Αμερικανικά ιστορικά διδάγματα για την ευρωζώνη

12:40 25/8/2011 - Πηγή: Opinion Post

Το πρόβλημα της Ευρώπης είναι πολιτικό. Μπορεί ο γαλλογερμανικός άξονας να αναλάβει το έργο της δημιουργίας μιας λειτουργικής κεντρικής κυβέρνησης;Μερικές φορές, οι Ευρωπαίοι κάνουν σαν να έχουν μόνο αυτοί ιστορία… Η αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, τα άγχη της ειρήνης του Μεσοπολέμου, η ανάκαμψη από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η σημερινή εξαγωγική άνθηση της Γερμανίας. Αλλά, ίσως τα ιστορικά διδάγματα που χρειάζεται η Ευρώπη να βρίσκονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες του 18ου και στη Βραζιλία του 20ού αιώνα.Εδώ κι ένα χρόνο, στα μάτια των προσεκτικών παρατηρητών, η Ευρώπη μοιάζει εγκλωβισμένη σε κάτι θα μπορούσε να περιγραφεί ως… τριπλή άρνηση:- Όχι στην υποτίμηση του νομίσματος, που σημαίνει πως η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν μπορούν να βγουν από το ευρώ, για να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, προκειμένου να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους.- Όχι στις χρεοκοπίες, που σημαίνει ότι οι κάτοχοι των ομολόγων πρέπει να αποπληρωθούν στο ακέραιο.- Όχι στις δημοσιονομικές μεταβιβάσεις, που σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι των πλούσιων κρατών του Βορρά, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, δεν θα σώσουν τους εταίρους της ευρωπαϊκής περιφέρειας.Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου, που προβλέπει την επιλεκτική χρεοκοπία της Ελλάδας και την επέκταση των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, υποδεικνύει πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να διαρρήξει τη δεύτερη και τρίτη της αρχή, προκειμένου να προστατέψει την πρώτη. Αυτό είναι κατανοητό. Από τη στιγμή που η πρώτη χώρα της ευρωζώνης θα βγει από το ενιαίο νόμισμα, το ευρωπαϊκό πείραμα θα αρχίσει να διατρέχει κίνδυνο ολικής διάρρηξης. Η νομισματική ένωση είναι ο ισχυρότερος δεσμός ανάμεσα στις ευρωπαϊκές οικονομίες και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ένας από τους λίγους ευρωπαϊκούς θεσμούς που λειτουργούν καλά.Αλλά οι εντάσεις ανάμεσα στην ύπαρξη ενός κοινού νομίσματος και μιας κοινής τράπεζας με παράλληλη άσκηση ανεξάρτητων δημοσιονομικών πολιτικών είναι εξαιρετικά επίπονες. Και αυτό το είχε καταλάβει τόσο ο Αλεξάντερ Χάμιλτον τον 18ο αιώνα, όπως επίσης και ο πρόεδρος της Βραζιλίας στο διάστημα 1995-2000, Ενρίκε Καρντόζο.Ένα ιστορικό δίδαγμα για την Ευρώπη: το 1790 η αμερικανική κυβέρνηση είχε χρέος 54 εκατομμυρίων δολαρίων και οι 13 ανεξάρτητες Πολιτείες είχαν χρέος 25 εκατομμυρίων δολαρίων. Το συνολικό χρέος έφτανε στο 42% του ΑΕΠ τους και ο τότε υπουργός Οικονομικών, Αλεξάντερ Χάμιλτον, πρότεινε να αναλάβει η κεντρική κυβέρνηση τα πολεμικά  χρέη των Πολιτειών. Υποστήριξε πως επρόκειτο για «ορθό πολιτικό μέτρο και μέτρο ουσιαστικής δικαιοσύνης», το οποίο «θα συνέβαλε σε έναν σταθερό και ικανοποιητικό διακανονισμό των εθνικών οικονομικών».Ο Τζέιμς Μάντισον και ο Τόμας Τζέφερσον αντιτάχθηκαν στην πρόταση του Χάμιλτον.  Ένας από τους λόγους ήταν ότι η δική τους Πολιτεία, η Βιρτζίνια, είχε αποπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της, σε αντίθεση με άλλες Πολιτείες. Αλλά τελικά αποδέχτηκαν έναν συμβιβασμό με αμοιβαίες υποχωρήσεις