Τοποθέτηση Επ. Διοικήσεως για τις στέγες ηλικιωμένων εν καιρώ κορωνοϊού

14:48 11/8/2020 - Πηγή: Sigma Live

Αυτεπάγγελτη Τοποθέτηση έκανε η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων αναφορικά µε τη λήψη µέτρων που αφορούν τις στέγες ηλικιωµένων για αντιµετώπιση της εξάπλωσης της πανδηµίας του ιού COVID-19 και την µετά COVID-9 εποχή.

Διαβάστε αυτούσια την τοποθέτηση:

Εισαγωγή

1. Η διασφάλιση του δικαιώµατος στην προστασία της υγείας είναι πρωταρχική και ζωτικής σηµασίας, ειδικότερα δε σε περιόδους πανδηµίας, κατά τη διάρκεια των οποίων η ζωή και η υγεία πολλών ανθρώπων είναι κάτω από σοβαρή απειλή.

2. Για τη διαχείριση της κρίσιµης κατάσταση

την οποία διανύει ολόκληρος ο πλανήτης λόγω της πανδηµίας του ιού COVID-19, τα κράτη αναγκάστηκαν να προβούν στη λήψη µέτρων έκτακτης ανάγκης για τον περιορισµό της εξάπλωσης του ιού.

3. Όπως και σε άλλα κράτη µέλη, για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων της πανδηµίας του ιού COVID-19 και περιορισµού της εξάπλωσης του, η Πολιτεία στην Κύπρο προχώρησε στη λήψη περιοριστικών µέτρων για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της δηµόσιας υγείας.

4. Ωστόσο η πανδηµία του ιού COVID-19 και τα µέτρα που λήφθηκαν, αναπόφευκτα είχε και ως αποτέλεσµα το περιορισµό άλλων δικαιωµάτων των πολιτών, όπως για παράδειγµα του δικαιώµατος της ελεύθερης κυκλοφορίας και των συναθροίσεων καθιστώντας έτσι τους ανθρώπους που στερούνται ή πιθανόν να στερούνται της ελευθερίας τους σε χώρους περιορισµού, περισσότερο ευάλωτους στον κίνδυνο να υποστούν σκληρή, απάνθρωπη ή/ και ταπεινωτική µεταχείριση.

5. Με γνώµονα την προστασία των ευάλωτων οµάδων και δη των ατόµων που βρίσκονται ή πιθανόν να βρίσκονται υπό περιορισµό, µε την λήψη των έκτακτων περιοριστικών µέτρων στην Κύπρο, υπό την ιδιότητα µου ως Εθνικός Μηχανισµός Πρόληψης και λαµβάνοντας υπόψη και την σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων του Συµβουλίου της Ευρώπης (CPT), προέβηκα σε συστάσεις/ εισηγήσεις για το θέµα προς όλες τις αρµόδιες αρχές ώστε τα προληπτικά µέτρα που θα λαµβάνονταν σε χώρους όπου άτοµα στερούνται της ελευθερίας τους συµπεριλαµβανοµένων των ατόµων που διαµένουν σε σπίτια κοινωνικής µέριµνας, δεν θα έπρεπε να καταλήγουν σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική µεταχείριση τους.

6. Για την προστασία των ηλικιωµένων και άλλων ευπαθών οµάδων, στα πλαίσια των περιοριστικών µέτρων που λήφθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ,αρχικά επιβλήθηκε 2 καθολική απαγόρευση των επισκέψεων σε Στέγες Ηλικιωµένων και Αναπήρων, από την 21η Μαρτίου 2020, ενώ οι έξοδοι των ενοίκων από τις Στέγες περιορίζονταν στις άκρως απαραίτητες.

7. Στη συνέχεια, µε τη σταδιακή άρση των περιοριστικών µέτρων, το αρµόδιο Υπουργείο αποφάσισε όπως, από τις 21 Μαΐου 2020, σύµφωνα µε νεότερο διάταγµα του Υπουργού Υγείας, στο πλαίσιο του περί Λοιµοκαθάρσεως Νόµου, οι Στέγες Ηλικιωµένων και Αναπήρων θα δέχονταν  επισκέψεις υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις µε σκοπό την αποφυγή του συνωστισµού στους χώρους των Στεγών . Συγκεκριµένα, για κάθε ένοικο,  επιτρεπόταν επίσκεψη µόνο ενός συγγενικού προσώπου, µέχρι δύο φορές την εβδοµάδα, µετά από διευθέτηση µε τον ιδιοκτήτη ή/και διαχειριστή των Στεγών για καθορισµό της ηµέρας και ώρας επίσκεψης. Η δε χρονική διάρκεια της παραµονής του επισκέπτη στο χώρο δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει την µια ώρα. Παράλληλά, θα έπρεπε να συνεχιστεί η λήψη όλων των µέτρων προφύλαξης.

8. Τέλος από την 9η Ιουνίου 2020, επιτρέπονταν όλες οι επισκέψεις στις Στέγες, όµως µόνο κατόπιν συνεννόησης µε τον ιδιοκτήτη των Στεγών . 

9. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται τα δικαιώµατα των ηλικιωµένων ανθρώπων, οι οποίοι είναι πιθανότερο να βασίζονται σε άλλους για φροντίδα, για να ζήσουν µια ζωή µε αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία και να συµµετέχουν στην κοινωνική και πολιτισµική ζωή. Παράλληλα, όπως κάθε άνθρωπος, και οι ηλικιωµένοι έχουν το δικαίωµα στην προστασία της υγείας τους, ενώ κάθε περιορισµός των δικαιωµάτων τους, πρέπει, µεταξύ άλλων να λειτουργεί προς όφελος τους .

10.Τα περιοριστικά µέτρα που τέθηκαν σε εφαρµογή, µε βάση και τα σχετικά διατάγµατα του περί Λοιµοκαθάρσεως Νόµου, είχαν ως αποτέλεσµα την περαιτέρω αποµόνωση των προσώπων που βρίσκονταν σε στέγες ηλικιωµένων.

11. Η αποµόνωση ως αναγκαίο µέτρο πρόληψης και καταστολής της πανδηµίας αδιαµφισβήτητα επηρέασε τον κάθε ένα µας. Τα άτοµα όµως που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν αυτά που ήδη βρίσκονταν σε κατάσταση εγκλεισµού σε στέγες ηλικιωµένων. Γι’ αυτά τα πρόσωπα, η επαφή µε τον έξω κόσµο και τους οικείους τους έγινε ακόµη πιο δύσκολη, ή και ανέφικτη καθ΄ όλη τη κατά τη διάρκεια της εφαρµογής των περιοριστικών µέτρων.

12.Πολλές από τις Στέγες στην Κύπρο έκλεισαν τις πόρτες τους όχι µόνο σε συνηθισµένες οικογενειακές επισκέψεις, αλλά και σε επισκέψεις από άλλα κοινωνικά σύνολα, για την προστασία των ηλικιωµένων από το ιό COVID-19, µε αποτέλεσµα η κανονικότητα και η ρουτίνα των ηλικιωµένων να επηρεαστεί.

13. Ωστόσο, η απώλεια της αλληλεπίδρασης µε άλλα άτοµα και ιδιαίτερα µε την οικογένεια, για δύο και πλέον µήνες, ενδεχοµένως να ήταν και επιζήµια για την ίδια την ευηµερία των ατόµων αυτών. Ακόµη πιο δύσκολη ήταν η κατάσταση για τα άτοµα µε άνοια οι οποίοι δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν το λόγο για τον οποίο η οικογένεια και οι φίλοι τους δεν τους επισκέπτονταν πλέον.

14. Όπως καταδεικνύουν σχετικές ευρωπαϊκές και διεθνείς µελέτες, η κοινωνική αποµόνωση σχετίζεται µε υψηλότερο κίνδυνο θανάτου σε ηλικιωµένους , µε αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης άνοιας, ενώ οι «φτωχές» κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται από κοινωνική αποµόνωση και µοναξιά, σχετίζονται, µεταξύ άλλων, µε αυξηµένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και ψηλότεραποσοστά άγχους και κατάθλιψης .

15. Ειδικότερα, για το δικαίωµα της προστασίας της υγείας την περίοδο έξαρσης της πανδηµίας του ιού COVID-19, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωµάτων, έκρινε σε γενικές γραµµές ικανοποιητικά τα µέτρα που έλαβαν τα κράτη µέλη µε σκοπό τον περιορισµό και συµφώνησε µε τα πλείστα από αυτά .

16. Επεσήµανε, ωστόσο ότι, η λήψη των σχετικών αυτών µέτρων, ενδεχοµένως να επηρεάζουν θεµελιώδη δικαιώµατα, συµπεριλαµβανοµένων των δικαιωµάτων των ευάλωτων οµάδων του πληθυσµού, όπως οι ηλικιωµένοι.

Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται όπως, όλα τα µέτρα που λαµβάνονται εν καιρώ πανδηµίας, να είναι σύµφωνα µε τις τρέχουσες επιστηµονικές γνώσεις και τα σχετικά πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωµάτων .

Διαπιστώσεις

17.Η πανδηµία του ιού COVID-19, έφερε στην επιφάνεια τις αδυναµίες του τοµέα της µακροχρόνιας φροντίδας (Long Term Care-LTC), σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων του Συµβουλίου της Ευρώπης κ. Dunja Mijatović , ελλείψεις, όπως, µεταξύ άλλων, η ανεπάρκεια προσωπικού, η παραβίαση των επιθυµιών των ηλικιωµένων και η αποµόνωση τους, που ανέκαθεν υπήρχαν, έχουν γίνει, µε τη πανδηµία, ακόµη πιο έντονες.

18.Περαιτέρω η κρίση της πανδηµίας ανέδειξε σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο τα κενά που υπάρχουν στην προστασία των κοινωνικών δικαιωµάτων. Γιατί εκτός από την καθολική παροχή υγειονοµικής περίθαλψης απαιτούνται και ρυθµίσεις για την διασφάλιση της προστασίας των κοινωνικών δικαιωµάτων των ηλικιωµένων.

19.Η πανδηµία, ανέδειξε, και στο τοµέα των ατόµων τρίτης ηλικίας , την ανάγκη για ετοιµότητα προς αντιµετώπιση οποιασδήποτε µελλοντικής κατάστασης σε κρίση, η οποία δεν αφήνει ανεπηρέαστα τα πρόσωπα που βρίσκονται σε κάποιο περιορισµό και εξάρτηση στην διαβίωση τους από τρίτους.

20.Όπως ανέτρεψε την κανονικότητα και τη ρουτίνα όλων µας άλλο τόσο ανέτρεψε και την σταθερότητα και την συναισθηµατική ασφάλεια των ηλικιωµένων και των ατόµων που διαβιούν στις Στέγες, των οποίων τα συναισθήµατα εναλλάσσονταν συνεχώς, καθώς υπήρξαν φόβοι για µόλυνση από τον ιό και αποχωρισµού από τα αγαπηµένα τους πρόσωπα.

21.Γι αυτό και φροντίδα των ατόµων που διαµένουν στις Στέγες, δεν πρέπει να σχετίζεται µόνο µε την κατάσταση της υγείας τους, αλλά θα πρέπει πλέον να αφορά και την αποφυγή κοινωνικού αποκλεισµού, την ευηµερία και την αξιοπρέπεια τους.

22. Με τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για στήριξη των ατόµων αυτών µε σκοπό την οµαλή επαναφορά στην καθηµερινότητά τους, στην απόλαυση των δικαιωµάτων τους, συµπεριλαµβανοµένου του δικαιώµατός τους σε κοινωνική ζωή και ποιοτικού χρόνου, όχι µόνο µε τα µέλη της οικογένειας τους, αλλά και µε άλλα µέλη του κοινωνικού συνόλου.

23.Όπως έχει επισηµάνει και ο Διευθυντής του FRA, Michael O’Flaherty πρόσφατα «Όλοι έχουν τα ίδια δικαιώµατα, ανεξάρτητα από το πόσο χρονών είναι», και καθώς µεταβαίνουµε στο « νέο φυσιολογικό », οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των ηλικιωµένων και να διασφαλίσουν ότι αντιµετωπίζονται ισότιµα. Μόνο τότε, οι ηλικιωµένοι θα µπορούν να ξαναβρούν τη ζωή τους µε αξιοπρέπεια και σεβασµό. "

24.Λαµβάνοντας λοιπόν υπόψη ότι ο ενδεχόµενος κίνδυνος για νέο κύµα και /ή αναζωπύρωση της πανδηµίας είναι ακόµα υπαρκτός, επιβάλλεται όπως η Πολιτεία λάβει µέσω των αρµοδίων Υπηρεσιών σε συνεργασία µε τους ιδιοκτήτες των στεγών ότι : τα άτοµα τρίτης ηλικίας δεν θα πρέπει να είναι ξεχασµένα, αλλά να τυγχάνουν ισότιµης προστασίας και απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων τους χωρίς αποµόνωση και σεβασµό στις επιθυµίες τους ,οι οποίες θα µπορούσαν να υλοποιηθούν στο γενικότερο πλαίσιο των µέτρων προστασίας της υγείας .

Εισηγήσεις

25.Ενόψει όλων των πιο πάνω διαπιστώσεων θα πρέπει να εντατικοποιηθούν οι ενέργειες για τη δηµιουργική απασχόληση των ενοίκων µε βάση τις εξατοµικευµένες ανάγκες τους και να τηρείται ένα εξατοµικευµένο πλάνο φροντίδας στο οποίο θα καταγράφονται οι ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ενοίκου σύµφωνα µε τη φυσική και πνευµατική του κατάσταση.Προς την κατεύθυνση αυτή, οι µονάδες θα πρέπει να διαθέτουν τον κατάλληλο εξοπλισµό, όπως υλικά ζωγραφικής, πλεξίµατος, παζλ και άλλα συναφή εργαλεία για την δηµιουργική απασχόληση τους.

26.Περαιτέρω επειδή στη µετά-COVID εποχή η ψυχολογία των προσώπων είναι ευάλωτη και ιδιαίτερα αυτών που βρίσκονται σε εφάµιλλες καταστάσεις εγκλεισµού, επιβάλλεται όπως η η ψυχολογική υποστήριξη των ατόµων αυτών, ενισχυθεί από ειδικά καταρτισµένο προσωπικό.

27. Τέλος επειδή η πανδηµία του ιού COVID-19 κατέδειξε ότι τόσο για σκοπούς ενηµέρωσης όσο και για την επικοινωνία των ατόµων αυτών µε τους οικείους τους, είναι απαραίτητη η χρήση της τεχνολογίας ,όπως είναι οι βιντεοκλήσεις, θα πρέπει να εντατικοποιηθούν οι ενέργειες , ούτως ώστε σε όλες τις Στέγες οι ηλικιωµένοι να εκπαιδευτούν στη χρήση της τεχνολογίας για σκοπούς κοινωνικοποίησης και προς αποφυγή της αποµόνωσης τους, µέσω εξειδικευµένων προγραµµάτων που θα θέσουν σε εφαρµογή οι Διευθύνσεις των Στεγών και να προβαίνουν στην παροχή συνεχούς βοήθειας προς την κατεύθυνση αυτή.

28.Η παρούσα Έκθεση υποβάλλεται στην καθ΄ύλην αρµόδια Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και κοινοποιείται στο Υπουργό Υγείας για τις δικές τους ενέργειες.

29.Κοινοποιείται επίσης στο Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας για ενηµέρωση.