«Tissue is the issue»: Ο δρόμος προς την εξατομίκευση της ογκολογικής θεραπείας

15:32 10/12/2024 - Πηγή: iEfimerida

Τα τελευταία χρόνια, η ιατρική έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην καταπολέμηση του καρκίνου.

Πολλές μορφές καρκίνου αντιμετωπίζονται πλέον ως χρόνιες ασθένειες προσφέροντας ποιοτικά χρόνια ζωής για τον ασθενή. Η σύγχρονη έρευνα έχει αποδείξει ότι δεν υπάρχει ένας «καρκίνος του πνεύμονα» ή ένας «καρκίνος του μαστού». Ακόμα και καρκίνοι που κατατάσσονται ιστολογικά στην ίδια κατηγορία, όπως το αδενοκαρκίνωμα ή το πλακώδες καρκίνωμα, μπορούν να παρουσιάζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από ασθενή σε ασθενή. Ο κάθε όγκος έχει τη δική του «υπογραφή», καθιστώντας τη θεραπεία μοναδική για κάθε

ασθενή. Είναι χαρακτηριστικό ότι μπορεί να υπάρχουν καρκίνοι από το ίδιο όργανο (πχ καρκίνος του μαστού) που διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, όσο και καρκίνοι από διαφορετικά όργανα που έχουν κοινά βιολογικά χαρακτηριστικά.

Οιβιοδείκτες είναι κρίσιμοι για τηνκατανόηση του καρκίνου. Όταν αναφερόμαστεσε αυτούς, μιλάμε για συγκεκριμένεςγενετικές μεταλλάξεις που ενδέχεταινα υπάρχουν στο DNA του όγκου. Αυτές οιμεταλλάξεις προσδιορίζουν την ευαισθησίατου όγκου σε συγκεκριμένα φάρμακα.Δηλαδή, μέσω των βιοδεικτών μπορούμενα κατανοήσουμε ποιες θεραπείες θαείναι πιο αποτελεσματικές για τονσυγκεκριμένο τύπο καρκίνου στον κάθεασθενή ξεχωριστά.

«Εξατομικευμένη» θεραπεία

Η έννοια της εξατομικευμένης θεραπείας είναι απλή και συνάμα επαναστατική: ανιχνεύουμε τα μοναδικά βιολογικά χαρακτηριστικά του όγκου σε κάθε ασθενή και παρέχουμε μια θεραπεία που είναι «εξατομικευμένη» ακριβώς όπως ένα κλειδί που ανοίγει μια κλειδαριά. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει αρκετά βήματα.

Αρχικά,ανιχνεύουμε τον καρκίνο μέσω απεικονιστικώνεξετάσεων, οι οποίες μας δείχνουν τηθέση και το στάδιο της νόσου. Στη συνέχεια,η βιοψία μας επιτρέπει να πάρουμε υλικόαπό τον όγκο. Με αυτό το υλικό,πραγματοποιούμε την μορφολογικήδιάγνωση, κατανοώντας ακριβώς ποιοςείναι ο τύπος του καρκίνου που έχουμενα κάνουμε. Το επόμενο βήμα είναι ναστείλουμε το υλικό για περαιτέρωγονιδιακή ανάλυση.

Ένασημαντικό εργαλείο στη διαδικασία αυτήείναι το next generation sequencing (NGS). Αυτή ησύγχρονη μέθοδος ανάλυσης του DNA επιτρέπειτην ταυτόχρονη εξέταση πολλών μεταλλάξεων.Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, ιδίως στηνπερίπτωση μεταστατικού καρκίνου, όπουτο υλικό που διαθέτουμε για βιοψίαμπορεί να είναι περιορισμένο. Μέσω τουNGS μπορούμε να εξετάσουμε εκατοντάδεςγονίδια ταυτόχρονα, συλλέγονταςπληροφορίες που είναι απαραίτητες γιατη θεραπεία.

Αυτήη μέθοδος, μας δίνει τη δυνατότητα ναανιχνεύσουμε ποια από τις πολλέςμεταλλάξεις μπορεί να αποτελούνβιοδείκτες και έτσι να καθορίσουμε τηνκατάλληλη θεραπεία. Για παράδειγμα, έναφάρμακο που έχει εγκριθεί για τον καρκίνοτου μαστού με συγκεκριμένη μετάλλαξημπορεί να είναι ωφέλιμο και για ασθενείςμε καρκίνο του προστάτη ή των ωοθηκών,εφόσον φέρουν την ίδια μετάλλαξη. Έναχαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ταγονίδια BRCA1 και BRCA2, γνωστά για τη σύνδεσήτους με τον καρκίνο του μαστού. Αρχικά,οι θεραπείες που στόχευαν αυτές τιςμεταλλάξεις προορίζονταν μόνο γιαγυναίκες με καρκίνο του μαστού. Ωστόσο,οι κλινικές δοκιμές αποκάλυψαν ότιαυτές οι θεραπείες είναι επίσηςαποτελεσματικές σε ασθενείς με καρκίνοωοθηκών, προστάτη και παγκρέατος πουφέρουν τις ίδιες μεταλλάξεις. Αυτή ηδιαθεσιμότητα φαρμάκων σε διαφορετικούςτύπους καρκίνου υπογραμμίζει την ανάγκηγια τη γονιδιακή ανάλυση των όγκων,ανεξάρτητα από τον τύπο του καρκίνουπου έχουν.

Ηεξατομικευμένη προσέγγιση αλλάζει τοντρόπο που κατανοούμε και θεραπεύουμετον καρκίνο. Με βάση τους βιοδείκτες,μπορούμε να διαχωρίσουμε τους καρκίνουςσε υποκατηγορίες με βάση το μοριακότους προφίλ, παρέχοντας πιο στοχευμένεςθεραπείες, οι οποίες εξασφαλίζουνμεγαλύτερη αποτελεσματικότητα καιμειωμένες παρενέργειες. Αυτή η νέα εποχήστην ογκολογία σηματοδοτεί μια ελπιδοφόραπροοπτική για τους ασθενείς, καθώςσυνεχώς ανακαλύπτονται και δοκιμάζονταινέες μέθοδοι και θεραπείες.

Hπαγκόσμια ογκολογική κοινότητα θεσπίζειτην οδηγία «tissueistheissue”,δηλαδή το δείγμα ιστού από τον όγκοείναι το πλέον καταλυτικό θέμα. Γιατίο στόχος μας είναι ξεκάθαρος : εξατομίκευσητης θεραπείας με σκοπό τόσο την αντιμετώπιση της νόσου όσο και για τηνβελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής τουκάθε ασθενή ξεχωριστά.

Γράφει η,
Κωνσταντίνα Θωμοπούλου,
Ογκολόγος-Παθολόγος,
Συνεργάτης Ε’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr