Η πόλη που θα φιλοξενήσει την πιο τοξική ουσία της Γης - Πού θα αποθηκευτεί το πιο επικίνδυνο πυρηνικό απόβλητο

19:22 15/1/2025 - Πηγή: iEfimerida

Είναι η πιο τοξική ουσία στον πλανήτη - και αυτή είναι η μικρή πόλη που προσφέρεται εθελοντικά να τη... φιλοξενήσει.

Πόσο δύσκολη είναι η αναζήτηση ενός ασφαλούς χώρου για την ταφή των πυρηνικών αποβλήτων; Πολύ - και αν σε αυτό συνυπολογίσουμε και τον παράγοντα «πιο τοξική ουσία στον πλανήτη», το επίπεδο δυσκολίας μεγαλώνει ακόμη περισσότερο.

Σε μια απόφαση-ορόσημο που ανακοινώθηκε πριν μερικές εβδομάδες, ο Οργανισμός Διαχείρισης Πυρηνικών Αποβλήτων του Καναδά [NWMO], επέλεξε την περιοχή Ignace στο βορειοδυτικό Οντάριο ως τοποθεσία για την πρώτη «πυρηνική αποθήκη» της

χώρας [DGR] για πυρηνικά απόβλητα. Η αποθήκη αυτή θα βρίσκεται εντός της επικράτειας της περιοχής Wabigoon Lake Ojibway, περίπου 50 χιλιόμετρα από το Ignace.

Μέσα εκεί, η καναδική κυβέρνηση θα αποθηκεύει απόβλητα ραδίου, της πιο τοξικής ουσίας στον πλανήτη -μια ουσία δεκάδες φορές πιο ραδιενεργή και τοξική σε σχέση ακόμη και με το θανατηφόρο ουράνιο. Το ράδιο ανακαλύφθηκε το 1898 από τη Μαρί Κιουρί.

Μια δύσκολη απόφαση

Ο δρόμος προς αυτή την απόφαση-ορόσημο, ωστόσο, κάθε άλλο παρά εύκολος ήταν.

Η κυβέρνηση του Καναδά έπρεπε να σταθμίσει τα δύσκολα ζητήματα της εθνικής αλλά και της δημόσιας υγειονομικής πολιτικής -θέματα που μπορεί να διαρκέσουν δεκαετίες και συχνά έχουν μέσα τους και μια δόση... παραλόγου με τις διάφορες εμπλεκόμενες πλευρές να πιέζουν ένθεν και ένθεν.

Για μια χώρα όπως ο Καναδάς, η οποία δεν διαθέτει πυρηνικά απόβλητα που σχετίζονται με τον στρατό, τα απόβλητα αυτά των καυσίμων είναι αναμφίβολα η πιο τοξική ουσία με την οποία θα κληθούν ποτέ να ασχοληθούν οι πολίτες της. Επιπλέον, η τοξικότητα αυτών των πυρηνικών αποβλήτων διαρκεί πάρα πολύ καιρό και οι φόβοι για την δημόσια υγεία είναι πολλοί.

Στις αρχές του 2023, τριάντα δύο χώρες σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και ο Καναδάς, λειτουργούσαν περίπου 438 πυρηνικά εργοστάσια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία παρήγαγαν πυρηνικά απόβλητα διαφόρων τύπων.

Περίπου 50 ακόμη αντιδραστήρες βρίσκονταν υπό κατασκευή εκείνη την περίοδο (18 από αυτούς μόνο στην Κίνα), μεταξύ άλλων σε τρεις ακόμη χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Κίνα διαθέτουν τον μεγαλύτερο αριθμό αντιδραστήρων, αλλά η Κίνα θα ξεπεράσει σύντομα τη Γαλλία στη δεύτερη θέση. Επίσης, σε όλες τις περιοχές του κόσμου, πολλές χώρες που σήμερα δεν διαθέτουν προγράμματα πυρηνικής ενέργειας βρίσκονται στη διαδικασία σχεδιασμού τους.

Που πηγαίνουν τα πυρηνικά απόβλητα όταν «γεράσουν»;

Οι πρώτοι τέτοιοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής άρχισαν να λειτουργούν στα μέσα της δεκαετίας του 1950, και έτσι τα απόβλητα συσσωρεύονται σε διάφορες εγκαταστάσεις προσωρινής αποθήκευσης εδώ και εβδομήντα χρόνια.

Μόνο έντεκα από τις χώρες που χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια διαθέτουν ενεργά προγράμματα για την επιλογή μιας αποδεκτής μορφής μακροχρόνιας αποθήκευσης των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας.

Μία από αυτές, η Φινλανδία, έχει ξεκινήσει την κατασκευή στο Ονκάλο. Τέσσερις χώρες -η Γαλλία, η Ρωσία, η Σουηδία και η Ελβετία- έχουν επιλέξει ήδη μια τοποθεσία. Και έξι - ο Καναδάς, η Κίνα, η Τσεχική Δημοκρατία, η Γερμανία, η Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο - έχουν προτάσεις για την επιλογή χώρου σε διάφορα στάδια ανάπτυξης.

Το ράδιο στον Καναδά

Η εξόρυξη ραδίου άρχισε στα βορειοδυτικά εδάφη του Καναδά τη δεκαετία του 1930. Η εξερεύνηση του ουρανίου έλαβε χώρα από τη δεκαετία του 1940, και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση λειτούργησε ένα εργοστάσιο βαρέως ύδατος στο Trail της Βρετανικής Κολομβίας, το οποίο συνέβαλε στο σχέδιο ατομικής βόμβας των ΗΠΑ.

Η ένταξη του Καναδά στη... λέσχη της πυρηνικής έρευνας άρχισε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν, το 1942, η Βρετανία έστειλε μια ομάδα πυρηνικών επιστημόνων σε μια ερευνητική εγκατάσταση στο Μόντρεαλ.

Το 1945, η ερευνητική ομάδα κατάφερε τελικά να κατασκευάσει, σε μια ειδική τοποθεσία στο Chalk River, Ontario, τον πρώτο λειτουργικό πυρηνικό αντιδραστήρα εκτός των ΗΠΑ - ο οποίος ήταν γνωστός ως ZEEP, ή zero energy experimental pile.

Με βάση αυτή την επιτυχία, η κυβέρνηση του Καναδά ίδρυσε στη συνέχεια μια εταιρεία, την Atomic Energy of Canada, Limited-AECL, το 1952. Η AECL σχεδίασε τον αντιδραστήρα CANDU, ή αλλιώς τον καναδικό αντιδραστήρα ουρανίου, ο οποίος λειτουργεί στον Καναδά καθώς και στην Αργεντινή, την Κίνα, το Πακιστάν, τη Ρουμανία και τη Νότια Κορέα.

Στον Καναδά, ο πρώτος αντιδραστήρας άρχισε να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε δίκτυο το 1962 και η πρώτη μονάδα εμπορικής κλίμακας, στο Pickering, άρχισε να λειτουργεί το 1971.

Ο Καναδάς διαθέτει σήμερα δεκαεννέα εν λειτουργία πυρηνικούς αντιδραστήρες, οι οποίοι βρίσκονται σε δύο μόνο από τις επαρχίες του: ένας στο New Brunswick και οι υπόλοιποι στο Οντάριο, το οποίο διαθέτει άλλους δύο που βρίσκονται υπό ανακαίνιση. Μαζί, παρέχουν το 15% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Καναδά, αλλά στο Οντάριο, το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας είναι 50%.

Η διαδικασία επιλογής της τοποθεσίας

Μέχρι το 2010, η NWMO είχε αναπτύξει μια σειρά κατευθυντήριων αρχών για τη διαδικασία επιλογής μιας τοποθεσίας για την κατασκευή ενός βαθέος γεωλογικού αποθέτη. Η βασική αρχή ήταν σαφής: «Η τοπική γεωγραφική κοινότητα στην οποία πρόκειται να εγκατασταθεί η αποθήκη, πρέπει να είναι ενημερωμένη και πρόθυμη να αποδεχθεί το έργο».

Η διάρκεια και η πολυπλοκότητα του έργου DGR σημαίνουν ότι κάθε κοινότητα που είναι διατεθειμένη να συμφωνήσει με την NWMO να φιλοξενήσει το έργο θα είναι στο «παιχνίδι» για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως για περισσότερα από 100 χρόνια.

Μεταξύ του 2010 και του 2012, συνολικά είκοσι δύο κοινότητες ανταποκρίθηκαν στον NWMO με μια αρχική εκδήλωση ενδιαφέροντος για την ιδέα να γίνουν πρόθυμοι οικοδεσπότες της εγκατάστασης. Όλες, εκτός από τρεις, βρίσκονται στο Οντάριο, γεγονός που είναι εξαιρετικά λογικό, δεδομένου ότι εκεί έχει παραχθεί το μεγαλύτερο μερίδιο των αποβλήτων πυρηνικών καυσίμων υψηλής ραδιενέργειας.

Τελικά, μόνο δύο υποψήφιοι από το αρχικό σύνολο των είκοσι δύο παρέμειναν μέχρι το τέλος: το Ignace και το South Bruce. Η τελική επιλογή ήταν το πρώτο.

Το 2022, σχεδιάστηκε και διεξήχθη μια εκτεταμένη σειρά κοινοτικών μελετών για διάφορες πτυχές των πιθανών επιπτώσεων του έργου στους κατοίκους του Ignace. Ολοκληρώθηκε επίσης η ανάλυση της μεταφοράς για την αποστολή των αποβλήτων από τις επτά θέσεις προσωρινής αποθήκευσης στο Ignace.

Τα φιλόδοξα σχέδια του Καναδά για την κατασκευή και εγκατάσταση πολλών νέων πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας διαφόρων ειδών, καθώς και η επείγουσα ανάγκη ασφαλούς αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων σε πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, έχουν ένα κρίσιμο κοινό στοιχείο: για κάθε μία από αυτές τις εγκαταστάσεις πρέπει να βρεθεί ένας κατάλληλος χώρος κάπου πάνω και κάπου κάτω από το έδαφος.

Η λειτουργία καθεμιάς από αυτές συνεπάγεται το χειρισμό εξαιρετικά επικίνδυνων ραδιενεργών υλικών που έχουν τη δυνατότητα να βλάψουν σοβαρά την ανθρώπινη υγεία και να μολύνουν το περιβάλλον.

Ευτυχώς, η χώρα αυτή έχει ήδη θεσπίσει όλους τους νόμους και τους κανονισμούς που απαιτούνται και οι οποίοι, αν εφαρμοστούν σωστά, θα προσφέρουν επαρκή προστασία τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον κατά τη λειτουργία των εν λόγω εγκαταστάσεων.

Οι κάτοικοι του Ignace πάντως δηλώνουν την αμέριστη εμπιστοσύνη τους απέναντι στην καναδική κυβέρνηση - και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο πρώτο βήμα ως προς την επίτευξη του πυρηνικού σχεδίου.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr