Interstellar

12:15 13/11/2014 - Πηγή: iEfimerida

Στέφανος Δάνδολος

Ας αρχίσω με το συμπέρασμα: το «Interstellar», η νέα ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, πηγαίνει το σινεμά είκοσι χρόνια μπροστά. Το ίδιο, βέβαια, είχα αισθανθεί και με το «Inception». Εκείνο όμως ήταν ένα φιλμ για το υποσυνείδητο, για την σχέση των ονείρων με την πραγματικότητα, και η δυσνόητη ροή του ήταν γοητευτική για πολλούς αλλά ενοχλητική για πολλούς άλλους. Με το «Interstellar» ο Νόλαν έσκαψε ακόμη πιο βαθιά στο dna

του ανθρώπινου γένους για να ξεκοκαλίσει το ζητούμενο της ζωής, μα το στοίχημά που κέρδισε ήταν διπλό: από τη μία έχτισε εξωτερικά ένα φιλόδοξο χολιγουντιανό μπλοκμπάστερ εντός του οποίου κρύβεται ένα βαθύ φιλοσοφικό παραμύθι, και από την άλλη απέφυγε την κακοτοπιά της ελιτίστικης τέχνης (το λεγόμενο «έργο για λίγους») που του καταλόγισαν όσοι βρήκαν το «Inception» δύσκολα προσβάσιμο.

Το αποτέλεσμα ήταν μια ελεγεία για τον Άνθρωπο που αναδύεται ζωντανή και τρυφερή μέσα από τα χαλάσματα της πιο εντυπωσιακής αποδόμησης που έχω δει στο σινεμά. Ο Νόλαν γκρεμίζει τα πάντα. Γκρεμίζει τον Θεό, σκοτώνει τις θρησκείες, υπονομεύει βαθιά την ίδια την επιστήμη, που υποτίθεται ότι είναι η κόρα του φιλμ μιας και ένα μεγάλο μέρος του εκτυλίσσεται στο Διάστημα. Απομυθοποιεί την τεχνολογία, απομυθοποιεί την πολιτική, απομυθοποιεί τον ρόλο των γκουρού της ψηφιακής εποχής. Διαλύει τον κόσμο όπως είναι σήμερα, και στην θέση του προβάλλει έναν άλλο κόσμο στο κοντινό μέλλον, όπου τα πάντα εξαρτώνται από την γη. Και φανερώνει την ανάγκη του ανθρώπου να επιβιώσει μακριά από την ρημαγμένη σάρκα του πλανήτη μας, γιατί, στραγγιγμένος, αυτός ο πλανήτης δεν έχει άλλα να δώσει στο ζώο που τον λεηλάτησε, τον άνθρωπο. Η οδύσσεια λοιπόν στρέφεται στους κοντινούς γαλαξίες, εκεί όπου μπορούν ίσως να βρεθούν νέοι τρόποι διαμονής για τις μελλοντικές γενεές. Και να που γράφοντας αυτές τις γραμμές, διαβάζω ότι το σκάφος Philae της ESA προσεδαφίστηκε τελικά στον κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko για να συγκεντρώσει πληροφορίες που θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν την θεωρία που θέλει τους κομήτες να έφεραν το νερό της Γης. Τίποτε δεν είναι τόσο μακρινό όσο φαίνεται. Το μυστικό είναι το Νερό. Αυτό είναι η αρχή και το τέλος.

Είναι μια ταινία λοιπόν για το διάστημα; Καμία σχέση. Αφορίζοντας τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας, ο Νόλαν συνέθεσε μια πανανθρώπινη καταγραφή ενός αγώνα επιβίωσης. Το διάστημα είναι μέρος του ντεκόρ, όπως είναι και τα ατελείωτα χωράφια στην κατεστραμμένη γη. Πολλοί είπαν ότι είναι ο Κιούμπρικ του εικοστού πρώτου αιώνα. Θα διαφωνήσω: είναι καλύτερος του Κιούμπρικ. Όχι επειδή έχει περισσότερα εφέ στην διάθεσή του, αλλά επειδή είναι βαθιά πιο ανθρώπινος. Η οπτική του Κιούμπρικ ήταν αισθητικά μεγαλειώδης και οικουμενική, αλλά πάντοτε εισέπραττα μια ψύχρα στις λεπτές αποχρώσεις του που είχαν να κάνουν με την ψυχή. Έβλεπε τον άνθρωπο μέσα από τον κυνισμό και την αγριότητα της κοινωνίας. Η ματιά του ήταν αναλυτική, μα αποστειρωμένη. Όσο αφοριστικό κι ακούγεται σε κάποιους, ο Νόλαν καταθέτει καρδιά εκεί όπου ο Κιούμπρικ θα επιστράτευε συμβολισμούς. Και οι δύο όμως ανήκουν στο ίδιο είδος δημιουργού. Του δημιουργού που αφιερώνει χρόνια από την ζωή του σε κάθε έργο, του δημιουργού που δεν επαναλαμβάνεται επειδή έχει ανάγκη να βρίσκεται στα πράγματα, του δημιουργού που επανέρχεται πάντα με ένα τεράστιο προσωπικό όραμα.

Ένα τέτοιο όραμα ήταν «Η Οδύσσεια του Διαστήματος», ένα τέτοιο (αν και ολότελα διαφορετικό) είναι το «Interstellar». Μεγάλο σε διάρκεια, αλλά ναι, όλοι οι σπουδαίοι δημιουργοί, σκηνοθέτες και συγγραφείς, υπήρξαν επιρρεπείς στην φλυαρία εξαιτίας του εύρους της σύλληψής τους. Μεγάλο σε έμπνευση, όπως ο «Λώρενς» του Λυν και το «Φιτζικαράλντο» του Χέρτζογκ. Και μεγάλο σε εκτέλεση. Μια όπερα. Βγαίνοντας από την αίθουσα χρειάστηκε να σταθώ για να πάρω μιαν ανάσα και να συνειδητοποιήσω τι μου είπε ο τύπος. Πήγα να δω ένα χολιγουντιανό μπλοκμπάστερ που εκτυλίσσεται σε έναν κατεστραμμένο κόσμο και σε άλλους γαλαξίες και είδα ότι η μόνη πίστη είναι ο Άνθρωπος. Ούτε οι εκκλησίες ούτε οι τεχνολογικές ανακαλύψεις ούτε το χρήμα ούτε οι υπεράνθρωποι σωτήρες έχουν σημασία. Όλα είναι στάχτη, θρύψαλα. Μα κάπου εκεί, μες στα χαλάσματα, λαμπερό σαν μικρό πετράδι, αναδύεται ο ένας και μοναδικός θεός του Νόλαν. Το συναίσθημα. Κι αυτό είναι το ζητούμενο της ταινίας: η επαφή ανάμεσα στους ανθρώπους. Κάτι που δεν χρειάζεται να ταξιδέψεις σε άλλους γαλαξίες για να το βρεις.

Κατηγορία: Κόσμος