Περί του Άβατου του Αγίου Όρους

10:43 3/5/2012 - Πηγή: Olympia

Δικαίωμα εναντίον δικαιώματος;

Γράφει ο ΑΠΕΛΛΗΣ

Λόγω της επικαιρότητας που έχει πάρει ξανά το όνομα του Αγίου Όρους, και εξαιτίας της άγνοιας που διαπίστωσα ότι έχουν ορισμένοι συνέλληνες, περί της νομικής και πνευματικής υπόστασης του, σας παραθέτω το παρακάτω δημοσιευμένο μου άρθρο σε περιοδικό, το 2003, στο οποίο, εξαιρώντας κανείς τα λίγα ανεπίκαιρα σημεία, θα βρει πλήθος σημαντικών πληροφοριών.

Θύελλα συζητήσεων προκάλεσε η πρόταση της Ολλανδής ευρωβουλευτή Τζόκ Σβίμπελ, που αναφερόταν στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ε.Ε και στην άρση

του άβατου του Αγ. Όρους. Η πρόταση ψηφίστηκε από την ολομέλεια με 277 ψήφους κατά, έναντι 255 ψήφων, υπέρ της άρσης. Ανάμεσα στους πολέμιους του άβατου τάχθηκε και η
Ελληνίδα ευρωβουλευτής κα Καραμάνου, η μόνη από το σύνολο των Ελλήνων ευρωβουλευτών, ενώ είναι άξιο λόγου το γεγονός, πως 232 περίπου ξένοι ευρωβουλευτές καταψήφισαν τη σχετική πρόταση. Για να εξαχθούν όμως τα ό,ποια συμπεράσματα, είναι χρήσιμο να αναφερθούμε συνοπτικά σε διάφορες ιστορικές πτυχές του.

Περί άβατου διαβάζουμε τα εξής. ”ΑΒΑΤΟΝ: Το μέρος των αρχαίων ναών, όπου μόνον οι ιερείς επετρέπετο να εισέρχονται, το και άλλως άδυτον καλούμενον.Ήσαν δε και ιερά άλση των θεών άβατα ή άδυτα. Εν τω αβάτω των ναών του Ασκληπιού εισήρχοντο και παρέμενον και οι έχοντες ανάγκην του θεού ασθενείς, όπου και ενεκάθευδον.” (1). Γίνεται έτσι φανερό, ότι το Άβατο είναι ένας πανάρχαιος θεσμός που συναντάται σε διάφορες θρησκείες.

Για δε το άβατον του Άθω αναφέρεται: ”Εκ των αρχαιοτάτων και αυστηροτάτων καθεστώτων του Άθω είναι το καλούμενον Άβατον, ίνα μηδέ δια των οφθαλμών σκανδαλίζονται οι μοναχοί τη θεωρία του θήλεος, επεξετάθη δε το άβατον και εις τους ευνούχους και εις τους αγενείους παίδας.” (2)

Η αναδρομή στη μακραίωνη παράδοση του άβατου του Άθω, μας οδηγεί στον 10ο αι. Συγκεκριμένα στη μορφή του οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη, που ίδρυσε το 965 μ.Χ, την πρώτη μονή του Αγ. Όρους, την Παμμεγίστη Λαύρα, δια εξόδων του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Ο όσιος Αθανάσιος, μετά το θάνατο του γέροντά του, Μιχαήλ Φωκά του Μαλεϊνού, που ασκείτο σε μονή στο όρος Κομνά της Βιθυνίας, μετέβη προς άσκηση στον Άθω. Εκεί έκτισε τη Λαύρα και θέσπισε ασκητικές διατάξεις, ρυθμίζοντας την καθημερινή ζωή των Αγιορειτών μοναχών. Μια από αυτές, όριζε να μην εισέρχονται γυναίκες, ούτε θηλυκό ζώο. Οι διατάξεις υπάρχουν χειρόγραφες πάνω σε μεμβράνη που ονομάζεται ”Τράγος” από το δέρμα του ζώου που χρησιμοποιήθηκε. Κτήτορες και ιδρυτές των μονών του Άθω, όπως διασώζεται στα χρυσόβουλα, είναι οι βυζαντινοί αυτοκράτορες. Με αυτά οι κτήτορες καθιέρωσαν το αυτόνομο, το αυτοδέσποτον, το αδούλωτον και το ανεξάρτητον των μονών, την κυριότητα επί των μοναστηριακών κτημάτων, την κατοχή και νομή όλων των προσόδων των κτήσεων αυτών. Ανάμεσα στα χρυσόβουλα που υπάρχουν στο Αγ.Όρος για το θέμα του αβάτου και της κατοχύρωσής του, είναι και αυτοκρατορικές διαταγές που έχουν τις υπογραφές των Βασιλείου Μακεδόνος (875), του Ιωάννη Τσιμισκή (9