Ακτινοθεραπεία: Το εξελιγμένο όπλο στην καταπολέμηση του καρκίνου

12:22 15/11/2024 - Πηγή: iEfimerida

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μια από τις κύριες μεθόδους θεραπείας του καρκίνου, καθώς χρησιμοποιεί την ιοντίζουσα ακτινοβολία για την καταστροφή καρκινικών κυττάρων.

Η θεραπεία αυτή εφαρμόζεται σε περισσότερο από το 60% των ασθενών με καρκίνο σε κάποια φάση της συνολικής τους αντιμετώπισης. Το γεγονός ότι χρησιμοποιείται τόσο ευρέως την καθιστά έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες στη μάχη κατά της ασθένειας.

«Παράτη φαινομενική πολυπλοκότητα τηςδιαδικασίας, η κατανόηση του τρόπουλειτουργίας της ακτινοθεραπείας μπορείνα βοηθήσει τους ασθενείς να αισθάνονταιπιο

ασφαλείς και ενημερωμένοι κατά τηναπόφαση για τη θεραπεία τουςαναφέρειο κ. Παντελής Σκάρλος Ακτινοθεραπευτής,Ογκολόγος, Διευθυντής της Β’ ΚλινικήςΑκτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στοMetropolitanHospital& Διδάκτωρ Αριστοτελείου ΠανεπιστημίουΘεσσαλονίκης, ο οποίος στη συνέχειαεξηγεί τον τρόπο λειτουργίας, τα είδη,τα οφέλη και τις παρενέργειες τηςακτινοθεραπείας:

Πώςλειτουργεί η ακτινοθεραπεία

Ηακτινοθεραπεία βασίζεται στη χρήσηακτινών Χ που παράγονται από ειδικάιατρικά μηχανήματα, όπως οι γραμμικοίεπιταχυντές. Οι ακτίνες αυτές κατευθύνονταιμε ακρίβεια στους όγκους για νακαταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα. Ηδιαδικασία γίνεται μέσω της πρόκλησηςβλάβης στο DNA των καρκινικών κυττάρων,γεγονός που τα οδηγεί σε κυτταρικόθάνατο. Αυτή η εξειδικευμένη καταστροφήτων κυττάρων επιτρέπει στην ακτινοθεραπείανα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στηστόχευση των καρκινικών κυττάρων, χωρίςνα προκαλεί σοβαρή βλάβη στους γειτονικούςυγιείς ιστούς.

Ταυγιή κύτταρα έχουν την ικανότητα ναεπανορθώνουν τις βλάβες που προκαλείη ακτινοβολία πολύ καλύτερα από τακαρκινικά κύτταρα, γεγονός που ενισχύειτην επιτυχία της θεραπείας. Επιπλέον,η ακτινοθεραπεία είναι ένα από ταελάχιστα εργαλεία που μπορούν ναεφαρμοστούν ακόμη και σε δύσκολα σημείατου σώματος, προσφέροντας στοχευμένηδράση.

Ταείδη της ακτινοθεραπείας

Ηακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται μεδιάφορους τρόπους, ανάλογα με τη διάγνωσηκαι τις ανάγκες του ασθενούς. Στηνπλειονότητα των περιπτώσεων, στοχεύειστη θεραπεία του καρκίνου, αλλά οιεφαρμογές της ποικίλλουν:

Ριζική ακτινοθεραπεία:Στόχος είναι η πλήρης εξάλειψη τουκαρκίνου σε αρχικά στάδια.Προεγχειρητικήακτινοθεραπεία:Εφαρμόζεται πριν από τη χειρουργικήεπέμβαση για τη μείωση του μεγέθουςτου όγκου, διευκολύνοντας την αφαίρεσήτου.Μετεγχειρητικήακτινοθεραπεία:Αποσκοπεί στην καταστροφή τυχόνυπολειπόμενων καρκινικών κυττάρωνμετά την επέμβαση, ώστε να μειωθούν οιπιθανότητες υποτροπής.Ανακουφιστικήακτινοθεραπεία:Σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου,η θεραπεία βοηθά στη μείωση του πόνουκαι άλλων συμπτωμάτων, βελτιώνονταςτην ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Ανάλογαμε το στάδιο και τον τύπο του καρκίνου,η ακτινοθεραπεία μπορεί να συνδυαστείμε άλλες θεραπείες, όπως η χημειοθεραπείαή η ανοσοθεραπεία, για τη μεγιστοποίησητων θεραπευτικών αποτελεσμάτων.

Ταπλεονεκτήματα της ακτινοθεραπείας

Ηακτινοθεραπεία παρουσιάζει πολλάπλεονεκτήματα που την καθιστούν ιδιαίτερααποτελεσματική και απαραίτητη στηθεραπεία του καρκίνου. Ένα από τακυριότερα οφέλη της είναι ότι συχνάμπορεί να αντικαταστήσει την ανάγκηγια χειρουργικές επεμβάσεις. Ειδικά σεπεριπτώσεις όπου η χειρουργική επέμβασηείναι επικίνδυνη ή αδύνατη λόγω τουσημείου στο οποίο βρίσκεται ο όγκος, ηακτινοθεραπεία προσφέρει μια εναλλακτικήπου μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική.

Έναάλλο σημαντικό πλεονέκτημα είναι ηστοχευμένη δράση της. Η ακτινοθεραπείαείναι ιδιαίτερα ακριβής, πράγμα πουσημαίνει ότι η ακτινοβολία επικεντρώνεταιαποκλειστικά στην καρκινική περιοχή,αφήνοντας ανέπαφους τους υγιείς ιστούςόσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτό μειώνεισημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών καιπαρενεργειών.

Παρενέργειεςτης ακτινοθεραπείας

Ηακτινοθεραπεία είναι γενικά μια ανώδυνηδιαδικασία, αλλά συνοδεύεται απόπαρενέργειες, οι οποίες διακρίνονταισε δύο κατηγορίες: τις οξείες, πουεμφανίζονται κατά τη διάρκεια τηςθεραπείας και υποχωρούν μετά το πέραςτης και τις απώτερες, που μπορεί ναπαρουσιαστούν εβδομάδες ή μήνες μετάτο τέλος της θεραπείας.

Οιπιο συχνές οξείες παρενέργειεςπεριλαμβάνουν:

Κούραση:Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ένα έντονοαίσθημα κόπωσης κατά τη διάρκεια καιμετά τη θεραπεία, το οποίο μπορεί ναδιαρκέσει για μερικές εβδομάδες.Ερεθισμός τουδέρματος:Στις περιοχές που δέχονται ακτινοβολία,το δέρμα μπορεί να εμφανίσει ερυθρότητα,ξηρότητα ή φαγούρα.Προβλήματακατάποσης:Σε περιπτώσεις ακτινοβολίας στον λαιμόή το στήθος, μπορεί να παρουσιαστούνδυσκολίες κατάποσης.

Σεπιο προχωρημένες περιπτώσεις ή όταν ηθεραπεία περιλαμβάνει μεγαλύτερεςπεριοχές, μπορεί να παρουσιαστούν καιπιο σοβαρές παρενέργειες, όπως:

Πτώση μαλλιών:Συμβαίνει όταν η ακτινοθεραπείαεφαρμόζεται στην περιοχή του κεφαλιού.Γαστρεντερικέςενοχλήσεις:Εμφανίζονται σε περιπτώσεις ακτινοβολίαςστην περιοχή της κοιλιάς.

Παρ'όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί πως οιπερισσότερες παρενέργειες είναιδιαχειρίσιμες και προσωρινές. Σημαντικόείναι επίσης το γεγονός ότι οι ασθενείςπου υποβάλλονται σε εξωτερικήακτινοθεραπεία δεν εκπέμπουν ακτινοβολίαμετά τη θεραπεία, κάτι που σημαίνει πωςδεν αποτελούν κίνδυνο για τους γύρωτους, επιτρέποντάς τους να διατηρούντην κοινωνική τους ζωή χωρίς περιορισμούς.

Προετοιμασίακαι διάρκεια θεραπείας

Ηδιαδικασία της ακτινοθεραπείας ξεκινάμε την επιλογή του κατάλληλου ιατρούκαι κέντρου. Ο ακτινοθεραπευτής ογκολόγοςπραγματοποιεί μια λεπτομερή εκτίμησητης κατάστασης του ασθενούς πρινπροχωρήσει στο σχεδιασμό της θεραπείας.Αυτό περιλαμβάνει συνήθως μια αξονικήτομογραφία, η οποία χρησιμοποιείταιγια να προσδιοριστεί με ακρίβεια ηπεριοχή που θα δεχτεί την ακτινοβολία.

Οισυνεδρίες διαρκούν μόνο λίγα λεπτά αλλάη προετοιμασία και η τοποθέτηση τουασθενούς μπορεί να απαιτήσουν συνολικάπερίπου 30 λεπτά καθημερινά. Η διάρκειατης θεραπείας εξαρτάται από τον τύποκαι το στάδιο του καρκίνου και μπορείνα κυμαίνεται από 3 έως 7 εβδομάδες.

Ποιοείναι το μέλλον της ακτινοθεραπείαςστην αντιμετώπιση του καρκίνου

«Τομέλλον της ακτινοθεραπείας στηναντιμετώπιση του καρκίνου, προσανατολίζεταισε πιο εξατομικευμένες και στοχευμένεςπροσεγγίσεις, αξιοποιώντας νέεςτεχνολογίες και ανακαλύψεις στη βιολογίατου καρκίνου. Μερικές από τις τάσειςκαι εξελίξεις που διαμορφώνουν το μέλλοντης ακτινοθεραπείας στον καρκίνο είναιοι παρακάτω:

Εξατομικευμένηθεραπεία: Μετη βελτίωση της μοριακής ογκολογίαςκαι τη βαθύτερη κατανόηση της βιολογίαςτων όγκων, η ακτινοθεραπεία προσαρμόζεταιστις ατομικές ανάγκες κάθε ασθενούς.Χρησιμοποιώντας πληροφορίες απόβιοδείκτες, οι γιατροί μπορούν ναπροσαρμόσουν τις δόσεις ακτινοβολίαςκαι να εντοπίσουν τους ασθενείς πουενδεχομένως χρειάζονται λιγότερη ήκαι καθόλου ακτινοθεραπεία.Ακτινοθεραπείαυψηλής ακρίβειας (IMRT και DIBH): Ακόμαμεγαλύτερη βελτίωση των τεχνικών καιεισαγωγή της τέταρτης διάστασης, δηλαδήτου χρόνου, στις θεραπείες μας (adaptiveradiotherapy).Υποκλασματοποίησητης ακτινοθεραπείας: Ηυποκλασματοποίηση της ακτινοθεραπείαςείναι η χορήγηση μεγαλύτερων δόσεωνακτινοβολίας σε λιγότερες συνεδρίες.Αυτή η τεχνική έχει γίνει πιο διαδεδομένηκαι μπορεί να προσφέρει αποτελεσματικήθεραπεία σε σύντομο χρονικό διάστημα,μειώνοντας το συνολικό κόστος και τιςεπισκέψεις στο νοσοκομείο για ασθενείςμε καρκίνο μαστού, λάρυγγα, ορθού αλλάκαι προστάτη.Χρήση τεχνητήςνοημοσύνης (AI): Ητεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοιμηχανικής μάθησης αναμένεται ναβοηθήσουν στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων(big data) από ασθενείς και στη βελτιστοποίησητων σχεδίων θεραπείας. Η τεχνητήνοημοσύνη μπορεί να εντοπίζει καλύτερατους ασθενείς που θα ανταποκριθούνκαλύτερα στην ακτινοθεραπεία και ναπροσαρμόζει τις θεραπείες με βάση τηνατομική πρόγνωση.Συνδυαστικέςθεραπείες: Ησυνδυαστική χρήση ακτινοθεραπείας μεανοσοθεραπεία ή στοχευμένα φάρμακαμπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητατης θεραπείας. Ο συνδυασμός αυτών τωνθεραπειών μπορεί να αυξήσει την απόκρισητων καρκινικών κυττάρων στην ακτινοβολία,βελτιώνοντας το συνολικό αποτέλεσμα.

Αυτόσημαίνει ότι η θεραπεία μπορεί ναπροσαρμόζεται σε πραγματικό χρόνο,μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητακαι ελαχιστοποιώντας τις παρενέργειες.Σε αυτή την προσπάθεια συνδράμει γιαπάνω από 15 χρόνια η ΚλινικήΑκτινοθεραπευτικής Ογκολογίαςτου MetropolitanHospital, μιαυποδειγματική, ολοκληρωμένη μονάδαακτινοθεραπείας με δυνατότητα εφαρμογήςόλων των σύγχρονων τεχνικών, εφάμιλλητων πλέον προηγμένων ξένων κέντρων, γιανα προσφέρει όλο το φάσμα των υπερσύγχρονωνθεραπειών στους ογκολογικούς ασθενείς»,καταλήγει ο κ. Σκάρλος.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr