Οι νοσταλγίες και τα όνειρα της Μεταπολίτευσης

09:56 15/5/2024 - Πηγή: iEfimerida

Τα ευρήματα της έρευνας της Merton Analysis για την επέτειο των πενήντα χρόνων της Μεταπολίτευσης, που παρουσιάστηκαν στον «Κύκλο Ιδεών» του Ευάγγελου Βενιζέλου, επιβεβαιώνουν ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή.

Από τη μια μεριά φαίνεται να συνεχίζουμε μέσα σε συνθήκες «κανονικότητας» έναν κύκλο που ξεκίνησε το 1974 με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Από την άλλη, όμως, διαφαίνεται ένα αίσθημα νοσταλγίας για επιτυχίες και τομές της μεταπολίτευσης που δείχνει πόσο μεγάλη

ανάγκη έχουν σήμερα οι πολίτες και ιδιαίτερα οι νέοι να ονειρευτούν ξανά και να προσπαθήσουν να αλλάξουν τη ζωή τους προς το καλύτερο. 

Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν πίσω από τις απαντήσεις των ερωτώμενων είναι η διεύρυνση του χάσματος των γενεών, η ωραιοποίηση του παρελθόντος, η απογοήτευση για τη λειτουργία του κράτους, η αμφισβήτηση του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου διακυβέρνησης και η συναισθηματική ταύτιση με πρόσωπα και πολιτικές που συνδέθηκαν με κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Το συναισθηματικό στοιχείο φαίνεται πως επανακάμπτει ως κριτήριο βάσει του οποίου κρίνουν οι πολίτες πρόσωπα και πολιτικές επιλογές, μετά από μια περίοδο κατά την οποία ο πολιτικός ρεαλισμός και ορθολογισμός είχαν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος.

Το πρώτο βασικό στοιχείο που καταγράφεται είναι μια συλλογική απογοήτευση. Ιδιαίτερα οι νεότερες ηλικίες, από 45 ετών και κάτω θεωρούν ότι ζουν χειρότερα από τους γονείς τους σε ποσοστό που αγγίζει σε κάποιες ηλικίες το 70%! Επίσης καταγράφεται μια εικόνα φθίνουσας πορείας της κοινωνικής ανόδου. Ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης, που ήταν η λεγόμενη κοινωνική κινητικότητα - η δυνατότητα δηλαδή να ανεβεί κανείς στην κοινωνική διαστρωμάτωση - σήμερα έχει υποχωρήσει. Σε αυτό συμβάλλει η παρατεταμένη οικονομική κρίση, η οποία κρίνεται από το 58% ως το μείζον θέμα και θεωρείται πλέον για την πλειοψηφία των πολιτών ως η νέα κανονικότητα. Το τρίγωνο Οικονομική Κρίση - Κοινωνική Δυσαρέσκεια - Απογοήτευση από τους Θεσμούς τροφοδοτεί ένα αίσθημα κλιμακούμενης ανασφάλειας αλλά και τη νοσταλγία για πολιτικούς που συνδέθηκαν με δημοκρατικούς αγώνες και κατακτήσεις και με ιστορικές τομές στην πορεία της χώρας.

Είναι ενδεικτικό ότι στα γεγονότα που σφράγισαν την Μεταπολίτευση οι ερωτώμενοι προτάσσουν φυσικά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την είσοδο της χώρας στην Ενωμένη Ευρώπη αλλά αμέσως μετά αξιολογούν ως μείζον γεγονός της εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981! Πολύ πάνω από την ένταξη της χώρας στο ευρώ, από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων και από άλλους επίσης σημαντικούς σταθμούς. Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ανδρέας Παπανδρέου έχουν σχεδόν την ίδια υψηλή αποδοχή, ο Ανδρέας όμως είναι ο μόνος που ξεπερνά το 50% στις νεότερες  ηλικίες, κάτω των 45 ετών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ερώτημα «πού ανήκουμε» όπου οι διαφορετικές γενιές δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Το σύνολο των ερωτηθέντων ισορροπεί ανάμεσα στη Δύση (45%) και στο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση (46%).Αυτή η ισορροπία όμως διαταράσσεται από τις απαντήσεις της λεγόμενης generation Z (17 - 27 ετών) που απαντούν σε ποσοστό 28% ότι ανήκουμε στη Δύση και σε ποσοστό 60% ότι είμαστε ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. 

Τελευταίο στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη: στο δίπολο ελευθερία - ασφάλεια και στο ερώτημα τι θα επέλεγε κανείς αν έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στα δυο, η ελευθερία παραμένει το πιο πολύτιμο αγαθό για την πλειοψηφία. Ειδικά στους νέους τα ποσοστά υπερβαίνουν το 60%. 

Τι μας λένε όλα αυτά; 

Πρώτον, ότι η νοσταλγία των παλιών και οι αναφορές των νεότερων στο παρελθόν είναι έντονα συνδεμένες με τα κύρια επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης, την ελευθερία και τη δημοκρατία. Οποιαδήποτε σκιά σε αυτά τα επιτεύγματα προκαλεί αντιδράσεις όχι μόνο στις γενιές που πάλεψαν για να τα κατακτήσουν αλλά και στις νεότερες που επιθυμούν να τα βελτιώσουν ακόμη περισσότερο. 

Δεύτερον, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι η κοινωνία σήμερα δεν αναζητά οραματιστές πολιτικούς αλλά μόνο καλούς διαχειριστές, η άποψη που εκφράζουν οι νεότεροι για τους πολιτικούς που σφράγισαν τη μεταπολίτευση, τους διαψεύδει. Οι οραματιστές παραμένουν σημείο αναφοράς μέχρι και σήμερα. 

Τρίτον, το πολιτικό σύστημα οφείλει να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να αναλογιστεί τις διαχρονικές του ευθύνες για τη δυσαρέσκεια, την απογοήτευση και την κρίση εμπιστοσύνης στο κράτος και το μοντέλο εξουσίας. 

Τα πενήντα χρόνια από την Μεταπολίτευση είναι μια καλή αφορμή για συλλογικό αναστοχασμό και για ένα νέο ξεκίνημα. 

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr