Bloomberg: Με την πτώση του Άσαντ, ο Ερντογάν θέλει να απλώσει κι άλλο το χέρι του στη Συρία

16:41 10/12/2024 - Πηγή: iEfimerida

Ο ρόλος της Τουρκίας και τα σχέδια του προέδρου της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη γειτονική Συρία, φαίνεται πώς έχουν σημαντική επίδραση στις εξελίξεις στην περιοχή.

Η αιφνίδια πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία και οι δραματικές αλλαγές που αυτή επέφερε στις ισορροπίες της Μέσης Ανατολής δεν είναι ακόμα ορατές και είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα ακολουθήσει. Όπως ήταν δύσκολο κανείς να προβλέψει τι θα λάμβανε χώρα της τελευταίες μέρες σε ένα κράτος του οποίου το καθεστώς έμοιαζε ανίκητο.

Αυτό

που προκαλεί όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αναλυτές και επιτελεία ανά τον κόσμο, και δη στην Ελλάδα, είναι ο ρόλος και οι επιδιώξεις της Τουρκίας.

Το πρακτορείο Bloomberg αποπειράται να απαντήσει, ή έστω να φωτίσει γιατί από όλους τους «κερδισμένους» και τους «χαμένους» από την ξαφνική αλλαγή εξουσίας στη Συρία, ο Ερντογάν ξεχωρίζει ως ένας από εκείνους που έχουν να κερδίσουν τα περισσότερα.

«Χώρα-κλειδί η Τουρκία»

Η επιρροή του Ερντογάν επί του νότιου γείτονά του αυξήθηκε δραματικά με την πτώση του άλλοτε φίλου του Μπασάρ αλ Άσαντ, ενισχύοντας την πολιτική του θέση τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και στη διεθνή σκηνή, επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με την πρόσφατη ανάλυση του διεθνούς μέσου ενημέρωσης, ο Τούρκος πρόεδρος θεωρείται ήρωας για χιλιάδες Σύρους αντάρτες που που συνέδραμαν στην ανατροπή του Άσαντ, και με τη βοήθεια της Τουρκίας

«Η Τουρκία είναι η χώρα-κλειδί», έγραφε στον τίτλο της Δευτέρας η εφημερίδα Milliyet με έδρα την Κωνσταντινούπολη, καθώς χαιρέτιζε τον ρόλο της χώρας στη Συρία.

Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ και επί μακρόν σύμμαχος των ΗΠΑ, η οποία τα τελευταία χρόνια ακολουθεί μια ολοένα και πιο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, υπό τον Ερντογάν έχει αποδειχθεί ικανή να εκμεταλλεύεται τη μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη πραγμάτων για να επεκτείνει την επιρροή της, τονίζεται.

Σύμφωνα με την οπτική που καταθέτει το Bloomberg, η Τουρκία βοήθησε να αντιστραφεί η κατάσταση στη Λιβύη- ο Ερντογάν είναι μεταξύ εκείνων που διεκδικούν τη διαμεσολάβηση για την ειρήνη μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, αφού σχεδίασε μια συμφωνία για να επιτραπούν οι εξαγωγές σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα- και υπήρξε μια σπάνια φωνή που στάθηκε απέναντι στο Ισραήλ και υπερασπίστηκε την υπόθεση των Παλαιστινίων.

Σε αυτές τις περίπλοκες συγκρούσεις μπορεί τώρα να προστεθεί η Συρία, όπου ο Ερντογάν έχει γίνει ένας δύσκολα αγνοούμενος μεσάζοντας και παράγοντας ισχύος, ακριβώς την ώρα που ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά του τον επόμενο μήνα. Με την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ, «η Τουρκία έχει πλέον αναδειχθεί ως ο πιο ισχυρός ξένος παράγοντας στη χώρα», δήλωσε ο Wolfango Piccoli, συμπρόεδρος της εταιρείας συμβούλων Teneo. «Αν και ο ακριβής ρόλος της Άγκυρας στην εκπληκτική τροπή των γεγονότων παραμένει αντικείμενο εικασιών, η επίθεση των ανταρτών δεν θα μπορούσε να είχε προχωρήσει χωρίς τη συγκατάθεση και την υποστήριξη της Τουρκίας», δήλωσε.

Η Τουρκία έχει ήδη παροτρύνει τις ανομοιογενείς δυνάμεις της αντιπολίτευσης να εργαστούν για μια επανενωμένη Συρία, ενώ οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία αντάρτες δεν έχασαν χρόνο για να εκδιώξουν τις κουρδικές δυνάμεις από δύο βόρειες πόλεις δυτικά του ποταμού Ευφράτη. Η τελευταία κίνηση είναι σύμφωνη με τον διακαή τουρκικό στόχο της δημιουργίας μιας νεκρής ζώνης στο εσωτερικό της Συρίας σε όλο το μήκος των κοινών συνόρων τους μήκους 900 και πλέον χιλιομέτρων.

O ρόλος των ΗΠΑ

Αλλά αυτό κινδυνεύει να προσκρούσει στην αντίθεση των ΗΠΑ. Οι κουρδικές δυνάμεις που έχουν συμμαχήσει με τις ΗΠΑ έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, ωστόσο η Τουρκία τις θεωρεί τρομοκρατικές δυνάμεις και απειλή για την ενότητά της επειδή συνδέονται με την αυτονομιστική κουρδική οργάνωση, το PKK, που διεξάγει πόλεμο για αυτονομία στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας. Ο δε Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ απείλησε την Τουρκία με κυρώσεις αν κυνηγήσει τους Κούρδους μαχητές.

«Η Τουρκία αξίζει να έχει μια αποστρατιωτικοποιημένη νεκρή ζώνη μεταξύ της βορειοανατολικής Συρίας και της Τουρκίας για την προστασία των τουρκικών συμφερόντων», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Χ. «Ωστόσο, αν η Τουρκία αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, θα θέσει σε δραματικό κίνδυνο τα συμφέροντα της Αμερικής».

Ένα σημαντικό σημείο τριβής ήταν ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση των δυνάμεων αυτών από τις ΗΠΑ. Σε μια προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος, η Τουρκία πρότεινε ο στρατός της, ο δεύτερος μεγαλύτερος στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου μετά τις ΗΠΑ, να αναλάβει τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν τα στρατεύματά τους και σταματήσουν τη στρατιωτική υποστήριξη προς τους Κούρδους, ανέφερε το Bloomberg τον περασμένο μήνα.

Η Τουρκία ήταν επίσης έτοιμη να αναλάβει την ευθύνη για δεκάδες χιλιάδες τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους και συγγενικές τους δυνάμεις που κρατούνται από τις κουρδικές δυνάμεις. Αν και δεν υπάρχει ακόμη επίσημη απάντηση από την Ουάσινγκτον, η προσφορά μπορεί να προσελκύσει τον Τραμπ, ο οποίος πρότεινε την απομάκρυνση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Το σχέδιο δημιούργησε τότε κατακραυγή για την ουσιαστική εγκατάλειψη των Κούρδων συμμάχων της Αμερικής και στη συνέχεια αποσύρθηκε: Περίπου 900 αμερικανικά στρατεύματα παραμένουν, σύμφωνα με το Πεντάγωνο.

Ο τρόπος που θα αποφασίσει ο Τραμπ να χειριστεί την παρουσία του PKK στη Συρία θα είναι καθοριστικός για το πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις της κυβέρνησής του με την Άγκυρα, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους που γνωρίζουν τη στρατηγική του Ερντογάν και ζήτησαν να μην κατονομαστούν συζητώντας ευαίσθητα θέματα ασφαλείας.

Το παράδειγμα της Λιβύης και το όραμα του Ερντογάν για τη Συρία

Η Λιβύη προσφέρει ένα προηγούμενο από την τουρκική οπτική γωνία. Εκεί, μια τουρκική επέμβαση με την ευλογία των ΗΠΑ αποδείχθηκε αποφασιστική σε έναν περίπλοκο πόλεμο, νικώντας τις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία δυνάμεις του στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ και σώζοντας μια κυβέρνηση που είχε εγκριθεί από τα Ηνωμένα Έθνη. Στη Συρία, η ειρωνεία είναι ότι ο Ερντογάν και ο Άσαντ ήταν κάποτε κοντά, κάνοντας ακόμα και οικογενειακές διακοπές μαζί πριν ξεσπάσει ο πόλεμος το 2011.

