Σε δυσκολίες η οικονομία στα κατεχόμενα λόγω τουρκικής λίρας

11:19 10/2/2014 - Πηγή: OnlyCY

Η πτώση της τουρκικής λίρας επηρεάζει καθημερινά την οικονομία στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, που αδυνατεί να χειριστεί τις επιπτώσεις παρά τις διεργασίες που γίνονται. Στον τ/κ Τύπο πολύ συχνά τις τελευταίες ημέρες γίνεται λόγος, ακόμη και πρωτοσέλιδα, στο πώς επηρεάζει η συναλλαγματική κρίση τις τιμές των προϊόντων, τις εισαγωγές, τις πωλήσεις, τους μισθούς και γενικότερα την οικονομία. Λόγω των επιπτώσεων έχουν αυξηθεί οι

τιμές στα καύσιμα, στο ηλεκτρικό ρεύμα, το γάλα κ.ά.

Με αφορμή τα διαδραματιζόμενα, τρεις Τ/κ, γνώστες της οικονομίας, ο πρόεδρος του εμπορικού επιμελητηρίου, Γκιουνάι Τσερκέζ, ο πρόεδρος του βιομηχανικού επιμελητήριου, Αλί Τσιραλί και ο οικονομολόγος, καθηγητής χρηματικο-οικονομικών και τραπεζικού τομέα στο «πανεπιστήμιο» ανατολικής Μεσογείου, Μουσταφά Μπεσίμ σχολιάζουν στο ΚΥΠΕ τις εξελίξεις, αναφέρονται στις επιπτώσεις, προκρίνουν μέτρα ενώ επισημαίνουν την διασύνδεση με τα τεκταινόμενα στην Τουρκία λόγω της χρήσης του ίδιου νομίσματος.

Για πολύ σοβαρή και βαθειά επιρροή της οικονομικής κρίσης στους Τ/κ και την τ/κ οικονομία έκανε λόγο ο Γκιουνάι Τσερκέζ. Το γεγονός ότι η οικονομία βρίσκεται σε συρρίκνωση και οι Τ/κ ξοδεύουν ελάχιστα λόγω των σοβαρών τραυμάτων που έχουν δημιουργηθεί, έχουν καταστήσει την αγορά στάσιμη, σημείωσε.

Ενώ συνεχίζεται η οικονομική κρίση, συμπλήρωσε ο πρόεδρος του τ/κ επιμελητηρίου, οι εξελίξεις με την πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία, η οποία είναι εξαρτημένη από το συνάλλαγμα, ενώ τα έσοδά της είναι σε ΤΛ, όπως σημείωσε. Πολλά άτομα, αλλά και επιχειρήσεις, πρόσθεσε, δεν μπορούν να πληρώσουν πλέον τα χρέη τους και επιπλέον βρίσκονται αντιμέτωποι με την πτώχευση και ως αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων οι εισαγωγές, που στην πλειοψηφία τους είναι εξαρτημένες ή έχουν βάση το συνάλλαγμα, έχουν αυξηθεί, αλλά αυξήθηκαν και τα έσοδα από τις εξαγωγές/ παραγωγή.

Ο κ. Τσερκέζ αναφέρθηκε και στον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής παρατηρώντας ότι το 2012 το εμπόριο είχε φτάσει στα 4,3 εκ ευρώ ενώ το 2013 στα 3,91 εκ ευρώ και αυτό το απέδωσε στην οικονομική κρίση στις ελεύθερες περιοχές και στο ότι οι Ε/κ προτιμούν τα προϊόντα που οι ίδιοι παράγουν. Λόγω της πτώσης της τουρκικής λίρας, είπε, και επειδή τα προϊόντα στα κατεχόμενα θα είναι πιο φτηνά σε ευρώ, αναμένει ότι το 2014 το εμπόριο διαμέσου της πράσινης γραμμής θα αυξηθεί.

Η κρίση, είπε, λόγω των ενεργειών των αρμοδίων της Τουρκικής Δημοκρατίας, προκάλεσε την πτώση της αξίας της ΤΛ και δεν φταίνε οι Τ/κ που χρησιμοποιούν το νόμισμα αυτό, για την απώλεια που υφίσταται.

Κατά τον πρόεδρο του τ/κ επιμελητηρίου για να μετριασθούν οι επιπτώσεις της κρίσης πρέπει να δημιουργηθεί μια ομάδα κρίσης άμεσα που θα καθορίσει έναν οδικό χάρτη, θα ρίξει χρήματα στην αγορά και θα αναβιώσει το λιανικό εμπόριο. Παράλληλα, συνέχισε, πρέπει να μπορούν όσα άτομα και επιχειρήσεις έχουν συναλλαγματικούς λογαριασμούς στις τράπεζες να τους αναδιαρθρώσουν και η «κυβέρνηση» να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας επιπρόσθετα 1 εκ ΤΛ (0,322 εκ ευρώ) για την φετινή χρονιά.

Ο κ. Τσερκέζ ανέφερε επίσης ότι ενώ στην αρχή υπήρξε μια εναντίωση των Ε/κ σε τουρκικά προϊόντα, τώρα αυτά φτάνουν στις ελεύθερες περιοχές μέσω της Ελλάδας, του Λιβάνου, της Βουλγαρίας και πλέον μπορείς να τα δεις εύκολα σε υπεραγορές στον «νότο».

Ωστόσο, είπε, τα λεγόμενα ψυχολογικά εμπόδια – κατά την έκφρασή του – που έχουν δημιουργηθεί έναντι των τ/κ προϊόντων συνεχίζουν να υπάρχουν, όπως τα «εμπάργκο» και η απομόνωση των Τ/κ.

Ο πρόεδρος του τ/κ βιομηχανικού επιμελητηρίου, Αλί Τσιραλί εκτιμά ότι ο τομέας που επηρεάστηκε περισσότερο από την οικονομική κρίση και τη διακύμανση της ΤΛ είναι αυτός της παραγωγής, ο οποίος είναι όμηρος αυτής της κατάστασης. Οι βιομήχανοι, σημείωσε, εισάγουν το μεγαλύτερο μέρος των πρώτων υλών με συνάλλαγμα και τα χρέη τους βασίζονται στο συνάλλαγμα. «Για να επουλώσεις τις πληγές θα χρειαστεί πολύς χρόνος».

Σημείωσε ότι πρέπει να τροποποιηθούν οι φόροι και τα ταμεία που προστατεύουν τα τοπικά προϊόντα. Για να επιτευχθεί η πώληση των προϊόντων που παράγονται στα κατεχόμενα, συνέχισε, πρέπει να τεθεί όριο στην εισαγωγή τέτοιων προϊόντων. Μια σωστή πολιτική εισαγωγών, όπως είπε, μπορεί να είναι η ευκαιρία για το κλείσιμο του τρέχοντος ανοίγματος στο συνάλλαγμα μεταξύ ΤΛ και ξένων νομισμάτων.

Πρέπει επίσης, ανέφερε, να διευρυνθεί το εμπόριο μεταξύ «νότου» και «βορρά» και σε αυτό θα συμβάλλει μια μόνιμη λύση στο Κυπριακό. Υπάρχουν, σημείωσε, στις κατεχόμενες περιοχές πολλά προϊόντα που παράγονται στις ελεύθερες και κατά τον ίδιο τρόπο υπάρχει μια ομάδα προϊόντων που παράγονται στις κατεχόμενες και εισάγονται στις ελεύθερες περιοχές. «Πρέπει να επιταχυνθεί μεταξύ των δύο κοινοτήτων η πώληση των προϊόντων που παράγονται στο βορρά και δεν υπάρχουν στον νότο και το αντίθετο. Με αυτό τον τρόπο δεν θα φεύγουν χρήματα στο εξωτερικό, θα μένουν στο νησί και αυτό μπορεί να είναι μια σημαντική ευκαιρία για να μειώσει το άνοιγμα που υπάρχει μεταξύ των δύο κοινοτήτων».

Ο οικονομολόγος καθηγητής, Μουσταφά Μπεσίμ, ανέφερε ότι λόγω της οικονομικής κρίσης η τ/κ οικονομία το 2008 – 2009 σμικρύνθηκε σχεδόν 10% και λόγω δομικών προβλημάτων η κρίση δεν μπόρεσε να ξεπεραστεί με την ταχύτητα που επιδιώκετο και η οικονομία δεν συνήλθε. Αυτή η κατάσταση, είπε, επηρέασε κυρίως το κεφάλαιο και ειδικότερα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που ήταν αδύναμες και έγινε η αιτία να απολύσουν εργαζόμενους, να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να προχωρήσουν στις απαραίτητες επενδύσεις για να αναπτυχθούν.

Ο κ. Μπεσίμ είπε πως η αγοραστική δύναμη των Τ/κ μειώθηκε και παρατήρησε ότι η οικονομική περιφερειακή κατάσταση τόσο στην ΕΕ, όσο και στη Μέση Ανατολή δεν ήταν καλή και γι’ αυτό η οικονομική ανάπτυξη στα κατεχόμενα περιορίστηκε τα έτη 2010-2013 στο 2%.

Από το 2013 η ΤΛ έχασε περίπου το 20% της αξίας της και η τ/κ οικονομία που είναι ιδιαίτερα εξαρτώμενη από τις εισαγωγές επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, ενώ η αγοραστική δύναμη δεν μπόρεσε να ανακτηθεί, πρόσθεσε εξηγώντας ότι τα έσοδα του καθενός είναι κυρίως σε ΤΛ.

Η αύξηση στο συνάλλαγμα, σημείωσε, αντικατοπτρίστηκε και στις τιμές και ενώ ο πληθωρισμός αναμενόταν να φτάσει το 7-8%, τελικά έφτασε το 10% στο τέλος του 2013. Η πολιτική κρίση στο τέλος του 2013 στην Τουρκία, είπε, χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο τις οικονομικές ισορροπίες και η χώρα εισήλθε με ανάγλυφο τρόπο σε μια επικίνδυνη οικονομική κατάσταση. Λόγω των προβλημάτων στην Τουρκία και των αρνητικών επιπτώσεων στο νόμισμα που χρησιμοποιείται και στη «βόρεια» Κύπρο, ανέφερε ο Τ/κ καθηγητής, έχουν επηρεαστεί αρνητικά και άλλοι τομείς της οικονομίας, όπως το εμπόριο και ο τουρισμός. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, ανέφερε, ότι ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2013 αναμενόταν να είναι ψηλός, τελικά θα κλείσει πιθανόν γύρω στο 2% και εάν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για το 2014, το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι ακόμη μικρότερο.

Ο κ. Μπεσίμ σημείωσε ακόμη ότι όσοι έχουν ατομικά δάνεια σε άλλο συνάλλαγμα και τα έσοδά τους είναι σε ΤΛ, αυτομάτως τα χρέη τους έχουν αυξηθεί και αυτό δυσκολεύει την αποπληρωμή τους αλλά και την πληρωμή των τόκων. Παρατήρησε δε ότι ενώ οι διακυμάνσεις της ΤΛ έχουν επηρεάσει εξ ολοκλήρου την οικονομία στα κατεχόμενα δεν υπάρχει πολιτική ή τρόπος για προφυλάξεις από τις συναλλαγματικές επιρροές και πως η χρηματο-οικονομική πολιτική στα κατεχόμενα είναι πολύ περιορισμένη.

Από τη μια, είπε, θα επηρεάσει θετικά την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και από την άλλη τίθεται ανάγκη πολιτικής για τους επιχειρηματίες να μπορούν να πωλούν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους υπό πιο κατάλληλες συνθήκες. Ο κ. Μπεσίμ κατέληξε λέγοντας ότι οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία και η συμπεριφορά των οικονομικών παραγόντων θα επηρεάσουν και θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό και τις εξελίξεις στα κατεχόμενα.