Τραμπ, ο θρίαμβος του χουλιγκανισμού

19:30 1/11/2024 - Πηγή: iEfimerida

Για εμάς που κατοικούμε στην από δω πλευρά του Ατλαντικού το φαινόμενο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένα μυστήριο: πώς εξηγείται και η ισχυρότερη δημοκρατία του κόσμου ίσως επανεκλέξει έναν 78χρονο δισεκατομμυριούχο, που αποδεδειγμένα αποτελεί καρικατούρα πολιτικού και τα αδιανόητα χαρακτηριστικά του θα ταίριαζαν μόνο σε τριτοκοσμική χώρα;

Και μάλιστα σε μια στιγμή που η αμερικανική οικονομία δεν είναι στα χειρότερά

της. Οι Αμερικανοί υπέφεραν μεν από την αύξηση των τιμών (ενοίκια, τρόφιμα, βενζίνη) στη διάρκεια της θητείας Μπάιντεν και είδαν επίσης ένα μεταναστευτικό κύμα, από τα μεγαλύτερα, να προελαύνει στα σύνορα με το Μεξικό - πιο απειλητικό με δεδομένη τη δημογραφική κάμψη στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η ανάπτυξη το 2024 θα πιάσει το 2,8%, κάτι που θα ζήλευαν οι Ευρωπαίοι. Οι δημόσιες επενδύσεις εγγυώνται τη δύναμη της χώρας στα επόμενα χρόνια. Οι μισθοί αυξάνονται, η επαναβιομηχάνιση συνεχίζεται, το ποσοστό ανεργίας έχει πέσει στο 4%. Και, κυρίως, κανένας Αμερικανός στρατιώτης δεν πολεμάει πλέον σε ξένη χώρα.

Γιατί λοιπόν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν τον Τραμπ και να τον ψηφίζουν με λατρεία και φανατισμό;

Την ταυτότητα αυτών των Αμερικανών MAGA (οπαδών του κινήματος Make America Great Again), τους οποίους ο Τραμπ ηλεκτρίζει στο έπακρο και συγκινεί, αναζητούν αναλυτές και ειδικοί στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Είναι κατατρεγμένοι, ρατσιστές, οργισμένοι λευκοί, μοναχικοί, παράλογοι, συνηθισμένοι άνθρωποι, αντισυστημικοί, ψεκ; Είναι η περιτοιχισμένη βαθιά Αμερική;

Σε ένα παρορμητικό ξέσπασμα ο Μπάιντεν αποκάλεσε τους MAGA-ανθρώπους «σκουπίδια», προσφέροντας την ευκαιρία στον Τραμπ για ένα ακόμη σόου: φόρεσε ένα φωσφορίζον γιλέκο και ανέβηκε σε ένα απορριμματοφόρο διαμηνύοντας στους οπαδούς του: «Η Κάμαλα και ο Τζο σας μεταχειρίζονται σαν σκουπίδια. Εγώ όμως σας θεωρώ την ψυχή της Αμερικής». Κι αυτό είναι το μυστικό του Τραμπ: όταν μιλάει χρησιμοποιεί μικρές φράσεις και απλές λέξεις, ώστε οι περισσότεροι να τον καταλαβαίνουν. Υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο. Ακόμη και ένα 9χρονο παιδί συγκρατεί τα λόγια του.

Καθεμιά από τις ομιλίες του πρώην προέδρου Τραμπ ρίχνει όμως τον δημόσιο διάλογο ακόμη πιο βαθιά στον υπόνομο. Οι Δημοκρατικοί είναι «ζωύφια» που πρέπει να εξολοθρευτούν, οι «εσωτερικοί εχθροί». Εκείνος θέλει να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο για να υπερασπιστεί τον λαό MAGA, τον οποίο οι ελίτ περιφρονούν. Εξάλλου, η Κάμαλα Χάρις είναι «κομμουνίστρια», «φασίστρια», «ηλίθια», «διανοητικά καθυστερημένη» και ικανή να ανοίξει τις πόρτες της Αμερικής για να μπουν εκατομμύρια μετανάστες «εγκληματίες», όπως λέει.

«Αυτό το άτομο δεν μπορεί να είναι πρόεδρος. Είναι πολύ αδύναμη και πολύ ηλίθια για να εκπροσωπεί την Αμερική στη διεθνή σκηνή» δήλωσε για την αντίπαλό του, στην πόλη Novi του Μίσιγκαν, όπου την κατηγόρησε ότι παίρνει ναρκωτικά!

Είναι δεδομένο ότι ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατορθώσει να μονοπωλεί τα μίντια και να τρυπώνει σε όλα τα μυαλά. Αυτό το απλοϊκό, χαλαρό και άνετο στιλ ομιλίας δίνει την εντύπωση στο ακροατήριό του ότι δεν τον έχουν σκηνοθετήσει και είναι αυθεντικός. Όπως έχει επισημανθεί, ακόμη και οι ατελείς φράσεις του επιτρέπουν στο κοινό να τις ολοκληρώνει, αυξάνοντας έτσι την αίσθηση της οικειότητας που νιώθουν απέναντί του.

Η επικοινωνιακή στρατηγική του Τραμπ, η οποία είχε αναπτυχθεί ήδη από την περασμένη θητεία του, από τον ακροδεξιό («alt. right») συνεργάτη του Στιβ Μπάνον, συνίσταται στο να βομβαρδίζει τα ΜΜΕ με συνεχείς σκανδαλώδεις δηλώσεις. Στόχος του δεν είναι να πείθει με πολιτικά επιχειρήματα, αλλά να προκαλεί αρκετό χάος, σύγχυση και buzz για να τραβάει την προσοχή. Τακτική του είναι να μην αφήνει τα μίντια να πάρουν ανάσα και να καθιστά αδύνατη την επαλήθευση των λεγομένων του. Τα ψέματα της μιας ημέρας αντικαθίστανται από άλλα, εξίσου τερατώδη, την επομένη.

Και όπως κάθε καλοφτιαγμένο αφήγημα, η ιστορία που διηγείται ο Τραμπ είναι φτιαγμένη από έννοιες εύκολα αναγνωρίσιμες: οι κακοί (η διεφθαρμένη ελίτ και η απειλητική μετανάστευση), οι καλοί που είναι τα θύματα (ο λαός) και ο ήρωας-σωτήρας (ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ).

Στην καρδιά αυτού του τραμπικού δράματος, ο υποψήφιος τοποθετεί ένα υπαρξιακό ζήτημα: το έθνος είναι καταρρακωμένο από το έγκλημα και τη μιζέρια και απειλείται στα θεμέλιά του από έναν εχθρό εξωτερικό και εσωτερικό, όπως λέει: από μια αριστερά [οι Δημοκρατικοί] που αποκαλεί «ριζοσπαστική», «κομμουνιστική», «μαρξιστική» και «φασιστική». Από Ρεπουμπλικανούς του συστήματος που αποκαλεί «προδότες». Από ένα κράτος που αποκαλεί «βαθύ». Από μίντια που αποκαλεί «εχθρούς του λαού». Και από τους μετανάστες που παρουσιάζονται αποκλειστικά ως «εγκληματίες».

Ο λόγος του αποτελεί την απόλυτη ρήξη με τις νόρμες του πολιτικού αφηγήματος. Φέρνει όλα τα θέματα στο άτομό του, μιλάει για τον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο, και χρησιμοποιεί μονίμως μια πολύ απλή λέξη όπως «ηλίθιος» για να περιγράψει τους πολιτικούς ή τους προκατόχους του στον Λευκό Οίκο.

Σε μια δημόσια ομιλία στο Μαϊάμι δήλωσε ότι η αντίπαλός του Κάμαλα Χάρις είναι «αργόστροφη» και έχει «χαμηλό IQ». Το ίδιο βράδυ, μπροστά σε μια ομάδα υποστηρικτών του συνέχισε τις ύβρεις, λέγοντας ότι η υποψήφια των Δημοκρατικών είναι «ηλίθια» και «ξεμωραμένη». Κατηγόρησε μάλιστα ένα κανάλι ότι είχε κόψει μια από τις απαντήσεις της γιατί ήταν λάθος. Και όταν το κανάλι διέψευσε το γεγονός, λέγοντας ότι η απάντηση κόπηκε λόγου τηλεοπτικού χρόνου, εκείνος το συνέχισε: «Δεν ήξερε πού πήγαινε; Μήπως είχε πιεί; Μήπως είχε πάρει ναρκωτικά;»

Και συνέχισε στις 19 Οκτωβρίου στο Latrobe της Πενσυλβάνια: «Είσαι μια αντιπρόεδρος σκατά, η χειρότερη αντιπρόεδρος, Κάμαλα, απολύεσαι. Πάρε δρόμο, έξω από εδώ!». Τις τελευταίες εβδομάδες της καμπάνιας ξεπέρασε κάθε όριο και στον ξενοφοβικό λόγο του, κατηγορώντας τους μετανάστες ότι «δηλητηριάζουν το αίμα της χώρας» ή ότι τρώνε κατοικίδια.

Στην πραγματικότητα και παρά τα όσα λέγονται, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει απόλυτη συνείδηση της δύναμης των λέξεων. Έχει καταλάβει ότι ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας του το οφείλει στην εκτός ορίων γλώσσα που χρησιμοποιεί. Επειδή πρόκειται για μια πραγματική ρήξη με την παραδοσιακή πολιτική ρητορική, ο Τραμπ τοποθετείται έτσι ως outsider, έξω από το κλασικό πολιτικό σύστημα. Για τους οπαδούς του, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών έχει τόσο μεγάλη δύναμη που δεν χρειάζεται ούτε τους κανόνες της γραμματικής και της ευπρέπειας, ούτε τους κώδικες της πολιτικής για να επικρατήσει.

Το ύφος που χρησιμοποιεί επίτηδες για να εκτοξεύσει ύβρεις είναι, υποτίθεται, το παραδοσιακό χαρακτηριστικό αρρενωπότητας και ανδρισμού, το οποίο στα μάτια των οπαδών του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις ελίτ που θεωρούνται «αριστερές ψυχούλες» ή «νιφάδες χιονιού» («snowflakes»), μια υποτιμητική έκφραση που περιγράφει όσους στην αριστερά είναι, υποτίθεται, συναισθηματικά ευάλωτοι και αδύναμοι να αντέξουν στα σκληρά επιχειρήματα. Αντίθετα, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να πειστούν οι οπαδοί του, με το σοκαριστικό λεξιλόγιό του, ότι θα εφαρμόσει σκληρές πολιτικές εναντίον όσων θεωρεί «κοινωνικές απειλές» -δηλαδή τους μετανάστες, τους μουσουλμάνους, τους έγχρωμους και τα άτομα LGBTQ+.

Συνήθως στην καμπάνια του το τοξικό ποτάμι συναντά τη χυδαιότητα. Επανειλημμένα ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι η Κάμαλα Χάρις έκανε καριέρα χάρη στην ερωτική σχέση με τον τότε δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, Willie Brown. Ανέβασε μάλιστα ένα βίντεο στο οποίο υπονοούσε ότι η υποψήφια των Δημοκρατικών έχει περάσει μέρος της ζωής της στα γόνατα, κάνοντας στοματικό σεξ.

Και σε ένα μίτινγκ στο Ντιτρόιτ, στις 18 Οκτωβρίου, όπου ο υποψήφιος συνάντησε γυναίκες εθελόντριες, αποθεώθηκε όταν τις προέτρεψε λέγοντας: «Πες στο χοντρό γουρούνι τον άντρα σου να σηκώσει τον κ@λο του από τον καναπέ και να πάει να ψηφίσει Τραμπ»!

Την εξέλιξη του Τραμπ μεταξύ 2015 και 2024 και την κλιμάκωση χυδαιότητας και επιθετικότητας επιχείρησαν πολλοί να ερμηνεύσουν και μεταξύ αυτών δύο Αμερικανοί ερευνητές πολιτικών επιστημών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και του Λος Αντζελες (UCLA), στο σάιτ The Conversation. Στο άρθρο τους οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η χρήση έξαλλου πολιτικού λόγου εκ μέρους του Τραμπ «ξεπερνάει κάθε προηγούμενο άλλων πολιτικών που εξετάσαμε». «Οι επαναλαμβανόμενες αναφορές του σε εγκληματίες, βιαστές και αλήτες γίνονται για να εμφανιστεί η χώρα ως ένα έθνος υπό πολιορκία και να αυξηθεί το άγχος των οπαδών του. Εκείνος δεν έχει παρά να εμφανίζεται ως ένας ισχυρός ηγέτης, ικανός να σβήσει αυτές τις απειλές» γράφουν, και τονίζουν ότι το νέο Ρεπουμπλικανικό κόμμα έγινε με τον Ντόναλντ Τραμπ το κόμμα που αρνείται το πολιτικά ορθό και ωθεί τα όρια του τι λέγεται και τι όχι στα άκρα. «Και αυτό είναι κάτι πολύ δημοφιλές». Πρόκειται για μια λαϊκιστική στρατηγική που στόχο έχει να αποδείξει ότι μόνον εκείνος δικαιούται να κυβερνήσει, ενώ όλοι οι άλλοι είναι επικίνδυνοι. Η ίδια ρητορική συναντάται στον Ναρέντα Μόντι στην Ινδία, στον Βίκτορ Ορμπάν στην Ουγγαρία και στον Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, αναφέρουν οι δύο ερευνητές.

Από την πλευρά της, η Κάμαλα Χάρις δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να αμφισβητήσει την ηθική και νοητική ικανότητα του αντιπάλου της. «Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν πρέπει ποτέ να σταθεί μπροστά από τη σημαία του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν το δικαιούται», δήλωσε πρόσφατα στο κανάλι MSNBC. Λόγια μετρημένα και αξιοπρεπή που ωστόσο δεν αντέχουν ως λογικά αναχώματα στην πλημμύρα ανορθολογισμού που κατακλύζει τη χώρα.

Απομένουν μερικά εικοσιτετράωρα για να φανεί πόσο η δημοκρατική και φιλελεύθερη Αμερική μπορεί να αντισταθεί στο τσουνάμι πολιτικού χουλιγκανισμού που εγκαθίσταται πλέον ως νόρμα. Εμείς μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι με την ψήφο της η Αμερική θα υπερασπιστεί τις αξίες και τις ελευθερίες όχι μόνο για την ίδια, αλλά και για τις δικές μας δυτικές δημοκρατίες.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr