Πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας μετά την επανεκλογή Τραμπ -Το σημείο τριβής, τι θα γίνει με F-16 και F-35

22:25 6/11/2024 - Πηγή: iEfimerida

O Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ο πέμπτος πρόεδρος των ΗΠΑ με τον οποίο θα συνεργαστεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της μακράς διακυβέρνησής του από το 2002 και ο μοναδικός με τον οποίο ταίριαζε το πολιτικό του ταμπεραμέντο.

Ο τρόποςάσκησης πολιτικής των Τραμπ και Ερντογάν,όπως και οι κοσμοθεωρίες τους, συμβαδίζουνσε γενικές γραμμές. Οι δύο άνδρες είχαναναπτύξει μια ισχυρή σχέση κατά τηδιάρκεια της πρώτης προεδρικής θητείαςτου Τραμπ. Κι όταν εμφανίστηκαν τα πρώτασύννεφα στις σχέσεις τους, κράτησανέναν δίαυλο συνεννόησης μέσω

των γαμπρώντους, του Τζάρεντ Κούσνερ και του ΜπεράτΑλμπαϊράκ, εισάγοντας στη βιβλιογραφίατων διεθνών σχέσεων τον όρο «διπλωματίατων γαμπρών». Για τον Ερντογάν η προσωπικήεπαφή με άλλους ηγέτες είναι σημαντική,το ίδιο και για τον Τραμπ. Είναι έναστοιχείο που χάθηκε επί κυβερνήσεωςΜπάιντεν στον άξονα Άγκυρας-Ουάσινγκτον.

Το πρώτο (ενθουσιώδες) μήνυμα του Ταγίπ Ερντογάν με το οποίο υποδέχτηκε την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ πρόδιδε αυτήν την πρόθεσή του για μια νέα σελίδα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, βάζοντας όμως μπροστά τη δική του ατζέντα. Στο μήνυμα που ανήρτησε στην παλτφόρμα Χ, ο Τούρκος πρόεδρος σημείωνε ότι σε αυτήν τη νέα περίοδο, η οποία ξεκινά με την επιλογή του αμερικανικού λαού, ελπίζει να ενισχυθούν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και να τερματιστούν οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, ενώ παράλληλα διατύπωνε την πεποίθησή του ότι θα καταβληθούν προσπάθειες για έναν πιο δίκαιο κόσμο. Ο Τούρκος πρόεδρος αποκάλεσε στο μήνυμα του τον Ντόναλντ Τραμπ «φίλο του» και ευχήθηκε το αποτέλεσμα των εκλογών να είναι ευοίωνο «για τον φίλο και σύμμαχο αμερικανικό λαό και όλη την ανθρωπότητα».

Η αλλαγή σταανώτερα κλιμάκια της αμερικανικήςδιπλωματίας με την ανάληψη της προεδρίαςαπό τον Τραμπ και τη δεδηλωμένη πρόθεσήτου να ασκήσει μια διαφορετική εξωτερικήπολιτική δίνει τώρα την ευκαιρία στονΤούρκο πρόεδρο να επιχειρήσει τηνανατροπή της εικόνας του ανυπόληπτουσυμμάχου που έχει η χώρα του στηνΟυάσινγκτον. Αυτό φυσικά στον βαθμό τουεφικτού, καθώς η διάσταση απόψεων μεταξύτων δύο πλευρών δεν είναι μόνο θέμαπροσώπων, αλλά κυρίως αλληλοσυγκρουόμενωνπολιτικών στόχων - οι ΗΠΑ θεωρούνταιεμπόδιο για την υλοποίηση των τουρκικώνφιλοδοξιών στην περιοχή, τουλάχιστονστην παρούσα συγκυρία.

Προτού μάλισταανακοινωθεί η νίκη Τραμπ, ο Τούρκοςυπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δήλωνεότι το εκλογικό αποτέλεσμα δεν θαοδηγήσει σε σοβαρή αλλαγή της τουρκικήςεξωτερικής πολιτικής. Η Τουρκία θασυνεχίσει με τον ίδιο τρόπο το έργο της,είπε ο επικεφαλής της τουρκικήςδιπλωματίας.

Το σημείο τριβής στις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσιγκτον

Βασική προτεραιότητα και σημείο τριβής για την Τουρκία στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η αμερικανική υποστήριξη προς τους Κούρδους της Συρίας, που για την Άγκυρα αποτελούν εν δυνάμει απειλή. Στο παρελθόν ο Τραμπ είχε ανακοινώσει ότι θα αποσύρει από τη Συρία τα αμερικανικά στρατεύματα. Είχε πει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι θάψαμε ένα τρισεκ. δολάρια στη Μέση Ανατολή. Εν τέλει, όμως, δεν το είχε κάνει.

Θα το κάνειτώρα; Πιθανώς όχι. Ο Τραμπ στηρίζει τοΙσραήλ και μια αμερικανική απόσυρσηαπό τη Συρία θα το αποδυνάμωνε. Ο Ερντογάναπό την άλλη στηρίζει τη Χαμάς και άλλεςοργανώσεις που οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουνεξτρεμιστικές.

O περιφερειακόςσχεδιασμός της νέας κυβέρνησης Τραμπέχει ως επίκεντρο το Ισραήλ και φαίνεταιότι το στοιχείο αυτό θα είναι καθοριστικόςπαράγοντας, που δεν θα επηρεάζει τοεπόμενο διάστημα μόνο τις σχέσεις τηςΆγκυρας με την Ουάσινγκον, αλλά θααγγίζει και την Ελλάδα, την Κύπρο, τοΑιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Στακέντρα αποφάσεων της Άγκυρας οι εκτιμήσειςγίνονται λαμβάνοντας ως δεδομένο ότιη πολιτική των ΗΠΑ αποσκοπεί στο νααλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στη ΜέσηΑνατολή με τη βοήθεια του Ισραήλ. Στονδιεθνή περίγυρό τους οι Τούρκοι διακρίνουνότι οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν στην εξωτερικήτους πολιτική χώρες της ευρύτερηςπεριοχής όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, ηΡουμανία, η Ιορδανία, χώρες του Κόλπουκ.ο.κ., ενώ η εξωτερική πολιτική τηςΤουρκίας, στον βαθμό που θέλει νααυτοπροσδιορίζεται και να είναι αυτόνομη,δεν μπορεί παρά να βρίσκεται σεσυγκρουσιακή τροχιά με τις ΗνωμένεςΠολιτείες.

Ακόμη κι αν η «στροφή» σε τέτοιες στρατηγικές κινήσεις είναι δύσκολη, υπάρχουν ωστόσο κάποιες επιμέρους κινήσεις που η Άγκυρα περιμένει από τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ. Όπως για παράδειγμα, να απομακρύνει τον ειδικό συντονιστή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, Μπρετ Μακ Γκερκ, «κόκκινο πανί» για την Τουρκία, τον οποίο κατηγορεί ότι στηρίζει την τρομοκρατική δράση του ΡΚΚ. Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, ο Μακ Γκερκ παραιτήθηκε το 2018 από ειδικός απεσταλμένος στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, όταν ανακοινώθηκε η απόσυρση των Αμερικανών από τη Συρία, τον επανέφερε όμως ο Μπάιντεν σε αναβαθμισμένο ρόλο.

Τι θα γίνει με F-16 και F-35

Πιο σημαντικόπάντως για την Τουρκία είναι το θέματης προμήθειας των μαχητικών F-16, για ταοποία έχουν μπει οι υπογραφές, αλλά οιτεχνικές διαβουλεύσεις καθυστερούνεδώ και μήνες. Πλήρες αδιέξοδο υπάρχειστο θέμα των μαχητικών F-35, από το πρόγραμματων οποίων οι ΗΠΑ απέβαλαν την Τουρκίαόταν αγόρασε το ρωσικό αντιαεροπορικόσύστημα S-400. Η Τουρκία ζητά τώρα τηνεπιστροφή των χρημάτων, περίπου 1,4 δισεκ.δολάρια που κατέβαλε για τη συμμετοχήτης στο πρόγραμμα.

Αξιωματούχοιτου τουρκικού ΥΠΕΞ εκτιμούν επίσης ότιο Τραμπ θα αποσύρει την υποστήριξή τουαπό την Ουκρανία και θα κάνει συμφωνίαμε τη Ρωσία. Εκεί βλέπουν ότι δικαιώνεταιη τουρκική πολιτική που δεν έκλεισε τηνπόρτα στη Μόσχα.

Τέλος, υπάρχειστην Άγκυρα η αναμονή για εκπλήρωση τουστόχου των 100 δισεκ. δολαρίων στον ετήσιοόγκο εμπορικών συναλλαγών, μια υπόσχεσηπου ανακυκλώνεται εδώ και χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr