Υπάλληλοι αορίστου: «Έτσι επιλύεται η αντισυνταγματικότητα»

13:11 12/10/2018 - Πηγή: Sigma Live

Συνεχίζει να απασχολεί τους εμπλεκόμενους το ζήτημα διορισμού 4,500 υπαλλήλων αορίστου χρόνου, που βρέθηκε χθες στο επίκεντρο της συνάντησης Προέδρου Αναστασιάδη με αντιπροσωπεία της ΠΑΣΥΔΥ.

Όπως έγινε γνωστό από την ώρα που ολοκληρώθηκε η συνάντηση, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο Υπ. Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, είδαν με θετικό μάτι το αίτημα της ΠΑΣΥΔΥ.

Ωστόσο, μπέρδεμα στην όλη υπόθεση προκαλεί η γνωμάτευση νομικού συμβούλου της ΑΣΔΥΚ, Δημοσθένη Στεφανίδη, σύμφωνα με την οποία είναι ανέφικτος ο εν λόγω

διορισμός.

Από την άλλη η Παγκύπρια Συντεχνία Ισότητα ζήτησε και εξασφάλισε σχετική γνωμάτευση από εγνωσμένου κύρους δικηγορικό οίκο, η οποία επιβεβαιώνει τις θέσεις της για πλήρη εξίσωση των δικαιωμάτων των εν λόγω υπαλλήλων προς τους Δημοσίους Υπαλλήλους.

Πριν από λίγο ο Πρόεδρος της Συντεχνίας «Ισότητα», Πρόδρομος Χριστοφή, απέστειλε ηλεκτρονικό μήνυμά προς το Υπουργικό Συμβούλιο, το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων και την ΠΑ.ΣΥ.Δ.Υ.

Μέσα από το μήνυμα ο κ. Χριστοφή υποδεικνύει ότι η αντισυνταγματικότητα του διορισμού «μπορεί να επιλυθεί με επίκληση της ρήτρας 8.1. της Συμφωνίας-Πλαισίου που αποτελεί παράρτημα της Οδηγίας 1999/70/ΕΚ και μέρος αυτής. Η εν λόγω ρήτρα προνοεί ότι «Τα κράτη μέλη ή/και οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να διατηρήσουν ή να εισαγάγουν ευνοϊκότερες διατάξεις για τους εργαζομένους από τις διατάξεις της παρούσας συμφωνίας.»

Ακολουθεί αυτούσιο το μήνυμα του Πρόδρομου Χριστοφή:

Κατ’ αρχάς επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά εκ νέου την ΠΑ.ΣΥ.Δ.Υ. και την Κυβέρνηση της Δημοκρατίας για τη θετική στάση τους απέναντι στο θέμα της μετατροπής του εργασιακού καθεστώτος των «Εργαζομένων Αορίστου Χρόνου» (ΕΑΧ) σε καθεστώς Δημοσίων Υπαλλήλων.

Το θέμα της «αντισυνταγματικότητας» μπορεί, κατά τη γνώμη μου, εύκολα να επιλυθεί με επίκληση της ρήτρας 8.1. της Συμφωνίας-Πλαισίου που αποτελεί παράρτημα της Οδηγίας 1999/70/ΕΚ και μέρος αυτής. Η εν λόγω ρήτρα προνοεί ότι «Τα κράτη μέλη ή/και οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να διατηρήσουν ή να εισαγάγουν ευνοϊκότερες διατάξεις για τους εργαζομένους από τις διατάξεις της παρούσας συμφωνίας.»