Η κατάρρευση του καθεστώτος του Άσαντ ήρθε μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων τους φέτος, σε μια εποχή που οι στρατιωτικοί υποστηρικτές του Σύρου ηγέτη, το Ιράν και η Ρωσία, είχαν πιεστεί από άλλες συγκρούσεις. Με την επιτυχία του, το όραμα του Ερντογάν έρχεται πιο κοντά στη χάραξη μιας περιοχής υπό τουρκική επιρροή, απαλλαγμένης από τους τζιχαντιστές και τις κουρδικές ομάδες, σε κάτι που θα ήταν η μεγαλύτερη ξένη επέμβαση από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Για να το πετύχει, η Τουρκία πρέπει να σταθεροποιήσει και να ανοικοδομήσει τμήματα της Συρίας, ιδίως τη μεγάλη βόρεια πόλη του Χαλεπιού, με την ελπίδα να στείλει πίσω 3 εκατομμύρια Σύρους, τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό στον κόσμο.

Η Τουρκία συνεργάστηκε με τη Μόσχα για να αποτρέψει τον κίνδυνο μιας επίθεσης της συριακής κυβέρνησης στο προπύργιο των ανταρτών στην Ιντλίμπ, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει μια νέα προσφυγική κρίση. Η Άγκυρα, η οποία ελέγχει μια σημαντική μεταναστευτική στρόφιγγα προς τη Δύση, στρέφεται τώρα στους δυτικούς συμμάχους, ιδίως στην Ευρώπη, για να χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της Συρίας ώστε να καταστεί δυνατή η επιστροφή των προσφύγων.

Υπάρχει και ένα πιθανό οικονομικό πλεονέκτημα, επίσης, υπογραμμίζει το Bloomberg.

Εάν επιτύχει, το σχέδιο μπορεί να αποτελέσει ευλογία για τους Τούρκους εργολάβους: Οι τουρκικές εταιρείες τσιμέντου σημείωσαν άνοδο τη Δευτέρα με την προοπτική ότι θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στις προσπάθειες ανοικοδόμησης. Μια εταιρεία συσκευών, η Sanica, δήλωσε ότι ένα από τα στελέχη της θα συνάψει συμφωνίες αντιπροσώπευσης και συμβάσεις πώλησης για την κάλυψη των αναγκών ανοικοδόμησης στη Συρία.

Ο οικονομολόγος του Bloomberg Selva Bahar Baziki δήλωσε ότι η ενδεχόμενη ανοικοδόμηση της Συρίας θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για τις τουρκικές εταιρείες υποδομών, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία τους.

Ενώ τομείς όπως το τσιμέντο μπορεί να δουν άμεσα οφέλη, μια εξίσου σημαντική δυνατότητα έγκειται στην τόνωση των εμπορικών δεσμών, ειδικά αν η ανάκαμψη του εμπορίου της Συρίας με την Τουρκία αυξηθεί ώστε να αντιστοιχεί στην ιρακινή ζήτηση για τουρκικά προϊόντα, είπε.

«Περιμένουμε από τους διεθνείς παράγοντες να προσεγγίσουν τον συριακό λαό και να υποστηρίξουν τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης χωρίς αποκλεισμούς», δήλωσε τη Δευτέρα ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν.

«Η Τουρκία συνεχίζει τις επαφές της με όλα τα κόμματα για μια Συρία όπου διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες ζουν μαζί», πρόσθεσε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.

Η στάση του αραβικού κόσμου

Ενώ ο Ερντογάν έχει προχωρήσει στην αποκατάσταση των τεταμένων δεσμών με τα αραβικά βαρίδια, από την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία μέχρι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πρέπει να κερδίσει τη σιωπηρή έγκρισή τους για να επιτρέψει στην Άγκυρα να εδραιωθεί ως η βασική εξωτερική δύναμη στη Συρία.

Αυτό, επίσης, μπορεί να συναντήσει αντίσταση, σύμφωνα με το Soufan Center, μια εταιρεία παροχής συμβουλών σε θέματα κινδύνου. «Οι κατακερματισμένες ομάδες των αναρτών μπορούν να δώσουν σε αυτές τις χώρες άφθονες ευκαιρίες να εμποδίσουν όσους θεωρούν ως εντολοδόχους της Τουρκίας», ανέφερε στην ιστοσελίδα της. Τα αραβικά κράτη έχουν ιστορικά αντιταχθεί στα ισλαμιστικά κινήματα εντός των συνόρων τους, ανέφερε, και θα μπορούσαν «να αναζητήσουν μια εναλλακτική λύση στην τουρκική κυριαρχία», ένα σενάριο που μπορεί να περιπλέξει ακόμα περισσότερο την κατάσταση στη Συρία και την Μέση Ανατολή κατ' επέκταση.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr