Φώτης Κόντογλου: Τα βουνά και μοναστήρια της Συρίας και Μεσοποταμίας

00:07 25/6/2012 - Πηγή: Olympia

Το μέγα βουνό ο Αμανός στέκεται σαν κάστρο ανάμεσα στη Συρία κ’ στην Κιλικία, κι’ είνε παρακλάδι του Ταύρου, άγριο και μεγαλοπρεπέστατο, πυκνοφυτεμένο με λογής λογής δέντρα και με κέδρα. Έχει κλεισούρες φοβερές κι’ απέραστες, και θρέφει πολλά αγρίμια και θερία. Σε μια κορυφή του ήτανε κτησμένος ναός για τούτο τα συναξάρια λένε για δαύτο «πολλής πάλαι γέμον πολυθέου μανίας». Τούρκικα το λένε Αλμά Νταγ. Μέσα στις σπηλιές του άγιασανε πολλοί αναχωριτές, Συμεωνής ο Παλαιός, Θεοδόσιος ο εν τω Σκοπέλω, απάνου στο ακρωτήρι που βγαίνει στη θάλασσα, κι’ άλλοι πολλοί.

Άλλο μεγάλο βουνό της Συρίας

είναι ο Λίβανος, στ’ αραβικά λεγόμενο Τζέμπελ ελ Λιμπνάν, δασωμένο από βαλανιδιές, οξυές κι’ από τα περιβόητα τα κέδρα. Βουνό θεοαγάπητο και υμνολογημένο. Ο Σολομώντας έκανε από τα κέδρα του τη σκέπη του ναού του, από κει κόβανε ξύλα κ’ οι Φοίνικες και σκαρώνανε τα καράβια τους. Πολλοί πετέρες αγιάσανε απάνω του, κι’ ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Αβραάμης. Στον Αντιλίβανο, πούνε αντίκρυ στο Λίβανο και βγαίνει στη θάλασσα, μόνασε ο άγιος Μάρωνας.Το Κάσιον όρος βρίσκεται κοντά στην Αντιόχεια, και κει λατρεύανε οι ειδωλολάτρες το Δία. Αυτό είνε που το γράφουνε τα συναξάρια Θαυμαστόν Όρος, απ’ όπου πήρε την ονομασία ο όσιος Συμεών ο Θαυμαστορείτης. Σε τούτο το βουνό συμπεραίνω πως βρισκότανε κ’ η λεγόμενη Κορυφή, κ’ εκεί απάνω θαν ασκήτεψε ο όσιος Ευσέβιος ο Παλαιός ο εν τη Κορυφή, γιατί ο Θεοδώρητος, ο δεσπότης της Κύρου, γράφει στο συναξάρι του «κατ’ αυτήν την ακρωνύχίαν τέμενος ην δαιμόνων, υπό των γετόνων λίαν τιμώμενον». Ο προσκυνητής Ιωάννης Φωκάς τούτα γράφει στο οδοιπορικό του κατά τα 1185 μ.Χ., εξιστορώντας αυτό το βουνό. «Το δε Θαυμαστόν Όρος μεταξύ της Θεουπόλεως Αντιόχου και της θαλάσσης λοφούμενον, εξαίσιόν τι χρήμα και οφθαλμών αγλαΐα τοις εντυγχάνουσι βλέπεται· μεθοριάζον γαρ την τε πόλιν και την Ρωσώ, εξ εκατέρων αυτού των μερών το όρος έχει τον Σκόπελον και τον λεγόμενον Καύκασον. Ο δε ποταμός Ορόντης ειλιγμών απείρων περιδινήσει περί τους πρόποδας ρέει του όρους και τη θαλάσση το ρείθμον εκπτύει. Τούτο του όρους τη κορυφή ο μέγας αφησυχάσας ανήρ εκείνος, και αναβάσεις θέμενος εν καρδία, μετάρσιος εν σώματι γίνεται και φιλονικεί μετά σώματος γενέσθαι αιθέριος και μέσον είναι Θεού και ανθρώπων. Και όπως είργασται τούτι το παράδοξον τω θεοφιλεί εκείνω ανδρί, εγώ δηλώσω. Χερσί λαξευτόν εις βάθος κοιλάνας την Θαυμαστού κορυφήν Όρους, μονόλιθον η μονοφυή μονήν απηργάσατο, ης μέσον αυτοφυή λαξεύσας κίονα, εν αυτώ τας βάσεις έθετο, επί πέτρας, κατά το λόγιον, τους πόδας ερείσας, περί δε ανίσχοντα ήλιον ναόν έγειρε περικαλλή τω Θεώ προσέφερον». Σε άλλο μέρος γράφει πάλι για τα μέρη γύρω στην Αντιόχεια, «εντεύθεν το περιβόητον της Δάφνης προάστειον παντοίων φυτών περιστρεφανούνται αναδρομή, και το θαυμαστόν έστιν Όρος, ου πολιστής ο θαυμαστός Συμεών. Τούτοις ομορεί το Μαύρον Όρος και ο Σκόπελος, εν οις το πάλαι μεν πολλοί θεοφιλές άνθρωποι τον Θεόν εκζητήσααντες εύρον, και νυν των σωζομένων είσι, και τας λόχμας των αυτών οικούσιν ορέων, εκείνου της καλλονής ε