Πρόεδρος Οργάνωσης Αντιστασιακών Πάφου: Πρέπει να διδασκόμαστε από την ιστορία

14:37 15/7/2022 - Πηγή: Sigma Live

Πρέπει να διδασκόμαστε από την ιστορία μας και από τα λάθη μας, δηλώνει στο ΚΥΠΕ ο Ανδρέας Θεοδώρου Μάρκου, εκπαιδευτικός, πρόεδρος της Οργάνωσης Αντιστασιακών Πάφου, ο οποίος εξιστορεί σε συνέντευξη που παραχωρεί στο ΚΥΠΕ το χρονικό διαφυγής του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου στην Πάφο και το εξωτερικό, αλλά και της αντίστασης στην Πάφο.

Εκτιμά πως όλους θα μας «γράψει» η ιστορία και επισημαίνει πως οι απλοί φαντάροι δεν είχαν καμία απολύτως ευθύνη για όσα συνέβησαν στην

Κύπρο, αναφέροντας πως ευθύνη έφεραν οι αξιωματικοί και οι πολιτικοί, οι οποίοι διέταξαν να γίνουν όσα έγιναν.

Σε ερώτηση για το πραξικόπημα και για τους υπαίτιους αναφέρει ότι «δεν μπορώ όμως να μην πω, ότι για το πραξικόπημα που άνοιξε διάπλατα τις κερκόπορτες στην Τουρκία υπάρχουν ένοχοι και συνένοχοι, υπεύθυνοι και συνυπεύθυνοι» .

Δυστυχώς, παρατηρεί, «ουδείς έχει τιμωρηθεί», διευκρινίζοντας ότι «δεν είναι θέμα μνησίκακης μνήμης, ούτε μανίας εκδίκησης, είναι θέμα δικαίωσης για όσους σκοτώθηκαν για την πατρίδα».

Σήμερα που η Κύπρος βρίσκεται σε κίνδυνο, προσθέτει, εμείς ασχολούμαστε με άλλα πράγματα «και αντί να αγωνιζόμαστε για να βρεθεί τρόπος να ελευθερώσουμε την πατρίδα, το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι η προσκόμιση υλικού κέρδους με δόλια μέσα».

Ο ίδιος θυμάται πως από πολύ πριν εκδηλωθεί το πραξικόπημα ήταν «όχι απλά ορατός, αλλά και ψηλαφητός ο κίνδυνος να γίνει πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου και της Κύπρου». Η Πάφος, λέει, είχε μια καλή οργανωτική δομή με κεντρικό άξονα την Ένωση Αγωνιστών και Γενικό Γραμματέα και Αρχηγό της Αντίστασης αργότερα τον Μίκη Τεμπριώτη. Εμείς, διηγείται, «είμαστε στο επιτελείο μαζί με τον Μίκη», προσθέτοντας πως επειδή ήταν ορατός ο κίνδυνος είχαν μια οργανωτική δομή η οποία θα τους βοηθούσε να αντιμετωπίσουν την οποιαδήποτε πραξικοπηματική ενέργεια. «Κάτι το οποίο έγινε», σημειώνει.

Η 15η Ιουλίου στην Πάφο

Ο κ. Θεοδώρου αναφέρει πως το πρωί της Δευτέρας της 15ης Ιουλίου αμέσως μετά την ανακοίνωση ότι έγινε πραξικόπημα και ο Μακάριος είναι νεκρός, παρά το γεγονός ότι δεν το πίστεψαν, έπρεπε να αντιδράσουν και να αντισταθούν όπως είχαν σχεδιάσει. Για αυτό, συνεχίζει, σε χρόνο ρεκόρ οι  οργανωμένες ομάδες  για την αντίσταση της Ένωσης Αγωνιστών πριν τις 10:00 είχαν εξουδετερώσει όλα τα στρατόπεδα και είχαν συλλάβει όλους τους αξιωματικούς.

Προσθέτει πως ο μόνος που εξέφρασε λεκτική αντίσταση ήταν ο Διοικητής του ΚΕΝ ο κ. Κατερινάκης, αλλά μετά «υπό το βάρος της λαϊκής εντολής υποχώρησε και παρέδωσε το ΚΕΝ».

Τότε, σημειώνει, «ήμασταν οργανωμένες ομάδες σε όλη την Πάφο», και εκφράζει την ευχή να είχε όλη η Κύπρος  ανάλογες οργανωμένες ομάδες, εκτιμώντας πως αν συνέβαινε αυτό θα μπορούσε το πραξικόπημα να έχει καταπνιγεί εν τη γένεσή του. Δυστυχώς, παρατηρεί, «τέτοια οργανωτική δομή δεν υπήρχε στις άλλες επαρχίες, μόνο μια υποτυπώδης υπήρχε στη Λεμεσό». 

«Όταν παραδόθηκε το ΚΕΝ είχαν ανοιχτεί οι αποθήκες οπλισμού του ΚΕΝ ο κόσμος άρχισε να συρρέει από όλη την επαρχία», προσθέτει. Νόμιζες, αναφέρει, «ότι πήγαινε σε λαϊκό προσκύνημα».  

Σύμφωνα με τον ίδιο, «η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική και συγκροτήθηκε μια στρατιωτική φάλαγγα με αντικειμενικό στόχο να πορευτούν προς την Λευκωσία για να αντιμετωπίσουν το πραξικόπημα». Στην Λεμεσό, προσθέτει, «η φάλαγγα καθηλώθηκε στην περιοχή του Δημόσιου Κήπου γιατί πάνω στο Εφτάπατο, απέναντι από τον κήπο, υπήρχαν πολλοί πραξικοπηματίες της ΕΟΚΑ Β και στρατιώτες προσκείμενοι προς το πραξικόπημα».

«Όταν επικράτησε το πραξικόπημα, εμείς με τον αρχηγό μας Μίκη Τεμπριώτη και με το επιτελείο μας είχαμε αποφασίσει ότι δεν θα παραδοθούμε», λέει. Ο Μακάριος, προσθέτει, «επέμενε να φύγει μαζί μας. Μετά από πολλές πιέσεις του Μίκη, του Επιτελείου, του τότε Επάρχου Στεφανίδη και του Βουλευτή Κυριάκου Παπαδημητρίου και άλλων πείστηκε ότι δεν υπάρχει λόγος να παραμείνει και δεν θα εξυπηρετούσε και τίποτα, γιατί αργά ή γρήγορα θα μας συλλάμβαναν».

«Όταν λοιπόν πείστηκε ο Μακάριος και έφυγε από την Κύπρο, εμείς πήγαμε στο χωριό μου την Χούλου όπου είχαμε κάποια υποτυπώδη κρησφύγετα στην διάθεσή μας», προσθέτει.

«Ο Μίκης Τεμπριώτης, ο Ηλίας Νικολαΐδης, ο Γιάννης Σαγιάς , ο Λοΐζος Μαυρέλης, εγώ και ακόμη μερικοί άλλοι κρυφτήκαμε στην Χούλου», αναφέρει, προσθέτοντας ότι δεν εμφανιστήκαμε καθόλου έξω μέχρι που εκδηλώθηκε η εισβολή και ανέλαβε τα ηνία ο Γλαύκος Κληρίδης.   

Διηγείται ότι επειδή ο ίδιος ήταν στρατεύσιμος, είπε ότι «θα πάω να πολεμήσω». Οι υπόλοιποι, προσθέτει, δεν κατέβηκαν γιατί εγκλωβίστηκαν στο παλιό κτηνιατρείο.    

Ο κ. Θεοδώρου θυμάται επίσης ότι «παραμονές της δεύτερης φάσης της εισβολής δηλαδή μια εβδομάδα πριν από την 14η Αυγούστου είχε δοθεί η οδηγία από συγκεκριμένο άτομο της ΕΟΚΑ Β να συλληφθούν ο Μίκης Τεμπριώτης, ο Ηλίας, ο Σαγιάς, ο Μαυρέλης, ο Ανδρέας Θεοδώρου, συνολικά 8 άτομα». «Μας συνέλαβαν και μας έκλεισαν στα κελιά του αστυνομικού σταθμού Πάφου», λέει.

Και εδώ, συνεχίζει, «υπάρχει κάτι το αισχρό», εξιστορώντας ότι «κάποιοι της ΕΟΚΑ Β  σκέφτηκαν ένα σχέδιο να μας βάλουν ανά τέσσερις σε δύο Land Rover και θα μας έπαιρναν δήθεν στις Κεντρικές Φυλακές στην Λευκωσία. Μέσω του δάσους στον δρόμο θα μας σκότωναν, και θα μετέδιδαν μετά από το ραδιόφωνο ότι Μακαριακές δυνάμεις, έστησαν ενέδρα  και σκοτωθήκαμε κατά τη διάρκεια ανταλλαγής πυρών».

Ευτυχώς, αναφέρει, «προς τιμήν τους, κάποιοι συναγωνιστές του 55- 59 που ήταν ταγμένοι στην πλευρά της ΕΟΚΑ Β, αντέδρασαν και ο κίνδυνος για την ζωή μας αποσοβήθηκε. Είναι μια μελανή κηλίδα και λυπούμαι που την αναφέρω», συμπληρώνει. 

Μετάδοση του μηνύματος ότι ο Μακάριος ήταν ζωντανός 

Ο κ. Θεοδώρου διηγείται ότι «ενώ μεταδιδόταν το μήνυμα ότι ο Μακάριος ήταν ζωντανός ο Μακάριος ήδη βρισκόταν στο δρόμο προς του Κύκκου. Μεταδόθηκε το μήνυμα και από ξένα κανάλια και όταν ο Μακάριος και η συνοδεία του κατάλαβαν ότι βρίσκονταν υπό καθεστώς ελεύθερου αέρα στην Πάφο, αποφάσισαν να έρθουν και μέσω της Κοιλάδας των Κέδρων γύρω στο απόγευμα έφτασαν στην Πάφο».

Επίσης, αναφέρει, είχε επιστρέψει και το εφεδρικό σώμα και έγινε γνωστό ότι ο Μακάριος ήταν ζωντανός και βρισκόταν στην Πάφο. Υπήρξαν και άλλες συσκέψεις για το τι μέλλει γενέσθαι στην Μητρόπολη.

Σε αυτή την σύσκεψη την Ένωση Αγωνιστών και την Αντίσταση εκπροσωπούσε ο Μίκης Τεμπριώτης και άλλοι παράγοντες όπως ήταν ο μακαριστός ο ιατρός Παπαδημητρίου, ο Στεφανίδης Έπαρχος Πάφου, και διάφοροι άλλοι παράγοντες.

Εμείς, ως Ένωση αγωνιστών, είπαμε ότι δεν πρέπει να παραδοθούμε και αποφασίσαμε να βγούμε στο αντάρτικο, αφηγείται ο κ. Θεοδώρου. «Ο Μακαριότατος επέμενε να έρθει μαζί μας στο βουνό. Τελικά πείστηκε από τους συναγωνιστές μας ότι έπρεπε να φύγει στο εξωτερικό γιατί χωρίς αυτόν το παιχνίδι ήταν χαμένο», προσθέτει. «Πείστηκε την Τρίτη και τελικά άρχισαν οι διαβουλεύσεις και οι διευθετήσεις με τα Ηνωμένα Έθνη. Έτσι το απόγευμα της Τρίτης ήρθε το ελικόπτερο και τον παρέλαβε στις Βάσεις της Αγγλίας και από εκεί έφυγε για το εξωτερικό», αναφέρει.

Εδώ ο Ελεύθερος Ραδιοσταθμός της Κύπρου

Ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αντιστασιακών Πάφου αναφέρεται και στον Ελεύθερο Ραδιοσταθμό της Πάφου, τον Ελεύθερο Ραδιοσταθμό της Κύπρου, που δημιουργήθηκε με οδηγίες  του Μίκη Τεμπριώτη, και από τον οποίο μεταδόθηκε το διάγγελμα ότι ο Εθνάρχης Μακάριος ήταν ζωντανός.  

