Τα γεγονότα της Τηλλύριας και το σχέδιο Άτσεσον

09:41 7/8/2024 - Πηγή: Sigma Live

Σε ένα από τα πρώτα βιβλία που γράφτηκαν για το Κυπριακό, «το Κυπριακό και οι συνωμότες του», ο συγγραφέας Ε.Ν. Τζελέπης ιχνηλατεί με τεκμηρίωση τη σχέση του πρωτοεμφανισθέντος σχεδίου Άτσεσον με τα γεγονότα της Τηλλυρίας  του Αυγούστου του 1964, τα οποία στην πραγματικότητα, αποτέλεσαν την πρώτη επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο.

Γράφει ο Τζελέπης, σελ. 253 και επέκεινα: « Η πραγματική «καμπή», όμως, είχε σημειωθεί με τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει

ο κ. Παπανδρέου, τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στο Λονδίνο. Το γεγονός αυτό, άλλωστε, έμελλε να επιβεβαιωθεί κατά τον πιο συγκλονιστικό τρόπο. Στις 30 Ιουλίου δημοσιευόταν η είδηση ότι ο  κ. Ντην Άτσεσον -ξεχνώντας τον διακριτικό ρόλο του «αντιπροσώπου των ΗΠΑ εις διαθεσιμότητα» στις συνομιλίες της Γενεύης- πρότεινε στην Ελληνική και την Τουρκική κυβέρνηση ένα «σχέδιο» από πέντε σημεία, για τη λύση του Κυπριακού προβλήματος. Το σχέδιο αυτό πρόβλεπε:

Την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Την παραχώρηση στην Τουρκία, από την Ελλάδα, μιας νήσου από τα Δωδεκάνησα (Καστελλόριζο) που θα ήταν κοντά στα τουρκικά παράλια της Μικράς Ασίας.

Την  εγκατάσταση μιας τουρκικής στρατιωτικής βάσης στην Κύπρο.

Οικονομικές αποζημιώσεις για τους Τουρκοκύπριους που θα επιθυμούσαν να εγκαταλείψουν την Κύπρο και να εγκατασταθούν αλλού.

Βρετανικοί και αμερικανικοί κύκλοι υποστήριξαν τότε ότι το σχέδιο αυτό δεν έπρεπε να αντιμετωπισθεί σαν επίσημη πρόταση της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι έπρεπε μάλλον να θεωρηθεί ότι εκφράζει τις «προσωπικές απόψεις» του κ. ΄Ατσεσον. Παρ’ όλα αυτά το «σχέδιο Άτσεσον» αποτέλεσε ένα ντοκουμέντο που έμελλε να χρησιμοποιηθεί αργότερα σαν βάση για τις διαπραγματεύσεις Αθηνών – Άγκυρας.Αυτός ήταν, άλλωστε, και ο σκοπός του «σχεδίου Άτσεσον».

Με τις υπερβολές του, που του έδιναν ένα χαρακτήρα «Ντικτάτ»  - όπως αυτά που επιβάλλονται σε μια ηττημένη χώρα- το σχέδιο αυτό άφηνε μεγάλα περιθώρια συζήτησης για να βρεθεί μια «συμβιβαστική λύση» που θα διατηρούσε όμως ανέπαφο τον πραγματικό του πυρήνα: Τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Τα πράγματα βρίσκονταν σε αυτό το σημείο, όταν το βράδυ της 7ης Αυγούστου η τουρκική αεροπορία άρχισε την πολεμική της δράση στην Κύπρο πολυβολώντας και βομβαρδίζοντας την περιοχή Τηλλυρίας. Αυτή η επίθεση δεν ήταν παρά το προοίμιο μιας ευρύτερης επιχείρησης, που κορυφώθηκε τις δυο επόμενες μέρες όταν κυπριακά χωριά βομβαρδίστηκαν με βόμβες ναπάλμ.

Οι βομβαρδισμοί -κατά τους ισχυρισμούς της Άγκυρας- απέβλεπαν αποκλειστικά και μόνο στην καταστροφή «στρατιωτικών στόχων». Τους διέψευδαν όμως τα εκατοντάδες θύματα μεταξύ των πολιτών (ακόμη και μεταξύ των ασθενών ενός νοσοκομείου).

Ένας Τούρκος δημοσιογράφος μιλώντας από την Άγκυρα στην Βελγική ραδιοφωνία έλεγε, ότι τώρα πια υπάρχει η ελπίδα ότι «μετριοπαθέστεροι» άνδρες θα αντικαταστήσουν στη Λευκωσία τον Πρόεδρο Μακάριο και στην Αθήνα τον Πρωθυπουργό κ. Παπανδρέου, αυτούς τους «εξτρεμιστές» που «φέρουν την ευθύνη για την επιδείνωση της κατάστασης» και που εμποδίζουν με τη στάση τους μια «λογική» ρύθμιση της κυπριακής κρίσης.

Από την πλευρά του, ο γαμβρός του πρωθυπουργού κ. Ινονού, κ. Μετίν Τοκέρ έγραφε σε ένα άρθρο του ότι οι επίσημοι κύκλοι της Άγκυρας θα επιθυμούσαν η υπόδειξη της «αποφασιστικότητας» της τουρκικής κυβέρνησης να μπορέσει να πείσει τον κ. Παπανδρέου ότι είχε έρθει πια η στιγμή να εγκαινιασθεί ένας «σοβαρός διάλογος» μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας».

Αυτά τα εξόχως τεκμηριωμένα αναφέρει ο Τζελέπης.

Ήταν λοιπόν η πρώτη επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο. Με σαφή στόχο για επιβολή με πειθαναγκασμό δια της στρατιωτικής βίας, της Λευκωσίας και της Αθήνας διχοτομικής λύσης στο Κυπριακό με βάση το ψευδεπίγραφο ενωτικό σχέδιο Άτσεσον. 

Με τις ηρωικές μάχες της Τηλλυρίας στην ουσία ματαιώθηκε η πρώτη απόπειρα της Τουρκίας να εισβάλει στην Κύπρο. Τουρκοκύπριοι ένοπλοι δημιούργησαν στην περιοχή των Κοκκίνων -Μανσούρας στρατιωτικό προγεφύρωμα στο οποίο αποβίβαζαν στρατιωτικές δυνάμεις από την Τουρκία και μεγάλες ποσότητες οπλισμού. Πολιτικός στόχος ήταν, αφού ενωθούν με το θύλακα της Λεύκας, να δημιουργηθεί μεγάλο καντόνιο, το οποίο θα ενωνόταν αργότερα με εκείνο της Λευκωσίας-Κιόνελι για την επιβολή της διχοτόμησης.

Η κατάληψη από Τούρκους ενόπλους στρατηγικής σημασίας υψωμάτων γύρω από το προγεφύρωμα των Κοκκίνων, προκάλεσε την αντεπίθεση των δυνάμεων της Δημοκρατίας για περιορισμό του προγεφυρώματος. Τα στρατευμένα παιδιά της νεοσύστατης τότε εθνοφρουράς πολέμησαν με απαράμιλλο θάρρος και ηρωισμό.

Περισσότερα από 60 τουρκικά αεροπλάνα εξόρμησαν εναντίον των βορείων ακτών μας από την Πόλη ως τη Μόρφου και βομβάρδισαν με αμερικανικές βόμβες ναπάλμ χωριά και άμαχο πληθυσμό. Κατέκαψαν την ιερή γη της Τηλλυρίας, σκόρπισαν φωτιά και θάνατο, αλλά ο πολιτικός και στρατιωτικός στόχος της Τουρκίας για εισβολή και διχοτόμηση ματαιώθηκε.

Αντικρίζοντας τις διακοινοτικές ταραχές του 1963-64 από την ιστορική απόσταση έξη σχεδόν δεκαετιών, δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία ότι υποδαυλίστηκαν και οργανώθηκαν από την Τουρκία, για να προωθήσει τον παλιό στόχο της διχοτόμησης. Με αξιοποίηση του προταθέντος «σχεδίου Άτσεσον».

Αυτό που δεν πέτυχε τότε η Τουρκία, το κατόρθωσε δέκα χρόνια αργότερα όταν το εσωτερικό μέτωπο το υπονόμευσε η συνωμοσία και προδοσία. Το προδοτικό πραξικόπημα  οι εθνοπροδότες της Χούντας των Αθηνών και τα εσωτερικά προγεφυρώματα έδωσαν στην Τουρκία το πρόσχημα να εφαρμόσει τα από πολλού προγραμματισμένα σχέδια της εναντίον της Κύπρου.

Τιμώντας το Έπος της Τηλλυρίας και επιμένοντας σε λύση του Κυπριακού δημοκρατική, λειτουργική και βιώσιμη δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. 

Εξήντα χρόνια από τη βάρβαρη τουρκική επίθεση στην Τηλλυρία και πενήντα χρόνια από το έγκλημα της εισβολής του 1974 το Κυπριακό εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα τουρκικού επεκτατισμού

Για την οικοδόμηση μιας ρεαλιστικής στρατηγικής, οι εκτιμήσεις Ελλάδας και Κύπρου πρέπει να στηρίζονται σε αυτή την απλή αλήθεια.