Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο: Το σισύφειο έργο του για την σύλληψη των υπόπτων για εγκλήματα πολέμου

23:17 21/11/2024 - Πηγή: iEfimerida

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εδώ και 22 χρόνια αγωνίζεται να αναγνωριστούν οι αρμοδιότητές του και να αποκτήσει εξουσίες επιβολής των αποφάσεών του.

Υπ' αυτή την έννοια, τα εντάλματα σύλληψης που εκδόθηκαν σε βάρος του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, του πρώην υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ και του επικεφαλής του ένοπλου τμήματος της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ, συνιστούν ιστορική εξέλιξη.

Το Δικαστήριο,μέλη του οποίου είναι 124 χώρες (σύντομαθα γίνουν 125 αφού η Ουκρανία υπέγραψετο Καταστατικό της Ρώμης, την ιδρυτικήσυνθήκη του), εδρεύει στη Χάγη

τηςΟλλανδίας και αποστολή του είναι ναδιώκει τους δράστες των σοβαρότερωνεγκλημάτων που διαπράττονται σε όλοντον κόσμο, όταν οι χώρες δεν έχουν τηβούληση ή τη δυνατότητα να το κάνουν οιίδιες.

Αν και οικαταδίκες είναι σπάνιες, και μόνο τογεγονός της άσκησης δίωξης σε βάροςπροσώπων που φέρονται ότι διέπραξανωμότητες, στέλνει ένα μήνυμα: ότι ηδιεθνής κοινότητα είναι αποφασισμένηνα αγωνιστεί κατά της ατιμωρησίας τωνδραστών.

Μετά τηνίδρυσή του, το 2002, το ΔΠΔ έχει αναλάβει32 υποθέσεις για εγκλήματα πολέμου,εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας,γενοκτονία και μη απόδοση δικαιοσύνης.Δεκατέσσερις από αυτές τις υποθέσεις(περίπου το 40%) εκκρεμούν ακόμη, ουσιαστικάεπειδή οι ύποπτοι παραμένουν ελεύθεροι.Αλλά, χωρίς να διαθέτει δικές τουαστυνομικές δυνάμεις, το Δικαστήριοέχει ελάχιστες πιθανότητες να τουςσυλλάβει γρήγορα.

Από τα 56εντάλματα σύλληψης που έχουν εκδοθείαπό το 2002, μόνο 21 εκτελέστηκαν. Το ΔΠΔεπαφίεται στις χώρες μέλη του για νασυλλάβουν τους υπόπτους. Όμως οι χώρεςσυχνά δεν συνεργάζονται επειδή τοΔικαστήριο «δεν τους προσφέρει τίποτασε αντάλλαγμα, παρά μόνο την απόδοσηδικαιοσύνης», σχολίασε ο Πασκάλ Τουρλάν,πρώην σύμβουλος του Δικαστηρίου.

Στον κατάλογοτων προσώπων που καταζητούνταιπεριλαμβάνονται από τον πρόεδρο τηςΡωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν –για τα εγκλήματαπολέμου που συνδέονται με την εισβολήστην Ουκρανία– μέχρι τον Ουγκαντέζοπολέμαρχο Τζόζεφ Κόνι.

Η Ρωσία καθώςκαι δεκάδες ακόμη χώρες, όπως οι ΗΠΑ, τοΙσραήλ και η Κίνα, δεν αναγνωρίζουν τηδικαιοδοσία του ΔΠΔ, κάτι που δυσκολεύειτις έρευνες του Δικαστηρίου για τουςπολίτες αυτών των χωρών. Άλλες χώρεςαψηφούν επίσης το ΔΠΔ, αρνούμενες νατου παραδώσουν υπόπτους. Για παράδειγμα,στις αρχές Σεπτεμβρίου ο Πούτιν έγινεδεκτός με τιμές στη Μογγολία, η οποίαωστόσο είναι μέλος του ΔΠΔ.

«Όταν στιςχώρες δεν αρέσει αυτό που κάνει το ΔΠΔ,συχνά δεν συνεργάζονται», υπογράμμισεη Νάνσι Κομπς, καθηγήτρια Νομικής στηΝομική Σχολή Ουίλιαμ & Μαίρη, στηΒιρτζίνια.

Όμως ο ρόλοςτου Δικαστηρίου δεν είναι να δικάσειόλους τους φερόμενους εγκληματίεςπολέμου αλλά «να ενθαρρύνει τις χώρεςνα ασχοληθούν με τις δικές τους υποθέσεις»,επέμεινε ο εκπρόσωπός του, ο Φάντι ΕλΑμπντάλα.

Κάθε υπόθεσησυνοδεύεται από μια βεντάλια μοναδικώνπροκλήσεων, από τις παρεμβάσεις τωνεθνικών κυβερνήσεων μέχρι τον εκφοβισμότων μαρτύρων. Έτσι ανατράπηκε η διαδικασίασε βάρος του νυν προέδρου της Κένυας,του Ουίλιαμ Ρούτο, όταν ήταν ακόμηαντιπρόεδρος της χώρας του, το 2016.

Οι δυσκολίεςαυτές εξηγούν εν μέρει και το χαμηλόποσοστό καταδικαστικών αποφάσεων. ΤοΔικαστήριο απάλλαξε τέσσεριςκατηγορούμενους και έκρινε ενόχους 12.Ο τελευταίος ήταν ένας τζιχαντιστής,πρώην αρχηγός της ισλαμιστικής αστυνομίαςστο Τομπουκτού του Μαλί, ο οποίοςκαταδικάστηκε την Τετάρτη για εγκλήματαπολέμου και εγκλήματα κατά τηςανθρωπότητας.

Οι άλλεςκαταδίκες αφορούσαν κυρίως κρατικούςλειτουργούς της Λαϊκής Δημοκρατίας τουΚονγκό, που σπαράσσεται από τον πόλεμο.

Τα πρώταχρόνια, ορισμένες αφρικανικές χώρεςόπως η Ουγκάντα, η Ακτή Ελεφαντοστούκαι η ΛΔ του Κονγκό προσέφυγαν οι ίδιεςστο ΔΠΔ ζητώντας του να ερευνήσει τιςεσωτερικές συγκρούσεις τους. Άλλεςυποθέσεις παραπέμφθηκαν στο ΔΠΔ από τοΣυμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Οι μηαφρικανικές χώρες αντιστάθηκαν σφοδράστη δικαιοδοσία του ΔΠΔ», σχολίασε ηΝάνσι Κομπς.

Με το ένταλμασύλληψης σε βάρος του Νετανιάχου τοΔικαστήριο στρέφεται για πρώτη φοράεναντίον ενός ηγέτη χώρας η οποία κατάπαράδοση στηρίζεται από τη Δύση και τογεγονός αυτό προκάλεσε οργή στο Ισραήλ.

Είναι ελάχισταπιθανό ο Νετανιάχου ή οι ηγέτες τηςΧαμάς να οδηγηθούν σύντομα ενώπιον τηςδικαιοσύνης στη Χάγη. Θα μπορούσαν νασυλληφθούν εάν ταξιδέψουν για παράδειγμαστη Βρετανία, τη Γαλλία ή σε κάποια άλληχώρα που αναγνωρίζει το ΔΠΔ. Όμως ακόμηκαι σε αυτήν την περίπτωση οι πιθανότητεςκαταδίκης είναι μηδαμινές.

Η Κομπς ωστόσοθεωρεί ότι οι έρευνες του ΔΠΔ θα μπορούσαννα έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα καιηθική σπουδαιότητα. «Το θέμα είναι νακάνουμε πάνω απ’ όλα ό,τι θεωρούμεδίκαιο, ακόμη και αν γνωρίζουμε ότιβραχυπρόθεσμα δεν θα αλλάξουν ταπράγματα», εξήγησε.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr