Γιατί δεν γυρίζονται πια σπουδαίες ταινίες;

09:08 24/2/2015 - Πηγή: iEfimerida

Στέφανος Δάνδολος

Δεν χρειαζόμουν την παρέλαση των φετινών μέτριων ταινιών για να αναρωτηθώ.

Και πέρυσι το ίδιο σκεφτόμουν. Και πρόπερσι. Πάνε, νομίζω, τέσσερα-πέντε χρόνια, που οι οσκαρικές υποψηφιότητες με αφήνουν παντελώς αδιάφορο. Δεν βρίσκω τίποτε που να μου κάνει "κλικ". Οκέι, εξαιρετικός ο πιτσιρικάς που υποδύεται τον Στίβεν Χώκινς, και δίκαιη η βράβευσή του. Αλλά σαν να μου φαίνεται ότι τέτοιες ερμηνείες τις έχω ξαναδεί σε μιαν άλλη ζωή. Σαν deja vu ένα πράγμα. Τι γίνεται λοιπόν, τι συμβαίνει; Πέραν του "Interstellar"

(το οποίο αγνοήθηκε πανηγυρικά) δεν είδα τίποτε φέτος που να με απογείωσε. Και στα κόκκινα χαλιά δεν είδα τίποτε εκτός από κοινότοπες παρουσίες που απλά περιφέρονταν διαφημίζοντας τις μέτριες δουλειές τους. Σε άλλες εποχές ένα φιλμ σαν το "American sniper" θα έβγαινε κατευθείαν στα βίντεο κλαμπ, και το "Birdman" θα ήταν απλά μια οκέι ταινία. Τίποτε παραπάνω. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο απλά καλό και στο πραγματικά σημαντικό.

Γιατί λοιπόν δεν γυρίζονται πια σπουδαίες ταινίες; Ίσως επειδή συμβαίνει ό,τι και με τα βιβλία: τα πάντα έχουν ειπωθεί, όλες οι ιστορίες είναι ειπωμένες. Σε αντίθεση όμως με την εξαίρεση κάποιων λίγων βιβλίων, αυτό που σκοτώνει τις ταινίες είναι η εμμονή στα κλισέ. Κανένα πρωτότυπο σενάριο (δηλαδή μη διασκευασμένο) δεν φεύγει από την στερεότυπη λογική αφηγήσεων που έχουν επαναληφθεί (εκεί έκανε τη μόνη διαφορά το "Birdman"). Οπότε έχεις την ίδια οπτική ξανά και ξανά. Πρέπει να ανατρέξεις πολύ μακριά από το Χόλιγουντ για να βιώσεις κάποια έκπληξη. Ή πρέπει να ανατρέξεις στην καλή αμερικανική τηλεόραση για να συνειδητοποιήσεις ότι ο κινηματογράφος δεν χάθηκε, απλώς μετακόμισε. Τσέκαρε τους "Sopranos" ή το "Breaking Bad" ή το "Deadwood" και θα καταλάβεις. Μπορούν να συγκριθούν με οτιδήποτε σπουδαίο έχεις παρακολουθήσει στο σινεμά τον τελευταίο μισό αιώνα. Το ίδιο το σινεμά μοιάζει στραγγιγμένο. Χρειάζεται θεραπεία επειγόντως. Να, κάνε μια μικρή αναδρομή για να δεις.

Την δεκαετία του πενήντα είχες την κινηματογραφική ενσάρκωση της μεθόδου Στανισλάσφκι ("γίνε αυτό που παίζεις") και την θυελλώδη σάρωση στον τρόπο που ο κόσμος αντιλαμβανόταν τις ταινίες μέσω των αποφοίτων του Actor's Studio της Νέας Υόρκης, κάτι τύπων ονόματι Μάρλον Μπράντο, Μοντγκόμερι Κλιφτ, Τζέιμς Ντιν και Πολ Νιούμαν. Είχες τα κοινωνικά δράματα του Ελία Καζάν, τα γουέστερν του Άντονι Μαν και του Τζον Φορντ, τις σινεμασκόπ βιβλικές υπερπαραγωγές που κόστιζαν όσο οι προϋπολογισμοί ολόκληρων κρατών. Στα πιο εναλλακτικά σίξτις είχες την έκρηξη του Κιούμπρικ, το free cinema των Άγγλων, τα αριστουργήματα του Φελίνι και του Μπέργκμαν, τα ανυπέρβλητα έπη του Ντέιβιντ Λυν στις στέπες της ερήμου και στις χιονισμένες ρωσικές κοιλάδες, την έκρηξη της ψυχαγωγικής περιπέτειας με τον ατσαλάκωτο Κόνερι στον ρόλο του 007. Την δεκαετία του εβδομήντα είχες το πολιτικοποιημένο σινεμά του Άλαν Τζ. Πάκουλα, το σινεμά της απομυθοποίησης (Σίντνει Λουμέτ, Μίλος Φόρμαν) και μια σειρά πιτσιρικάδων που ήρθαν να τα αλλάξουν όλα βασιζόμενοι στις λέξεις, δηλαδή σε σενάρια με ψαχνό: τον Κόπολα με τους "Νονούς" του, τον Σκορσέζε με τον "Ταξιτζή" του και το "Οργισμένο Είδωλό" του, τον Γούντι Άλεν με τον "Νευρικό Εραστή" και το "Μανχάταν". Και πλάι τους, ή λίγο, ελάχιστα πιο πίσω τους, είχες την αναβίωση της κλασσικής περιπέτειας, μέσα από τις φιλόδοξες, οραματικές συλλήψεις του Τζορτζ Λούκας. Την δεκαετία του ογδόντα είχες τα πάντα σε αφθονία. Είχες τοιχογραφίες τύπου "Γκάντι" και "Αμαντέους", ταινίες ερμηνειών σαν τον "Άνθρωπο της Βροχής", είχες τα πληθωρικά στοιχήματα του Όλιβερ Στόουν, του Ντε Πάλμα και του Τσιμίνο, τις ωραίες περιπέτειες του Σπίλμπεργκ, τους ρόλους της Μέρυλ Στριπ και τις γοητευτικές παραξενιές του Κρόνενμπεργκ. Την δεκαετία του ενενήντα είχες το μεγάλο comeback του Τέρνς Μάλικ με την "Λεπτή κόκκινη γραμμή" και του Σκορσέζε με τα "Καλά παιδιά" και το "Καζίνο", είχες "Σιωπή των Αμνών" και "Τιτανικό", είχες "Λίστα του Σίντλερ και "Seven", είχες το σινεμά των αδελφών Κοέν, του Μάικλ Μαν και του Κουέντιν Ταραντίνο, είχες τον "Άγγλο ασθενή" του Μινγκέλα και τα "Απομεινάρια μιας μέρας" του Τζέιμς Άιβορυ. Και μπαίνοντας, τέλος, στον εικοστό πρώτο αιώνα είχες μια νέα γενιά ταλαντούχων δημιουργών, είχες Κρίστοφερ Νόλαν, Ανγκ Λι, Πίτερ Τζάκσον, Ντάρεν Αρονόφσκι, Πολ Τόμας Άντερσον, είχες τις μεταμορφώσεις του Ντάνιελ Ντει Λιούις, είχες διαμάντια σαν το "Καπότε", την "Αμφιβολία" και τον "Δρόμο της Απώλειας", είχες τον Ντι Κάπριο να αποδεικνύει ότι είναι κάτι παραπάνω από ωραίο αγόρι, είχες μια νέα Κάθριν Χέμπορν στο πρόσωπο της Κέιτ Μπλάνσετ και μια παρέλαση αξιοπρόσεκτων ερμηνευτών, από τον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν μέχρι τον Κρίστιαν Μπέιλ και από τον Χοακίμ Φίνιξ μέχρι τον Τζορτζ Κλούνει.

Αναρωτιέμαι πόσοι είναι αυτοί που σημαδεύουν πραγματικά την δεκαετία που διανύουμε, εάν μετριούνται στα δάκτυλα και των δύο χεριών. Μάλλον όχι. Διαμάντια υπάρχουν, αλλά μάλλον πρέπει να ψάξεις πολύ για να τα βρεις. Προσωπικά, πέραν του Μπένεντικτ Κάμπερμπατς (τον οποίο πρωτοπρόσεξα στην υπέροχη μίνι σειρά του BBC "Parade's End") δεν βλέπω άλλον αληθινά σπουδαίο ηθοποιό να έχει ανατείλει τα τελευταία χρόνια και να μην αποτελεί πυροτέχνημα. Ο Κάμπερμπατς μπορεί να παίξει τα πάντα, είναι ό,τι ήταν πριν από δεκαπέντε χρόνια ο Έντουαρντ Νόρτον. Ωστόσο, εάν με ρωτήσεις για ταινίες, δεν θα θυμάμαι να σου πω. Και είναι μάλλον παράξενο γιατί μπορώ να θυμηθώ ταινίες γυρισμένες το 1952, το 1968, το 1975 και το 1999, τις οποίες είδα πριν από χρόνια, μπορώ να θυμηθώ κουλές λεπτομέρειες από σκηνές, όπως το χρώμα του σακακιού που φοράει ο Μπράντο όταν του την πέφτουν οι αντίπαλοι μαφιόζοι στον "Νονό" ή το δαχτυλίδι του Ρέντφορντ στο "Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου" ή την μουσική όταν ο Πατσίνο ρουφάει τις κόκες στο φινάλε του "Σημαδεμένου". Όμως, διάολε, δεν θυμάμαι τίποτα από το "American sniper" που το είδα μόλις προχθές. Το έβλεπα παντού να διαφημίζεται ως η ταινία της χρονιάς και όταν τελείωσε έμεινα με την απορία: πώς είναι δυνατόν κάποιοι να το θεώρησαν ταινία της χρονιάς. Πιο συντηρητικό, γερασμένο αντι-πολεμικό φιλμ δεν έχω δει ξανά. Πρέπει να είσαι κάτω των είκοσι ετών και το μυαλό σου να είναι σακατεμένο από τις τηλεοπτικές αηδίες για να το βρεις αριστούργημα. Τα ίδια και με το "Selma": ενδιαφέρον απλά, ως επί το πλείστον πλαδαρό. Το "Birdman", η ταινία που θριάμβευσε, μου άρεσε επειδή ήταν διαφορετική, η ψίχα της είναι οι λέξεις, το σενάριο. Μα είναι μια πραγματικά μεγάλη ταινία; Ε, όχι δα. Είναι απλά η πιο ενδιαφέρουσα σε σύλληψη και εκτέλεση. Ένα δειλό διάλλειμα από την πεπατημένη. Ωραίες ταινίες το "Παιχνίδι της Μίμησης" και η "Θεωρία των Πάντων", περνάς υπέροχα καθώς τις βλέπεις (γιατί η έντιμη ψυχαγωγία ήταν ανέκαθεν ένα βασικό κομμάτι της ουσίας του σινεμά), αλλά μέχρι εκεί: είναι ωραίες ταινίες, δεν είναι επ' ουδενί σπουδαίες ταινίες. Ούτε το "Χωρίς Μέτρο" είναι σπουδαία ταινία. Είναι απλά μια καλή ταινία.

Κάπως έτσι κύλησαν λοιπόν τα φετινά Όσκαρ για μένα. Έριξα μια ματιά, και αυτό ήταν. Εάν χάρηκα για κάποιον, τούτος ήταν ο Αλεξάντερ Ντεσπλάτ. Νομίζω ότι είναι ο κορυφαίος κινηματογραφικός συνθέτης των τελευταίων τριάντα ετών. Κλάση Μορικόνε, χωρίς υπερβολή. Με εξαίρεση τον Ντεσπλάτ, αυτή η αφελής αλλά γοητευτική γιορτή δεν ήταν παρά το ρέκβιεμ ενός υπέροχου είδους Τέχνης που μοιάζει για την ώρα εξαιρετικά βαλτωμένο και ανιαρό.

Κατηγορία: Πολιτισμός