αλλά και το φυσικό αέριο. Έτσι κι αλλιώς το εμπάργκο όπλο που τέθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα αποτελέσει εμπόδιο, αφού η εφαρμογή του εδώ και καιρό παραβιάζεται κατάφωρα απ’ όλες τις δυνάμεις που εμπλέκονται στη σύγκρουση.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Οι εξελίξεις με τους μισθοφόρους φαίνεται ότι θορύβησαν την Τουρκία, η οποία όχι μόνο δεν έκρυψε την ενόχλησή της, αλλά διά μέσου του Προέδρου Ερντογάν έκανε ρητή αναφορά στους μισθοφόρους της εταιρείας Wagner, οι οποίοι στηρίζουν τις δυνάμεις του Χάφταρ και έρχονται σε άμεση σύγκρουση με τα στρατηγικά συμφέροντα της Άγκυρας στη Λιβύη. Στο ίδιο έντονο ύφος όμως κινήθηκε και η ανακοίνωση της «αντίθετης» πλευράς. Συγκεκριμένα, η Μόσχα εξέφρασε την ανησυχία της για την ενδεχόμενη αποστολή στρατευμάτων από την Τουρκία στη Λιβύη, ενώ σημείωσε ότι η συμφωνία ασφαλείας που συνήφθη μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης εγείρει πολλά ερωτήματα μετά την εξέλιξη της επικύρωσής της από την κυβέρνηση του Σαράτζ, σε μια ύστατη προσπάθεια να τερματιστεί η στενή πολιορκία που δέχεται τους τελευταίους μήνες από τις αντίπαλες δυνάμεις. Πάντως η Ρωσία επιλέγει προσεκτικά τις κινήσεις της στη Λιβύη και δεν προτίθεται να χαλάσει τις εύθραυστες ισορροπίες. Το αφήγημα της Μόσχας για τη λιβυκή κρίση είναι ότι επίσημα δεν υπάρχει καμιά παρέμβαση, ενώ φαίνεται ότι διατηρεί σχέσεις τόσο με τον Χάφταρ όσο και με τον Σαράτζ. Μάλιστα, ρωσικές επιχειρήσεις έχουν υπογράψει συμβόλαια με την κρατική εταιρεία πετρελαίου. Ειδικοί υποστηρίζουν ότι όσο ο Ερντογάν στηρίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, δύσκολα θα έρθει σε σύγκρουση η Ρωσία με την Τουρκία στη Λιβύη. Αυτό θα οδηγούσε σε σοβαρή κρίση στη Συρία και για τη Ρωσία η Τουρκία στρατηγικά είναι πιο σημαντική από τη Λιβύη. Ο Πούτιν, ερωτηθείς για τη θέση της Μόσχας στη λιβυκή κρίση, ξεκαθάρισε ότι η χώρα του διατηρεί επαφές και με την κυβέρνηση του Σάρατζ και με τον στρατηγό Χαφτάρ, ενώ εξέφρασε, όπως και ο Τούρκος ομόλογός του, τη στήριξή του στη Διεθνή Διάσκεψη για τη Λιβύη, που θα γίνει τον Ιανουάριο στο Βερολίνο.