Με βάση την ιεραρχία των κανόνων δικαίου, όπως αυτή διαμορφώθηκε από την προσχώρηση της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ενωσιακό Δίκαιο και η Νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κείνται, αντίστοιχα, υπεράνω των εσωτερικών κανόνων δικαίου (ακόμα και του Συντάγματος) και της νομολογίας των εσωτερικών δικαστηρίων (ακόμα και του Ανωτάτου Δικαστηρίου). Σχετικό είναι το άρθρο 2 του περί της Πέμπτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμου του 2006 (Ν.127(Ι)/2006), το οποίο προβλέπει ότι «ουδεμία διάταξη του Συντάγματος θεωρείται ότι ακυρώνει νόμους που θεσπίζονται, πράξεις που διενεργούνται ή μέτρα που λαμβάνονται από τη Δημοκρατία τα οποία καθίστανται αναγκαία από τις υποχρεώσεις της ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ούτε εμποδίζει Κανονισμούς, Οδηγίες ή άλλες πράξεις ή δεσμευτικά μέτρα νομοθετικού χαρακτήρα που θεσπίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ή από τα θεσμικά τους όργανα ή από τα αρμόδιά τους σώματα στη βάση των συνθηκών που ιδρύουν τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ή την Ευρωπαϊκή Ένωση από του να έχουν νομική ισχύ στη Δημοκρατία.».

Παράλληλα, μπορεί να γίνει επίκληση και των εξής στοιχείων:

1. Δεν πρόκειται για «μονιμοποίηση», αλλά, ακριβώς, για αλλαγή καθεστώτος, αφού οι ΕΑΧ είναι ήδη μόνιμοι. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 12 του περί της Ρύθμισης της Απασχόλησης Εργοδοτουμένων Αορίστου και Εργοδοτουμένων Ορισμένου Χρόνου στη Δημόσια Υπηρεσία Νόμου του 2016 (Ν. 70(I)/2016) «Ο καθ’ οιονδήποτε χρόνο τερματισμός των υπηρεσιών οποιουδήποτε εργοδοτουμένου αορίστου χρόνου λόγω πλεονασμού βάσει των διατάξεων του περί Τερματισμού Απασχολήσεως Νόμου, απαγορεύεται.».

2. Υπάρχει πλήρης ταύτιση μεταξύ των καθηκόντων, ευθυνών, αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων των δύο ομάδων εργαζομένων (ΕΑΧ-μονίμων), αλλά όχι των δικαιωμάτων:

- Στον όρο 3 των Βασικών Όρων Απασχόλησης Υπαλλήλου που Προσλαμβάνεται για Έκτακτη Απασχόληση (των όρων, δηλαδή, που ήταν συνημμένοι στις επιστολές αρχικής πρόσληψης των συναδέλφων), αναφέρονται τα εξής:

«3. Υποχρεώσεις:

Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, το πρόσωπο που απασχολείται συμμορφώνεται προς τις νομοθετικές/κανονιστικές, γενικές ή ειδικές διατάξεις, οδηγίες, εγκυκλίους και πρακτικές, όπως αυτές εφαρμόζονται στη Δημόσια Yπηρεσία. Θα υπόκειται, επίσης, σε πειθαρχικό έλεγχο κατ' αναλογία των όσων ισχύουν για τους μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους.»

- Σύμφωνα με το άρθρο 15(1) του Νόμου 70(Ι)/2016 «Κάθε εργοδοτούμενος ορισμένου και κάθε εργοδοτούμενος αορίστου χρόνου, οφείλει να συμμορφώνεται προς τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από την εκάστοτε σε ισχύ οικεία νομοθεσία και τις σύμφωνες προς αυτή διοικητικές οδηγίες και εγκύκλιες διαταγές σε σχέση με τα καθήκοντα και υποχρεώσεις που ισχύουν αντιστοίχως, για τους δημόσιους υπάλληλους…».

Κατά συνέπεια, παραβιάζεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο Άρθρο 28 του Συντάγματος, στο Άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και στο Άρθρο 20 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3. Υπάρχει διάσταση του Συντάγματός με τον περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμο του 1990, όσον αφορά το κατά πόσον οι εργαζόμενοι «αορίστου χρόνου» αποτελούν ή όχι δημοσίους υπαλλήλους. Συγκεκριμένα, οι όροι «δημόσια θέση», «δημόσιος υπάλληλος» και «δημόσια υπηρεσία» ερμηνεύονται με σαφήνεια στο Σύνταγμα (Άρθρο. 122) ως ακολούθως:

«O όρος «δημοσία θέσις ή αξίωμα» σημαίνει θέσιν ή αξίωμα εν τη δημοσία υπηρεσία.

