Σε πολιτικό αδιέξοδο το ΗΒ: Οι Συντηρητικοί σε κρίση και στο βάθος… ο Τζόνσον

08:31 21/10/2022 - Πηγή: Sigma Live

Καταδικασμένη να ζει την ημέρα της μαρμότας, η Βρετανία για ακόμα μια φορά ψάχνεται για τον πρωθυπουργό, ο οποίος θα καταφέρει να οδηγήσει τη χώρα σε αυτή τη δύσκολη χρονική συγκυρία. Οι Συντηρητικοί , πληρώνοντας βαρύ κόστος στο «ταμείο» των δημοσκοπήσεων, επιστρέφουν πίσω στον Ιούλιο και αναζητούν νέο διάδοχο, ελπίζοντας ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα πάνε λίγο καλύτερα.

Σε κάθε περίπτωση, οι 45 ημέρες για έναν πρωθυπουργό στην εξουσία καταδεικνύει μια ακραία πλέον κατάσταση. Πλέον καθίσταται η πρωθυπουργός με την πλέον βραχύβια θητεία στην βρετανική Ιστορία.

Μέσα

σε αυτούς τους δύο μήνες «κατάφερε» πολλά. Δύο ημέρες μετά την εκλογή της απέναντι στην εκτόξευση του κόστους ενέργειας, η Λιζ Τρας ανακοινώνει στο Κοινοβούλιο το «πάγωμα» των τιμών για τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις. Η ανακοίνωσή της επισκιάστηκε από τον θάνατο της Ελισάβετ, με την πολιτική ζωή να σταματά για τις 10 ημέρες εθνικού πένθους. Στη συνέχεια ο υπουργός Οικονομικών Κουάζι Κουάρτερνγκ ανακοινώνει έναν «μίνι προϋπολογισμό» για την ενίσχυση της ανάπτυξης, βασιζόμενο σε μειώσεις φόρων δεκάδων δισεκατομμυρίων λιρών, χρηματοδοτούμενες από το χρέος.

Στις χρηματοοικονομικές αγορές επικρατεί πανικός. Στις 26 του μήνα, όταν άνοιξαν και πάλι οι αγορές, η λίρα κατακρημνίστηκε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Μπροστά στον πανικό των αγορών, η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοινώνει ότι παρεμβαίνει επειγόντως στην αγορά ομολόγων απέναντι σε έναν «σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του Ηνωμένου Βασιλείου».

Μία εβδομάδα μετά τις ανακοινώσεις της, το ινστιτούτο ερευνών YouGov ανακοινώνει προβάδισμα 33 μονάδων για τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, κάτι που έχει να καταγραφεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δύο χρόνια πριν τις βουλευτικές εκλογές. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του Συντηρητικού κόμματος, που σημαδεύτηκε από διαφωνίες και εντάσεις, η Λιζ Τρας και ο Κουάζι Κουάρτενγκ εξαναγκάζονται στην πρώτη τους αναδίπλωση: ανακαλούν την κατάργηση του υψηλότερου φορολογικού συντελεστή για τα εισοδήματα.

Τελικά, στις 14 Οκτωβρίου ο Κουάρτενγκ αποπέμφθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Τζέρεμι Χαντ, πρώην υποψήφιο στην κούρσα διαδοχής για την Ντάουνινγκ Στριτ. Ο Χαντ, ο τέταρτος κατά σειρά υπουργός Οικονομικών από την αρχή της χρονιάς, ανακοινώνει την ακύρωση σχεδόν του συνόλου των μέτρων του οικονομικού προγράμματος της Λιζ Τρας. Εντούτοις, οι ανατροπές αυτές έγιναν αργά και το τέλος της Τρας ήταν ήδη «δρομολογημένο».

«Το μεγάλο πολιτικό στοίχημα της Λιζ Τρας της γύρισε μπούμερανγκ, όμως εν παρόδω προκάλεσε σημαντικές ζημιές στην οικονομία», σχολίασε η Σουζάνα Στρίτερ, αναλύτρια της Hargreaves Lansdown.

«Η πολιτική των τελευταίων εβδομάδων υπονόμευσε την εμπιστοσύνη των ανθρώπων, των επιχειρήσεων, των αγορών και των διεθνών επενδυτών στη Βρετανία», είπε ο Τόνι Ντάνκερ, ο γενικός διευθυντής της CBI, της μεγαλύτερης ομοσπονδίας εργοδοτών της χώρας.

Γύρω στις 18.00 (ώρα Κύπρου) η απόδοση του 10ετούς ομολόγου κυμαινόταν στο 3,82% και του 30ετούς στο 3,86%. Οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν πάντως πολύ πάνω από το επίπεδο όπου βρίσκονταν στα τέλη του 2021, κάτι που δείχνει ότι το αντιστάθμισμα που ζητούν οι επενδυτές για να χρηματοδοτήσουν το βρετανικό χρέος δεν έχει εξαφανιστεί.

Την ίδια ώρα, η ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου ήταν στο 1,1323 δολάριο.

Δύο εβδομάδες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της, η Τρας και ο ακόμη πιο εφήμερος από την ίδια υπουργός Οικονομικών Κουάζι Κουάρτενγκ προκάλεσαν τρικυμία στις αγορές, όταν παρουσίασαν τον κακώς αποκαλούμενο «μίνι προϋπολογισμό» που προέβλεπε δραστικές περικοπές φόρων και ταυτόχρονη κάλυψη του υψηλού ενεργειακού κόστους, χωρίς να εξηγεί πού θα βρεθούν οι απαιτούμενοι πόροι. Καθώς η χρηματοδότησή του θα έπρεπε να γίνει μέσω της αγοράς χρέους από τις αγορές και επειδή ερχόταν σε αντίθεση με τις προσπάθειες της Τράπεζας της Αγγλίας να ρίξει τον πληθωρισμό που φτάνει το 10%, προκάλεσε απότομη απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών και αναβρασμό στις αγορές. Η απόδοση των 30ετών ομολόγων εκτοξεύτηκε σε πάνω από 5% (υψηλό 20ετίας) και η Τράπεζα της Αγγλίας αναγκάστηκε να παρέμβει. Η λίρα έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Αναμίχθηκε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, καλώντας την βρετανική κυβέρνηση να κάνει διορθώσεις και να «συγχρονιστεί» με τις νομισματικές αρχές.

Όλα αυτά είχαν άμεσες συνέπειες στην πραγματική οικονομία: εκτοξεύτηκαν τα επιτόκια των στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων, σε μια περίοδο που η οικονομία βρίσκεται ήδη στο χείλος της ύφεσης.

Εν μέσω της κρίσης του κόστους διαβίωσης, με εκατομμύρια Βρετανούς να περιορίζουν ήδη την ποσότητα του φαγητού τους ή τη θέρμανση στα σπίτια τους, το οικονομικό πρόγραμμα της Τρας, μιας πολιτικού που ξεκίνησε την καριέρα της από την πετρελαϊκή εταιρεία Shell, ευνοούσε τους εύπορους, αφού εκείνοι θα επωφελούνταν περισσότερο από τις φοροελαφρύνσεις που σχεδίαζε. Η Τρας υποχώρησε τελικά στις πιέσεις και έδιωξε από την κυβέρνησή της τον Κουαρτένγκ. Τον αντικατέστησε με τον Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος ακύρωσε σχεδόν όλον τον «μίνι προϋπολογισμό». Αφήνει δε να εννοηθεί ότι θα πρέπει να ληφθούν «πολύ σκληρές αποφάσεις», ενδεχομένως περικοπές στις δαπάνες και επιστροφή στη λιτότητα.

Μην μπορώντας να ανατρέψει το χάος, η Λιζ Τρας πέταξε λευκή πετσέτα: ανακοίνωσε την παραίτησή της.

Η μεγάλη εικόνα είναι ότι η Βρετανία σε διάστημα έξι ετών με μόλις δύο εκλογικές διαδικασίες άλλαξε πέντε πρωθυπουργούς, όλοι προερχόμενοι από τους Συντηρητικούς. Από τον Ντέιβιντ Κάμερον στην Τερέζα Μέι και από τον Μπόρις Τζόνσον στη Λιζ Τρας. Ο πέμπτος πρωθυπουργός αναμένεται μέσα στην επόμενη εβδομάδα, πριν από τα τέλη Οκτωβρίου, έπειτα από μια νέα εσωκομματική διαδικασία.

Τα επόμενα βήματα

Οι διεκδικητές της ηγεσίας του Συντηρητικού κόμματος και, κατά συνέπεια, και του πρωθυπουργικού θώκου, θα χρειαστεί να λάβουν τη στήριξη τουλάχιστον 100 Συντηρητικών βουλευτών ώστε να θέσουν υποψηφιότητα, ανακοίνωσε απόψε ο Γκράχαμ Μπρέιντι, ο επικεφαλής της λεγόμενης «Επιτροπής 1922» που επιβλέπει τη διαδικασία.

Το υψηλό όριο σημαίνει ότι το πολύ τρεις υποψήφιοι θα καταφέρουν να διεκδικήσουν τα αξιώματα, αφού οι Συντηρητικοί βουλευτές είναι μόνο 357.

Με βάση τους νέους κανονισμούς που ανακοίνωσε ο Μπρέιντι, οι υποψηφιότητες θα πρέπει να κατατεθούν μέχρι τις 14.00 της Δευτέρας, τοπική ώρα (16.00 ώρα Κυπρου).

Εάν μόνο ένας συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό βουλευτών, τότε θα ανακηρυχθεί αυτομάτως νικητής την Δευτέρα. Εάν οι επίδοξοι πρωθυπουργοί είναι δύο, τα μέλη του κόμματος θα αναδείξουν τον νικητή σε διαδικτυακή ψηφοφορία.

Στην περίπτωση και τρίτου υποψηφίου, θα προηγηθεί ψηφοφορία των βουλευτών με την οποία θα περάσουν στον επόμενο γύρο (στη διαδικτυακή ψηφοφορία των μελών του κόμματος) μόνο οι δύο πρώτοι. Ο νικητής θα ανακοινωθεί την Παρασκευή, 28 Οκτωβρίου.

Οι πιθανοί υποψήφιοι για τη διαδοχή της Λιζ Τρας

Οι πιθανοί υποψήφιοι για την ηγεσία των Τόρις και την πρωθυπουργία της Βρετανίας θεωρούνται οι εξής:

Ρίσι Σούνακ

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας εμφανιζόταν ως ο πιο δημοφιλής υποψήφιος για να διαδεχθεί τον Μπόρις Τζόνσον πριν από την έναρξη της εσωκομματικής ψηφοφορίας. Ωστόσο, στον τελευταίο γύρο -- στον οποίο συμμετείχαν περίπου 170.000 μέλη του κόμματος -- ηττήθηκε από τη Λιζ Τρας. Αρκετά μέλη δεν του συγχώρησαν την παραίτηση που υπέβαλε τον Ιούλιο, η οποία έφερε αναταραχή στους κόλπους των Τόρις και ακολούθησε τελικά η αποχώρηση του Μπόρις Τζόνσον από τον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ.

Ο Σούνακ είχε προειδοποιήσει πάντως για τους κλυδωνισμούς που θα μπορούσαν να προκαλέσουν στις χρηματαγορές οι φορολογικές περικοπές που είχε εξαγγείλει η Τρας.

Σύμφωνα με την εφημερίδα The Telegraph, ο Ρίσι Σούνακ θεωρείται «βέβαιο» πως θα διεκδικήσει την ηγεσία των Τόρις.

Πένι Μόρντοντ

Πρώην υπουργός Άμυνας, η Μόρντοντ υπήρξε ένθερμη υποστηρίκτρια του Brexit. Συμμετείχε στην προηγούμενη εσωκομματική διαδικασία για την ανάδειξη νέας ηγεσίας, φθάνοντας ένα βήμα πριν από τον τελικό γύρο.

Η Μόρντοντ απέσπασε θετικά σχόλια με την ομιλία της στο κοινοβούλιο τη Δευτέρα, όταν υπερασπίστηκε την κυβέρνηση παρότι ανέτρεψε πολλές από τις πολιτικές της. Φέρεται να έχει «ευρεία απήχηση» λόγω της ικανότητάς της να διατηρεί φιλίες με συναδέλφους της από διαφορετικές πτέρυγες των Συντηρητικών.

Τζέρεμι Χαντ

Μετά την αποπομπή του υπουργού Οικονομικών Κούαζι Κουάρτενγκ, η Λιζ Τρας στράφηκε στον Τζέρεμι Χαντ (πρώην υπουργό Εξωτερικών και Υγείας) για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.

Οι πειστικές εμφανίσεις του σε τηλεοπτικά δίκτυα και στη Βουλή των Κοινοτήτων, ακυρώνοντας το οικονομικό μανιφέστο της Τρας, έκαναν ορισμένους Συντηρητικούς βουλευτές να λένε πως ο Τζέρεμι Χαντ είναι «ο πραγματικός πρωθυπουργός».

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν επιθυμεί να γίνει πρωθυπουργός, παρότι συμμετείχε σε δύο προηγούμενες κούρσες, όπως το 2019 όταν είχε ηττηθεί στον τελευταίο γύρο από τον Μπόρις Τζόνσον.

Μπεν Ουάλας

Ο πρώην υπουργός Άμυνας της Βρετανίας είναι ένα από τα λίγα στελέχη της κυβέρνησης που όχι μόνο έμειναν αλώβητα από την πρόσφατη πολιτική αναταραχή αλλά ενίσχυσαν την αξιοπιστία τους.

Ο Μπεν Ουάλας διετέλεσε υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση τόσο του Τζόνσον όσο και της Τρας, σε μια δύσκολη περίοδο λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Θεωρείται δημοφιλής στο Συντηρητικό Κόμμα και εξέπληξε πολλούς όταν έθεσε εαυτόν εκτός της κούρσας για τη διαδοχή του Μπόρις Τζόνσον, υποστηρίζοντας ότι προτιμούσε να επικεντρωθεί στα καθήκοντά του στο υπουργείο Άμυνας.

Μπόρις Τζόνσον

Από τότε που ανέλαβε δήμαρχος του Λονδίνου (2008), ο Μπόρις Τζόνσον κέρδισε πόντους και έγινε ολοένα και πιο δημοφιλής και το 2019 έγινε πρωθυπουργός της Βρετανίας ύστερα από έναν εκλογικό θρίαμβο.

Ο Τζόνσον ήταν πρωταγωνιστής στη διαδικασία που οδήγησε τελικά στο Brexit, κερδίζοντας ψήφους σε περιφέρειες που δεν είχαν ψηφίσει ποτέ στο παρελθόν Συντηρητικούς. Αναγκάστηκε τελικά να εγκαταλείψει την εξουσία υπό το βάρος μιας σειράς σκανδάλων.

Πηγές του περιβάλλοντός του ανέφεραν ότι, επί του παρόντος, ο Μπόρις Τζόνσον ενδιαφέρεται περισσότερο να κερδίσει χρήματα από ομιλίες του παρά να επιστρέψει στο πολιτικό προσκήνιο.

Οι Times του Λονδίνου εκτιμούν ότι τελικά θα είναι υποψήφιος για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος. Ο Μπόρις Τζόνσον θεωρεί ότι αυτό «είναι ζήτημα εθνικού συμφέροντος», σύμφωνα με τον πολιτικό συντάκτη των Times Στίβεν Σουίνφορντ.

Διαβάστε επίσης: 

Συντηρητικό Κόμμα: Μέχρι τρεις θα είναι οι υποψήφιοι διάδοχοι της Λιζ Τρας

Βρετανία: Αυτοί είναι οι πιθανοί υποψήφιοι για τη διαδοχή της Λιζ Τρας

Βρετανία: Το πολιτικό μελόδραμα αναστάτωσε δημοσιογράφους και παρουσιαστές