Σωκράτους διδαχές

10:27 21/3/2012 - Πηγή: Olympia

Ο Σωκράτης υιός του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης (469 π.Χ.-399 π.Χ) ήταν Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος, από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος – πολιτισμού και ένας από τους ιδρυτές της Δυτικής φιλοσοφίας.Με την ζωή του απετέλεσε ύψιστο παράδειγμα σεβασμού των θεσμών και πολιτικής ηθικής (“ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω” – η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο, Απολογία Σωκράτους).
Ως πολίτης ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του κατά τρόπο υποδειγματικό,
καθότι έλαβε μέρος σε όλες τις εκστρατείες που κλήθηκε και όταν
κληρώθηκε ως δικαστής

των 10 στρατηγών (406 π.Χ.) αντιστάθηκε με θάρρος στην καταδίκη.

Επιπλέον αρνήθηκε θαρραλέα να συνεργαστεί με τους Τριάκοντα Τυράννους το 404 – 403 π.Χ. για τη σύλληψη του δημοκράτη Λέοντα Σαλαμίνιου.

Με τον Σωκράτη ξεκίνησε η πραγματική διείσδυση στην ψυχή του ανθρώπου καθότι πρώτος θεώρησε την ψυχή ως την πραγματική ουσία του ανθρώπου και την αρετή ως το στοιχείο που επιτρέπει την πλήρωση της ανθρώπινης φύσης. Έστρεψε λοιπόν τον φιλοσοφικό στοχασμό από την φύση στον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία του, μετατρέποντας τη φιλοσοφία από κοσμολογική σε ανθρωπολογική – ηθική. Πολλοί ήταν οι μαθητές του με επιφανέστερους τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον  Ξενοφώντα.

Ο λόγος που ο Σωκράτης σημάδεψε την ιστορία της φιλοσοφίας πρέπει να αναζητηθεί στον μοναδικό τρόπο σκέψης ο οποίος ήταν φιλελεύθερος και ανατρεπτικός, στις μεθόδους που χρησιμοποιούσε όπως τη μαιευτική με την χρήση της ειρωνείας και της άγνοιας, τη διαλεκτική με τη χρήση των ερωταπαντήσεων και την επαγωγική με τη χρήση παραδειγμάτων. Προσπαθούσε μέσα από τον διάλογο με τους συνομιλητές του να πάρει τον ρόλο της συνείδησης και να δημιουργήσει ένα στέρεο έδαφος πάνω στο οποίο μπορούσαν κατόπιν να θεμελιωθούν οριστικά και αμετάκλητα οι έννοιες του καλού, της αρετής και της σοφίας.

Για να σταθούν όμως αξίες όπως το δίκαιο, η σωφροσύνη, η ευσέβεια, η αυτοθυσία, πρέπει να έχουμε την βεβαιότητα ότι τις ξέρουμε,  ή τουλάχιστον γνωρίζουμε τον τρόπο να τις μάθουμε. Αναζητούσε λοιπόν την αρχή κάθε ηθικής έννοιας χρησιμοποιώντας τη λογική ως γνήσιο τέκνο της ελληνικής φυλής. Μέσω της εμπιστοσύνης στο λογικό ξεκαθάριζε τις αντιλήψεις ώστε να προκύπτει ένας απόλυτος ορισμός για την αλήθεια του καλού και του κακού, της ομορφιάς και της ασχήμιας, της ορθής διακυβέρνησης και της δεσποτείας, της σωφροσύνης και της άνοιας.

Η Αθηναϊκή κοινωνία του 5ου π. Χ. αιώνα απολάμβανε την ανακάλυψη του Λόγου και της λογικής ικανότητας. Το λόγο ως έκφραση και μέσο πειθούς τον  χρειάζονταν – ειδικότερα τότε – οι πολίτες μέσα στα πλαίσια της νέας πολιτειακής οργάνωσης και λειτουργίας της Δημοκρατίας. Όταν όμως η πειθώ υπηρετεί πολιτικούς στόχους και συμφέροντα, μοιραία ο λόγος μπαίνει στην υπηρεσία των συμφερόντων και είναι πιθανό οι χρήστες του να μπαίνουν στο δίλημμα «δια του λόγου υπηρετούμε το δίκιο ή το συμφέρον;»

Ο Σωκράτης συνειδητά υπηρετούσε τον πρώτο στόχο αλλά η κοινωνία και οι