Στην Πάφο, λίγη ώρα μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος ο Νίκος Νικολαΐδης, τότε υπάλληλος του ΡΙΚ, ο οποίος είχε στο ηλεκτρονικό εργαστήρι του αποσυνδεδεμένα τεμάχια από πομπό που είχε κατασκευάσει ο ίδιος το 1963, έδρασε αστραπιαία και έστησε το ραδιοσταθμό της αντίστασης κατά του πραξικοπήματος. Ο Νίκος Νικολαΐδης, αναφέρει, μαζί με μια μικρή ομάδα αντιστασιακών της Πάφου, οι οποίοι μετετράπηκαν σε εκφωνητές – συντάκτες, λειτούργησαν τον Ελεύθερο Ραδιοσταθμό της Κύπρου, καλώντας το λαό σε αντίσταση, απαντώντας στις ψευδολογίες του χουντοκρατούμενου Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου.

Αρχικά, διηγείται, η εμβέλεια του Ελεύθερου Ραδιοσταθμού ήταν τοπική και ακουγόταν στη Πάφο, Λεμεσό και Ρόδο. Στη συνέχεια όμως όταν συνδέθηκε με τον Υποσταθμό που διατηρούσε το ΡΙΚ στο Κόλπο των Κοραλλίων στη Περιοχή της Πάφου ο Ελεύθερος Ραδιοσταθμός της Κύπρου απέκτησε παγκύπρια κάλυψη ενώ ακουγόταν μέχρι και το Ισραήλ. 

Η μουσική και τα τραγούδια του εξόριστου από τη Χούντα Μίκη Θεοδωράκη ακούγονταν ξανά στον αέρα από το Ραδιοσταθμό της Αντίστασης. Στην αρχή οι Εκφωνητές του Ραδιοσταθμού μη γνωρίζοντας αν ο Μακάριος είναι ζωντανός διέψευδαν την είδηση του ΡΙΚ μεταδίδοντας επανειλημμένα ότι ο Μακάριος ζει.

Να διδασκόμαστε από την ιστορία μας

Ο Ανδρέας Θεοδώρου αναφέρει πως δεν θα κουραστεί να επαναλαμβάνει ότι νιώθει βαθιά θλίψη στην καρδιά του, γιατί το δεύτερο κομμάτι της ίδιας συνωμοσίας που ήταν η εισβολή,  πραγματοποιήθηκε μια εβδομάδα αργότερα και η προδοσία ολοκληρώθηκε.

«Για αυτή την προδοσία, για αυτή την καταστροφή που τα σημάδια της βιώνουν μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι και η γη μας, υπάρχουν ένοχοι και συνένοχοι, υπεύθυνοι και συνυπεύθυνοι, όμως κανένας δεν έχει τιμωρηθεί», σημειώνει.

Ο κ. Θεοδώρου θυμάται επίσης πως πριν από το πραξικόπημα οι πρώτοι που είχαν καταταγεί με την δημιουργία της Εθνικής Φρουράς ήταν στην ηλικία του και ο ίδιος είχε ζήσει την κατασκευή όλων των πυροβολείων στις ακτές της Κερύνειας. Θυμάται πως «δεν μπήκε κανένα κανόνι».  «Οι Τούρκοι δεν έκαναν απόβαση, έκαναν ελεύθερη αποβίβαση», αναφέρει.  Δυστυχώς, παρατηρεί, «η ιστορία μας δεν τα συγχωράει αυτά και η τραγωδία της Κύπρου που άρχισε τότε, συνεχίζεται μέχρι σήμερα».

Αναφέρει πως ο Μακάριος δεν πίστευε ότι Έλληνες αξιωματικοί υπήρχε περίπτωση να καταστρέψουν την Κύπρο. «Εμένα είχε πει, ναι, αλλά την Κύπρο όχι», σημειώνει. Και όμως, προσθέτει, «την κατέστρεψαν».  «Πρέπει να διδασκόμαστε από την ιστορία μας, να παραδειγματιζόμαστε, να αποφεύγουμε τα λάθη μας και να μην τα ξανακάνουμε», καταλήγει.