Πού οφείλεται η «κανονικοποίηση» της Ακροδεξιάς

09:45 12/12/2023 - Πηγή: Sigma Live

Δεν χρειαζόταν το αποτέλεσμα των εκλογών της 22ας Νοεμβρίου στην Ολλανδία, όπου για πρώτη φορά το ακροδεξιό κόμμα του Χερτ Βίλντερς ήλθε πρώτο, για να ενταθεί η δημόσια συζήτηση περί ανόδου της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Η διετία 2022-2023 θα καταγραφεί ως χρυσή διετία για την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά.

Η αρχή έγινε με τη νίκη του Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία, στις εκλογές του Απριλίου του 2022. Τον ίδιο μήνα η Μαρίν Λεπέν πέρασε

στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία ως αντίπαλος του προέδρου Μακρόν και κατόπιν στις βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2022 θριάμβευσε, καθώς το κόμμα της, ο Εθνικός Συναγερμός, ανεδείχθη τρίτη δύναμη της Εθνοσυνέλευσης. Στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2022 η ακροδεξιά Τζόρτζια Μελόνι εξελέγη πρωθυπουργός στην Ιταλία, λίγες μέρες αφότου το προπύργιο της Σοσιαλδημοκρατίας, η Σουηδία, «είχε πέσει» όταν οι ακροδεξιοί Δημοκράτες της Σουηδίας ανεδείχθησαν δεύτερο κόμμα στις εκλογές, έχοντας τετραπλασιάσει το ποσοστό τους, από 5,7% στο 20,5%, σε μία δωδεκαετία (2010-2022). Το 2023 η Σοσιαλδημοκρατία ηττήθηκε και στη Φινλανδία, όπου το ακροδεξιό Κόμμα των Φινλανδών ήρθε δεύτερο, με μόλις 0,7% λιγότερο από το δεξιό κόμμα, με το οποίο πλέον συγκυβερνά.

Οι επιπτώσεις των κρίσεων

Πώς ερμηνεύεται ο ούριος άνεμος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη; Το βέβαιο είναι ότι δεν είναι ουρανοκατέβατος. Η μετανάστευση από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη που εντείνεται τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η οποία εξελίχθηκε σε οικονομική, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν ο πλανήτης δεν είχε ακόμη συνέλθει από την πανδημία του κορωνοϊού, και οι μείζονες επιπτώσεις της στην οικονομία, οι αυξήσεις σε τιμές βασικών αγαθών και καυσίμων: όλοι αυτοί είναι παράγοντες που επιτείνουν το αίσθημα ανασφάλειας το οποίο εκμεταλλεύονται εύκολα οι λαϊκιστές ηγέτες της Ακροδεξιάς (και ενίοτε και της Αριστεράς, όπως ο Ρόμπερτ Φίτσο, νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Σλοβακίας, προερχόμενος από την Αριστερά, με ακραίες εθνικιστικές θέσεις). Οι πολιτιστικοί πόλεμοι, η κουλτούρα της ακύρωσης, η ευκολία της διάδοσης αυτών των αφηγημάτων χάρη στα κοινωνικά δίκτυα είναι επίσης παράγοντες που ευνόησαν την ανάδειξη ακροδεξιών ηγετών και συνέβαλαν στην «κανονικοποίησή» τους.

Το 2000, όταν ο ακροδεξιός Γκεργκ Χάιντερ, με το Κόμμα της Ελευθερίας (FPO) στην Αυστρία, εισήλθε στον κυβερνητικό συνασπισμό, οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ τρομοκρατήθηκαν τόσο πολύ ώστε περιόρισαν στο ελάχιστο τις σχέσεις τους με την Αυστρία. Είκοσι τρία χρόνια αργότερα, οι δημοσκοπήσεις δίνουν το FPO πρώτο κόμμα με 29%-30%, εν όψει των αυστριακών βουλευτικών εκλογών το 2024.

Τι θα προκύψει από τις ευρωεκλογές

Το 2024 όμως είναι και χρονιά ευρωεκλογών, στις οποίες τα ακροδεξιά κόμματα αναμένεται να σημειώσουν καλές επιδόσεις. Η Μελόνι, η οποία στον έναν χρόνο της πρωθυπουργίας της έχει ρίξει τους τόνους και στηρίζει απαρέγκλιτα την ΕΕ, προσπαθεί να πείσει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) να συμπορευθεί με το Κόμμα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕΣΜ), του οποίου επανεξελέγη πρόεδρος τον Ιούνιο. Καλές επιδόσεις των γάλλων ακροδεξιών στις ευρωεκλογές θα τονώσουν τη δυναμική της Λεπέν, για την οποία αρκετοί πιστεύουν ότι μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλίας το 2027.

Οσο για τη Γερμανία, τον άλλο πυλώνα της Ευρώπης, η Ακροδεξιά έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί ταμπού: οι δημοσκοπήσεις δίνουν 22% στο κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Ο ευρωβουλευτής του Μαξιμίλιαν Κρα, επικεφαλής του ψηφοδελτίου στις ευρωεκλογές του 2024, έγινε διάσημος δίνοντας συμβουλές στο TikTok για «τους πραγματικούς άνδρες που είναι δεξιοί» και τις «πολυεθνικές που θέλουν να αντικαταστήσουν τους Γερμανούς με μειονότητες και μετανάστες». Αγνωστο αν ο Κρα θαυμάζει τον Ντόναλντ Τραμπ. Δεν αποκλείεται ωστόσο, το 2024, τόσο ο Κρα όσο και ο Τραμπ να έχουν ξανά την τιμητική τους. Λίγους μήνες μετά τις ευρωεκλογές, ακολουθούν οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, και ο Τραμπ φέρεται δυστυχώς ως ο επικρατέστερος να κερδίσει.

Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, το AfD και ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν θα συγκαταλέγονται μεταξύ των κομμάτων με τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο που θα προκύψει μετά τις ευρωεκλογές του 2024. Και όπως αναφέρει ο «Monde», τα δύο κόμματα θα ηγούνται από κοινού της ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), η οποία συστάθηκε μετά το 2019, διαθέτει σήμερα 73 μέλη που εκπροσωπούν ακροδεξιά κόμματα σε εννέα χώρες, και αποτελεί την πέμπτη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο. Σε δημοσκόπηση της οργάνωσης Europe Elects (30/11), η ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία φέρεται ως η τέταρτη δύναμη στο νέο Ευρωκοινοβούλιο. Ωστόσο η Λεπέν αποφεύγει να παρουσιάζει το AfD ως σύμμαχό της εξαιτίας των πολύ ακραίων θέσεών του. Σε αντίθεση με άλλα ακροδεξιά κόμματα, όπως η ιταλική Λέγκα του Βορρά του Ματέο Σαλβίνι και το Κόμμα της Ελευθερίας του Βίλντερς, νικητή των πρόσφατων ολλανδικών εκλογών, που αποφεύγουν τις ξενοφοβικές κορόνες, το AfD, μια δεκαετία μετά την ίδρυσή του το 2013, είναι πιο ξενόφοβο και αρνείται την κλιματική αλλαγή.

Πηγή: Το Βήμα/Μαρίλια Παπαθανασίου