«Να λείπει το βύσσινο»

07:01 22/4/2025 - Πηγή: Real.gr

Ολος ο κόσμος θυμάται ότι ο άνθρωπος που φορολόγησε βαριά τα ακίνητα στην Ελλάδα ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος με το περίφημο Εκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (ΕΕΤΗΔΕ). Η σύλληψη δεν ήταν δική του, έτσι ήθελε ο βαρύς και ασήκωτος «τροϊκανός» Πολ Τόμσεν. Ωστόσο, η εφαρμογή του μέτρου, η είσπραξη του τέλους μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ,

ήταν δική του ιδέα. Δεν πλήρωνες το ΕΕΤΗΔΕ; Σου έκοβαν το ρεύμα. Πρακτικές, μνημονιακές λύσεις. Το περίφημο «χαράτσι» στα ακίνητα, θέλαμε δεν θέλαμε, το πληρώσαμε όλοι. Το πλήρωσε και ο Βενιζέλος με την πολιτική του καριέρα.

Λίγοι θυμούνται ωστόσο ότι η μετεξέλιξη και η μονιμοποίηση του ΕΕΤΗΔΕ, ο ΕΝΦΙΑ που καταβάλλουν όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων σήμερα, είναι έργο του Γιάννη Στουρνάρα, τότε υπουργού Οικονομικών και νυν διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο ίδιος δεν το έχει ξεχάσει, ούτε έχει ξεχάσει τον σχεδιασμό του μνημονίου: να περάσουν τα έσοδα του ΕΝΦΙΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μας το υπενθύμισε μάλιστα με την τελευταία ετήσια έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για την ελληνική οικονομία, προτείνοντας στην κυβέρνηση τη μεταβίβαση στους δήμους της διαχείρισης των 2,3 δισ. ευρώ που αποφέρει κάθε χρόνο ο ΕΝΦΙΑ.

Ο διοικητής έχει επιχειρήματα. Θεωρεί πως ο φόρος στα ακίνητα θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα όταν η διαχείριση θα γίνεται τοπικά. Οι δήμοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τη φορολογητέα ύλη, κάτι που θεωρητικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της γραφειοκρατίας και στον εντοπισμό των αδήλωτων εισοδημάτων από ακίνητα. Επίσης, ο ΕΝΦΙΑ θα αποκτούσε επιτέλους ανταποδοτικότητα, αφού τα χρήματα θα επιστρέφουν στην τοπική κοινωνία, σε υποδομές, κοινωνικές υπηρεσίες και έργα. Με ένα τέτοιο σταθερό έσοδο, οι δήμοι θα είχαν πολύ μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική ευελιξία.

Στη θεωρία, όλα αυτά ακούγονται σωστά και δίκαια. Ετσι λειτουργεί παντού η αυτοδιοίκηση. Στην πράξη, όμως, αρχίζουν τα προβλήματα. Κατ’ αρχάς, οι άμεσα ωφελημένοι μιας τέτοιας ουσιαστικής μεταρρύθμισης, οι δήμαρχοι, δεν θέλουν ούτε να το ακούσουν. «Να λείπει το βύσσινο!», είναι η χαρακτηριστική αντίδραση του προέδρου της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), Λάζαρου Κυρίζογλου. Οι δήμαρχοι δεν θέλουν να επωμιστούν το βάρος να εισπράττουν τον ΕΝΦΙΑ, οι υπηρεσίες τους δεν είναι άλλωστε σε θέση να το κάνουν και επιπλέον, όταν πας να εισπράξεις έναν φόρο, γίνεσαι αντιδημοφιλής. Ακόμη και σήμερα που μιλάμε, το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας, που πάει απευθείας στους δήμους, μέσω των λογαριασμών ενέργειας εισπράττεται και όχι από την τοπική αυτοδιοίκηση, όπως κανονικά θα έπρεπε. Τους βοηθά να μην είναι οι «κακοί», ούτε να αντιδικούν με τους ψηφοφόρους τους για ένα ακόμη «χαράτσι» στα ακίνητα.

Οι δήμαρχοι επίσης δεν θέλουν να κοπεί η κρατική χρηματοδότηση και να αντικατασταθεί από τον ΕΝΦΙΑ, τον οποίο θα πρέπει να αυξάνουν για να τα βγάζουν πέρα αν δεν υπάρχουν άλλοι πόροι στήριξής τους. Το επιχείρημά τους είναι ότι δεν θα γίνουν «φοροεισπράκτορες» – είπαμε, κάποιος άλλος πρέπει να κάνει τη δύσκολη δουλειά. Οι ίδιοι θεωρούν αυτονόητο ότι τα 2,3 δισ. ευρώ του ΕΝΦΙΑ θα προστεθούν στους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) που σήμερα εισπράττουν ως κρατική επιχορήγηση, άρα τα χρήματα που θα διαχειρίζονται περίπου θα… διπλασιαστούν. Ο κεντρικός τραπεζίτης όμως δεν το εννοεί έτσι. Εχει στο μυαλό του ότι η χρηματοδότηση θα είναι μόνο από τον ΕΝΦΙΑ και έτσι θα φύγουν από τον Προϋπολογισμό μεταβιβάσεις ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ προς τους δήμους, οι οποίες είναι ανελαστικές και ανεξάρτητες από την πορεία των εσόδων. Για τον Γιάννη Στουρνάρα αυτό θα συνέβαλλε σε ακόμα μεγαλύτερο εξορθολογισμό των δημόσιων οικονομικών. Για τους δημάρχους θα οδηγούσε απλώς στο τέλος της πολιτικής καριέρας τους.

Η αποκέντρωση και η μεγαλύτερη αυτοτέλεια των δήμων θα ήταν ευχής έργον, σε ένα κράτος που στον καιρό της τεχνητής νοημοσύνης, αν δεν σηκώσει το τηλέφωνο ο υπουργός (ενίοτε και ο πρωθυπουργός) δεν προχωρά τίποτα. Η τοπική αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να έχει βάλει τα γυαλιά στο υπερσυγκεντρωτικό και δυσλειτουργικό Δημόσιο. Δυστυχώς όμως οικοδομήθηκε ως μέρος του και δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει από τις παθογένειές του.

Καθένας από εμάς έχει να διηγηθεί μια ιστορία κακοδιαχείρισης και κατασπατάλησης πόρων ή εσφαλμένων επιλογών από κάποιους τοπικούς άρχοντες. Ποδηλατόδρομοι που δεν οδηγούν πουθενά, φαραωνικά δημοτικά μέγαρα, φαινόμενα διαφθοράς και ανεξέλεγκτης αδειοδότησης από τοπικές πολεοδομίες, πολυδάπανα φεστιβάλ, σχολεία της ντροπής, δρόμοι ασυντήρητοι και στοίβες ξερόχορτων στα πεζοδρόμια τους θερινούς μήνες. Ευτυχώς, δεν είναι όλοι έτσι. Δυστυχώς, είναι αρκετοί.

Η συζήτηση αυτή λοιπόν για τη μεταβίβαση του ΕΝΦΙΑ στους δήμους θα κάνει τον κύκλο της και θα κλείσει, όπως έχει γίνει πολλάκις κατά το παρελθόν. Ούτε το κράτος θέλει να χάσει τα σίγουρα έσοδα του ΕΝΦΙΑ, ούτε οι δήμοι να επωμιστούν το βάρος του. Κανείς δεν θέλει να αλλάξει τίποτα. Οπως συμβαίνει παγίως σε αυτή τη χώρα.