Προώθηση θετικής ατζέντας εισηγείται έκθεση του European Policy Centre

17:05 23/11/2021 - Πηγή: Sigma Live

Την προώθηση της θετικής ατζέντας ΕΕ - Τουρκίας ως πρώτο στάδιο της δημιουργίας ενός νέου πλέγματος σχέσεων με τη χώρα, δεδομένης της απουσίας των όποιων διαπραγματεύσεων για ένταξη της χώρας στην ΕΕ, προτείνει ενημερωτικό σημείωμα (policy brief) του think tank European Policy Centre (EPC) που δημοσιεύθηκε την Τρίτη.

Στο ενημερωτικό σημείωμα καταγράφεται η σημερινή κατάσταση στα ευρωτουρκικά και εισηγήσεις για το μέλλον, δεδομένου πως, αν και η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θεωρείται απομακρυσμένο

ενδεχόμενο, και οι δύο πλευρές δεν φαίνονται έτοιμες να δώσουν τέλος στις σχέσεις τους.

Την ανάλυση υπογράφει η ερευνήτρια και ειδικός σε θέματα Τουρκίας και Ανατολικής Γειτονίας του EPC Αμάντα Πολ.

Η ερευνήτρια υπογραμμίζει πως δεδομένης της έλλειψης της όποιας ενταξιακής διαδικασίας, αυτό που χρειάζεται είναι ένα νέο πλαίσιο που να μειώνει την πιθανότητα περαιτέρω διάρρηξης των σχέσεων και θα δημιουργεί μια νέα δυναμική.

Σύμφωνα με την κ. Πολ, το πρώτο βήμα για την εφαρμογή αυτού του πλαισίου είναι η εφαρμογή της θετικής ατζέντας, μέσα από τέσσερις εισηγήσεις:

- να δοθεί πράσινο φως στις συνομιλίες για ανανέωση της Τελωνειακής Ένωσης,

- την ενίσχυση του διαλόγου για τη μετανάστευση,

- τη συνεχιζόμενη στήριξη στην τουρκική κοινωνία των πολιτών και την ανεξάρτητη δημοσιογραφία στη χώρα και

- την αναβίωση του διαλόγου για την εξωτερική πολιτική.

Όπως αναφέρεται, το Κυπριακό παραμένει πραγματικό εμπόδιο στην προσπάθεια να υπάρξει πρόοδος στη θετική ατζέντα, καθώς οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων δεν βρήκαν κοινό έδαφος για επανέναρξη συνομιλιών για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, ενώ η Τουρκία ζητά λύση δύο κρατών, κάτι που θεωρείται απαράδεκτο από τους Ελληνοκύπριους και τα Ηνωμένα Έθνη όπως σημειώνεται.

Στην αναφορά για το Κυπριακό προστίθεται πως η προσέγγιση της Άγκυρας έρχεται μετά από πέντε χρόνια αποτυχημένων συνομιλιών. «Αν και η Τουρκία δεν ήταν πάντα εποικοδομητική, οι Ελληνοκύπριοι φέρουν επίσης ευθύνη, ειδικά μετά την ένταξη στην ΕΕ» λέει.

Ειδικότερα, τόσο πριν τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά όσο και το 2004, «οι Ελληνοκύπριοι έκαναν λίγες προσπάθειες να προωθήσουν μια λύση στον πληθυσμό ή να απομακρυνθούν από μαξιμαλιστικές θέσεις».

Γίνεται επίσης αναφορά στην επιδείνωση της κατάστασης μετά το άνοιγμα των Βαρωσίων από την Τουρκία, το οποίο καθιστά παραβίαση ψηφισμάτων του ΟΗΕ.

Στην έκθεση σημειώνεται πως η Τουρκία είναι ένας από τις πιο σημαντικές γειτονικές χώρες της ΕΕ και καίριος εταίρος σε ζητήματα όπως η μετανάστευση, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η ενέργεια και το εμπόριο, όμως οι ευρωτουρκικές σχέσεις  παραμένουν δύσκολες με εξαίρεση ορισμένες και διάσπαρτες περιόδους θετικών σχέσεων.

Πλέον, προστίθεται, οι λεκτικές διαμάχες αποτελούν τον κανόνα και οι σχέσεις οδηγήθηκαν σε κρίση το 2020 σε διάφορους τομείς, από τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θαλάσσιες ζώνες και τις στρατιωτικές παρεμβάσεις στην περιοχή.

Τον δικό τους ρόλο στις μελλοντικές σχέσεις θα παίξουν οι εκλογές που θα διεξαχθούν το αργότερο το 2023, το Κυπριακό, η αλλαγή ηγεσίας στην Γερμανία, οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία το 2022 και η Γαλλική Προεδρία του Συμβουλίου του ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του έτους.

Όπως επισημαίνεται, οι σχέσεις δεν ήταν ποτέ εύκολες, με την ενταξιακή πορεία να αντιμετωπίζει προβλήματα από το 2005 όταν η Γαλλία και η Γερμανία πρότειναν μια εναλλακτική προνομιακή σχέση, αλλά και καθώς «η ένταξη της διαιρεμένης Κύπρου το 2004 κατέστησε ακόμα πιο προβληματικές τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας». Μέχρι στιγμής, η Τουρκία έχει ανοίξει 16 διαπραγματευτικά κεφάλαια και έχει κλείσει μόλις ένα, με τα πλείστα από τα υπόλοιπα 19 να παραμένουν παγωμένα είτε λόγω των αντιρρήσεων κρατών μελών είτε του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Η διαδικασία ένταξης, τονίζεται, ήταν και η βάση για την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων στη χώρα. Ως αποτέλεσμα, το πάγωμα των ενταξιακών περιόρισε την επιρροή της ΕΕ στη δημοκρατική πορεία της χώρας, την ίδια στιγμή που στο εσωτερικό η κυβέρνηση Ερντογάν προχωρούσε στην υπόσκαψη των δημοκρατικών θεσμών.

Οι σχέσεις βελτιώθηκαν κάπως, αναφέρεται, μόνο το 2015 - 16 ως αποτέλεσμα των αυξημένων μεταναστευτικών ροών, με αποτέλεσμα την κοινή δήλωση για το μεταναστευτικό.

Στην έκθεση καταγράφεται ακόμα η αυτονόμηση και η επιθετικότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής με την πάροδο των χρόνων, αλλά και η εργαλειοποίηση της από τον Πρόεδρο Ερντογάν για σκοπούς εσωτερικής πολιτικής, η επέκταση της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας και η σχέση συνεργασίας και ανταγωνισμού με τη Ρωσία.

Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στην κρίση των σχέσεων του 2020, τη διαμάχη για τις έρευνες στην κυπριακή και την ελληνική ΑΟΖ και τον κίνδυνο ελληνοτουρκικής σύγκρουσης και την ένταση με την Γαλλία και τον ρόλο της Τουρκίας στη Λιβύη.

Γίνεται επίσης αναφορά στην συζήτηση για αυστηρές κυρώσεις και τη διαφωνία μεταξύ δύο ομάδων (Ελλάδα, Κύπρος, Γαλλία και Αυστρία που στήριζαν κυρώσεις και ομάδα κρατών με επικεφαλής τη Γερμανία που προέκριναν μια πιο προσεκτική προσέγγιση) και το πώς το αποτέλεσμα ήταν η προώθηση της θετικής ατζέντας κατά τρόπο δομημένο, αναλογικό και αναστρέψιμο.

Αναφερόμενη στις προοπτικές για το μέλλον, η συντάκτρια της έκθεσης καταγράφει τα πλήγματα του πληθωρισμού και της πανδημίας στην τουρκική οικονομία και στη σημασία που έχει ως εκ τούτου η πιθανότητα ανανέωσης της Τελωνειακής Ένωσης, καθώς και τον τερματισμό των ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο το 2021 και την αλλαγή ρητορικής της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή αλλά και απέναντι στη Γαλλία, καθώς και την έναρξη των διαλόγων υψηλού επιπέδου και τις επαφές για την κρίση στα σύνορα με τη Λευκορωσία.

Πηγή: ΚΥΠΕ