Ο όρος «δημόσιος υπάλληλος» δηλοί τον κατέχοντα μονίμως ή προσωρινώς δημοσίαν θέσιν ή αξίωμα ή τον αναπληρούντα τον μόνιμον κάτοχον.

Ο όρος «δημοσία υπηρεσία» σημαίνει υπηρεσίαν υπαγομένην εις την Δημοκρατίαν, πλήν της υπηρεσίας εν τω στρατώ ή εν τοις σώμασιν ασφαλείας της Δημοκρατίας και περιλαμβάνει υπηρεσίαν παρά τω Οργανισμώ Εσωτερικών Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, τω Ραδιοφωνικώ Ιδρύματι Κύπρου και τω Οργανισμώ Ηλεκτρισμού Κύπρου και παρ’ οιωδήποτε ετέρω νομικώ προσώπω δημοσίου δικαίου ή παρ’ οιωδήποτε ετέρω οργανισμώ δημοσίου δικαίου άνευ νομικής προσωπικότητος, ιδρυομένοις προς το δημόσιον συμφέρον υπό νόμου, των οποίων τα κεφάλαια είτε παρέχονται είτε είναι ηγγυημένα υπό της Δημοκρατίας, εν η δε περιπτώσει η επιχείρησις ασκείται αποκλειστικώς υπό τοιούτου νομικού προσώπου ή οργανισμού, εφ’ όσον η διοίκησις αυτού τελεί υπό τον έλεγχον της Δημοκρατίας. Ο εν αρχή όρος δεν περιλαμβάνει όμως υπηρεσίαν εις θέσιν ή αξίωμα ου ο διορισμός ή η πλήρωσις δυνάμει του Συντάγματος ενεργείται από κοινού υπό του Προέδρου και του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας, ουδέ υπηρεσίαν εργατών, εκτός εάν ούτοι απασχολώνται τακτικώς ως εργάται εις μόνιμα έργα της Δημοκρατίας ή οιουδήποτε εκ των ειρημένων νομικών προσώπων ή οργανισμών.»

Ανακύπτει θέμα αντισυνταγματικότητας του ερμηνευτικού άρθρου του όρου «δημόσια υπηρεσία» ως αυτό περιλαμβάνεται στον περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμο του 1990, το οποίο έχει επεκτείνει τους περιορισμούς και τις εξαιρέσεις από τον όρο «δημόσια υπηρεσία», με την προσθήκη, μεταξύ άλλων, και των προσλαμβανομένων πάνω σε έκτακτη βάση, ήτοι:

« "δημόσια υπηρεσία" σημαίvει κάθε υπηρεσία πoυ υπάγεται στη Δημoκρατία εκτός από τη δικαστική υπηρεσία της Δημoκρατίας, τηv υπηρεσία στις Έvoπλες Δυvάμεις της Δημoκρατίας ή τις Δυvάμεις Ασφάλειας της Δημoκρατίας, τηv υπηρεσία στη θέση τoυ Γεvικoύ Εισαγγελέα της Δημoκρατίας ή τoυ Γεvικoύ Ελεγκτή ή τωv Βoηθώv τoυς ή, τηρoυμέvωv τωv παραγράφωv 3 και 4 τoυ Άρθρoυ 126 τoυ Συvτάγματoς, τoυ Γεvικoύ Λoγιστή ή τωv Βoηθώv τoυ ή υπηρεσία σ' oπoιαδήπoτε θέση αvαφoρικά με τηv oπoία γίvεται διαφoρετική πρόvoια με vόμo ή τηv υπηρεσία εργατώv ή τηv υπηρεσία από πρόσωπα τωv oπoίωv η αμoιβή υπoλoγίζεται πάvω σε ημερήσια βάση ή τηv υπηρεσία από πρόσωπα τα oπoία πρoσλαμβάvovται πάvω σε έκτακτη βάση δυvάμει των περί Προσλήψεως Έκτακτων Υπαλλήλων (Δημόσια και Εκπαιδευτική Υπηρεσία) Νόμων του 1985 έως 1991 και των περί της Διαδικασίας Πρόσληψης Έκτακτων Υπαλλήλων στη Δημόσια και Εκπαιδευτική Υπηρεσία Νόμων του 1995 έως (Αρ. 3) του 2004,όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται.»

Η εν λόγω αντισυνταγματική επέκταση έχει ως αποτέλεσμα οι ΕΑΧ (που με βάση τα χαρακτηριστικά στοιχεία και τις πραγματικές ιδιότητες και συνθήκες της εργασιακής τους κατάστασης και του δεσμού τους με τη Δημοκρατία) κατά το Σύνταγμα αποτελούν/συνιστούν δημόσιους υπάλληλους, να μην αναγνωρίζονται ως τέτοιοι.

4. Ο ίδιος ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας παραδέχεται ότι υπάρχει ελλιπής εναρμόνιση με το Ενωσιακό Δίκαιο και ότι θα πρέπει να υπάρξει συμμόρφωση. Ειδικότερα, στην Απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί της Υπόθεσης Δημήτρης Λυσάνδρου v Δημοκρατίας (Υποθ. Αρ. 322/2014), η οποία εκδόθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2016 αναφέρονται τα εξής:

«Ο αιτητής, με την παρούσα προσφυγή, παραπονείται γιατί ο Γενικός Εισαγγελέας δεν ενέκρινε την παραχώρηση προς αυτόν 29ήμερης άδειας ανάπαυσης, αντί 24ήμερης.

Ο αιτητής είχε προσληφθεί την 1η Σεπτεμβρίου 1997 ως έκτακτος Νομικός Λειτουργός στη Νομική Υπηρεσία. Την 1η Νοεμβρίου 2002 διορίστηκε στη μόνιμη θέση Νομικού Λειτουργού και στις 2 Οκτωβρίου 2009 προάχθηκε στη θέση Δικηγόρου της Δημοκρατίας Α΄.

Ο αιτητής με σημείωμα του ημερ. 8 Μαΐου 2013, ζήτησε από το Γενικό Εισαγγελέα, όπως, για σκοπούς ετήσιας άδειας ανάπαυσης, ληφθεί υπόψη και η υπηρεσία του, πάνω σε έκτακτη βάση, έτσι ώστε να επεκταθεί η ετήσια άδεια ανάπαυσης του σε 29 ημέρες. Στήριξε, το εν λόγω αίτημα του, στην Οδηγία 1999/70 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον εναρμονιστικό, περί Εργοδοτουμένων με Εργασία Ορισμένου Χρόνου (Απαγόρευση Δυσμενούς Μεταχείρισης) Νόμο του 2003 (Ν. 98(Ι)/2003). Σύμφωνα με τις πρόνοιες της εν λόγω Οδηγίας και του Νόμου θα έπρεπε, όπως εισηγήθηκε, να ισχύσει ίση μεταχείριση μεταξύ συμβασιούχων έκτακτων υπαλλήλων και μόνιμων δημόσιων υπαλλήλων, ως προς τις συνθήκες απασχόλησης τους.

Ο Γενικός Εισαγγελέας απέστειλε επιστολή στη Γενική Λογίστρια θέτοντας υπόψη της το αίτημα του αιτητή.

Η Γενική Λογίστρια με επιστολή της ημερ. 17 Ιουνίου 2013, προς το Γενικό Εισαγγελέα, ανέφερε ότι, με βάση τους κανονισμούς αδειών, δεν λαμβάνεται υπόψη η προϋπηρεσία σε έκτακτη θέση για σκοπούς πίστωσης ημερών ετήσιας άδειας ανάπαυσης αφήνοντας, ταυτοχρόνως, την εξέταση του θέματος της υπεροχής του Ενωσιακού Δικαίου έναντι των υφιστάμενων Κανονισμών, στη Νομική Υπηρεσία.

Ο Γενικός Εισαγγελέας ακολούθως ζήτησε τις απόψεις του υπεύθυνου του Τομέα Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Νομική Υπηρεσία), ο οποίος συμφώνησε με τη θέση του αιτητή.

Στη συνέχεια ο Γενικός Εισαγγελέας απέστειλε στις 8 Αυγούστου 2013, επιστολή στη Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας με την οποία την πληροφορούσε ότι το Ενωσιακό Δίκαιο υπερισχύει του ημεδαπού και συνεπώς ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί το όλο θέμα ώστε να εναρμονιστεί με τις διατάξεις του Ενωσιακού Δικαίου.

Το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού με επιστολή ημερ. 3 Σεπτεμβρίου 2013 απέστειλε στο Γενικό Εισαγγελέα, επίσης, τις απόψεις του.

Ο Γενικός Εισαγγελέας απάντησε στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού με επιστολή ημερ. 11 Σεπτεμβρίου 2013 στην οποία επανέλαβε ότι το θέμα «θα πρέπει να επανεξεταστεί κατά τρόπο συμβατό με το Ενωσιακό Δίκαιο».

Ο αιτητής απέστειλε, στις 29 Οκτωβρίου 2013, νέο σημείωμα στο Γενικό Εισαγγελέα επαναλαμβάνοντας το αίτημα του. Ο Γενικός Εισαγγελέας απάντησε με επιστολή ημερ. 28 Ιανουαρίου 2014.

Θεωρώ χρήσιμο να παραθέσω το απόσπασμα από την εν λόγω επιστολή:

"Ως προς το πρώτο θέμα, κατόπιν της μελέτης των στοιχείων που έχετε θέσει υπόψη μου, τείνω να συμφωνήσω ότι με την ορθή ερμηνεία της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας όπως αυτή επεξηγήθηκε στις αποφάσεις του Δ.Ε., παρέχεται υποστήριξη στις θέσεις σας. Όμως, όπως ορθά είχατε επισημάνει και στην επιστολή σας ημερ. 26.11.2012 προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εναπόκειται στο Υπουργείο να εφαρμόσει τα όσα νομολογούνται με αποφάσεις του ΔΕΕ, προσαρμόζοντας τη διοικητική του πρακτική και να καλέσει άλλες αρμόδιες αρχές όπως πράξουν ομοίως. Όπως επίσης, να προωθήσουν τροποποίηση νομοθετικών διατάξεων οι οποίες παρουσιάζονται να θέτουν την υπηρεσία ορισμένου χρόνου σε δυσμενή μεταχείριση, έναντι της υπηρεσίας αορίστου χρόνου".»

5. Η οδηγία 1999/70/ΕΚ αποσκοπεί, κατά το άρθρο της 1, «στην υλοποίηση της Συμφωνίας-Πλαισίου […], που εμφαίνεται στο παράρτημα και η οποία συνήφθη […] μεταξύ διεπαγγελματικών οργανώσεων γενικού χαρακτήρα (CES, UNICE και CEEP)».

Στο προοίμιο της Συμφωνίας-Πλαισίου διευκρινίζει στο τρίτο εδάφιο, ότι αυτή «καθορίζει τις γενικές αρχές και τις ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με την εργασία ορισμένου χρόνου, αναγνωρίζοντας ότι για τις λεπτομέρειες της εφαρμογής πρέπει να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά στοιχεία των συγκεκριμένων εθνικών, τομεακών και εποχιακών καταστάσεων. Η συμφωνία αυτή αναδεικνύει τη βούληση των κοινωνικών εταίρων να θεσπίσουν ένα γενικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, προστατεύοντάς τους από τις διακρίσεις, καθώς και για τη χρησιμοποίηση συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε μια βάση αποδοχής από τους εργοδότες και τους εργαζομένους».

Η ρήτρα 4 της Συμφωνίας-Πλαισίου διαλαμβάνει τα ακόλουθα:

«1. Όσον αφορά τις συνθήκες απασχόλησης, οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται δυσμενώς σε σχέση με τους αντίστοιχους εργαζομένους αορίστου χρόνου μόνο επειδή έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου, εκτός αν αυτό δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους.

2…

3…

4. Η απαιτούμενη περίοδος προϋπηρεσίας σε σχέση με ιδιαίτερες συνθήκες απασχόλησης θα είναι η ίδια για τους εργαζομένους ορισμένου χρόνου όπως και για τους εργαζομένους αορίστου χρόνου εκτός από την περίπτωση που δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους διαφορετική διάρκεια της περιόδου προϋπηρεσίας».

Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο όρος «αντικειμενικοί λόγοι» κατά τη ρήτρα 4, σημεία 1 και/ή 4, της Συμφωνίας-Πλαισίου της Οδηγίας 1999/70/εκ πρέπει να νοείται υπό την έννοια ότι δεν επιτρέπει τη δικαιολόγηση διαφορετικής μεταχειρίσεως μεταξύ των εργαζομένων ορισμένου χρόνου (“fixed-term workers”) και των εργαζομένων αορίστου χρόνου (“permanent workers”) λόγω του ότι η διαφορετική αυτή μεταχείριση προβλέπεται από γενικό και αφηρημένο εθνικό κανόνα δικαίου, όπως είναι ο νόμος (π.χ. οι περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμοι του 1990 έως 2017 ή ο περί της Ρύθμισης της Απασχόλησης Εργοδοτουμένων Αορίστου και Εργοδοτουμένων Ορισμένου Χρόνου στη Δημόσια Υπηρεσία Νόμος του 2016) ή η συλλογική σύμβαση εργασίας (C-444/09 και C-456/09: σκέψη 54 (στην Αγγλική), C-273/10: σκέψη 40, C-177/10: σκέψεις 72,73, 74 και 80 (στην Αγγλική), C 302/11 έως C 305/11: σκέψη 50 (στην Αγγλική), C-307/05: σκέψη 57, C-556/11: σκέψη 47).

Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ρήτρα 4 της Συμφωνίας-Πλαισίου (η οποία εγγυάται/κατοχυρώνει την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων μεταξύ των εργαζομένων ορισμένου χρόνου (“fixed-term workers”) έναντι των αντίστοιχων εργαζομένων αορίστου χρόνου ("comparable permanent workers")) είναι απαλλαγμένη αιρέσεων και αρκούντως ακριβής, ώστε να μπορούν οι ιδιώτες να την επικαλούνται έναντι κράτους ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, από την ημερομηνία κατά την οποία έληξε η προθεσμία που είχε ταχθεί στα κράτη μέλη για τη μεταφορά της οδηγίας 1999/70/ΕΚ. (C-444/09 και C-456/09: σκέψεις 78 έως 83, 97 και 98 (στην Αγγλική), C 302/11 έως C 305/11: σκέψη 70 (στην Αγγλική), C-177/10: σκέψη56 (στην Αγγλική), C-273/10: σκέψη 46).

Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα εθνικά δικαστήρια και τα όργανα της διοικήσεως σε περίπτωση στην οποία δεν μπορούν να ερμηνεύσουν και να εφαρμόσουν την εθνική νομοθεσία κατά τρόπο σύμφωνο προς τις απαιτήσεις του δικαίου της Ένωσης, έχουν την υποχρέωση να εφαρμόσουν στο ακέραιο το δίκαιο της Ένωσης και να προασπίσουν τα δικαιώματα που αυτό παρέχει στους ιδιώτες, αφήνοντας εν ανάγκη ανεφάρμοστη οποιαδήποτε αντίθετη διάταξη του εσωτερικού δικαίου (C-444/09 και C-456/09: σκέψη 73 (στην Αγγλική), C-177/10: σκέψη53 (στην Αγγλική), C-103/88: σκέψη 33, C-208/05: σκέψεις 68-69, C-429/09: σκέψη 40).