ΥΠΠΟ: Δύο μαρμάρινα επιτύμβια αγγεία επαναπατρίστηκαν από την Ελβετία

12:08 2/7/2024 - Πηγή: iEfimerida

Δύο μαρμάρινα αττικά επιτύμβια αγγεία, μια λήκυθος και μια λουτροφόρος του 4ου π.Χ., επέστρεψαν στην Αθήνα, μετά την αίσια έκβαση πολυετούς διεκδίκησής τους από το Ελληνικό Δημόσιο, ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού.

Οι μαρμάρινες λήκυθοι και λουτροφόροι εμφανίζονται από τον ύστερο 5ο και σε όλη τη διάρκεια του 4ου αι. π.Χ. στα αρχαία αττικά νεκροταφεία, ως επιτύμβια σήματα, στημένα σε οικογενειακούς ταφικούς περιβόλους. Αποτελούν προϊόντα αποκλειστικώς των αττικών εργαστηρίων μαρμαρογλυπτικής. Αμφότερα

τα αγγεία που επέστρεψαν από τη Βασιλεία χρονολογούνται στον 4ο αι. π.Χ.

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας του επαναπατρισμού των δύο μαρμάρινων αγγείων, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη σημείωσε ότι «Ο επαναπατρισμός ελληνικών αρχαιοτήτων, που έχουν παράνομα εξαχθεί στο εξωτερικό αποτελεί ζήτημα εθνικής σημασίας και υψηλής πολιτικής προτεραιότητας για το Υπουργείο Πολιτισμού. Οι διεθνείς συνεργασίες για την επιστροφή παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών μέσω διμερών και πολυμερών συμφωνιών δημιουργούν είναι βασική μας επιδίωξη. Σήμερα, με τον επαναπατρισμό στην αττική γη των δύο κλασικών ταφικών μαρμάρινων αγγείων ολοκληρώνεται μια πολυετής διεκδίκησή μας. Έξι αιτήματα δικαστικής συνδρομής κατέθεσε η αρμόδια Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, μετά από συνεργασία με τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Υπουργείου Πολιτισμού, με τα οποία το ελληνικό δημόσιο ζητούσε από τις ελβετικές αρχές τον επαναπατρισμό των αγγείων, αλλά και την κλήτευση των εμπλεκομένων για παροχή εξηγήσεων για τις κακουργηματικές αξιόποινες πράξεις. Θέλω να ευχαριστήσω τα αρμόδια στελέχη του ΥΠΠΟ για την αφοσίωση την οποία επιδεικνύουν στην άσκηση των καθηκόντων τους, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για την σταθερή και αποτελεσματική αρωγή σε όλες τις συναφείς υποθέσεις, την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, και, φυσικά, τον Δρ Ηλία Μπίσια, η νομική συνδρομή του οποίου υπήρξε καταλυτική».

Τα δύο αρχαία μαρμάρινα αγγεία που επαναπατρίζονται

Ηλήκυθος, ύψους 60 εκ., φέρει ανάγλυφηπαράσταση δεξίωσης ανάμεσα σε ώριμηςηλικίας ιματιοφόρο άνδρα, τον νεκρό, οοποίος απεικονίζεται καθισμένος σεπτυσσόμενο κάθισμα με πλάτη (κλισμό)και πατά σε υποπόδιο, και σε όρθιογενειοφόρο πολεμιστή, ο οποίος φορείκράνος, χιτωνίσκο και ανατομικό θώρακαμε πτέρυγες, ενώ κρατά στο αριστερό χέρικυκλική ασπίδα (τὸὃπλον).Πίσω από το κάθισμα του νεκρού στέκεταιγυναικεία μορφή, ίσως η σύζυγός του,κρίνοντας από την τυπική για τα παντρεμέναζευγάρια χειρονομία της ανάσυρσης τουενδύματος μπροστά από το πρόσωπο(ἀνακάλυψις).Πάνω από τις μορφές είναι χαραγμένα ταονόματα των δύο ανδρών σε δύο στίχους.Ο Δημόστρατος στον δεύτερο στίχοσυνοδεύεται από το όνομα του αττικούδήμου των Λακιαδών από τον οποίονκαταγόταν: Καλλίας Δημοστράτο[υ] | ΔημόστρατοςΛακιάδης.

Ηλουτροφόρος, ύψους 54 εκ., φέρει ανάγλυφατην τυπική για τα αγγεία αυτού του είδουςφυτική διακόσμηση, που συνίσταται σεπαρατακτικά ροπαλοειδή φύλλα, τα οποίακαλύπτουν τα 2/3 του ύψους του αγγείουκαι συγκλίνουν βαθμιαία προς το πόδι,διπλό πλοχμό στην περιφέρεια και έξιεπικαλυπτόμενες σειρές φολίδων. Οιλαβές ήταν ένθετες, από χωριστό κομμάτιμαρμάρου.

Η ιστορία του επαναπατρισμού τους

ΤονΟκτώβριο του 2017 το ελληνικό γραφείο τηςΙντερπόλ ειδοποίησε τη ΔιεύθυνσηΤεκμηρίωσης και Προστασίας ΠολιτιστικώνΑγαθών ότι τα εν συγκεκριμένα επιτύμβιααγγεία είχαν τεθεί προς πώληση στηνέκθεση Frieze Masters στο Λονδίνο από τονΕλβετό έμπορο τέχνης J-D. C., αποστέλλονταςκαι σχετικό φωτογραφικό υλικό που είχεπεριέλθει σε γνώση της. Η Διεύθυνσηδιαπίστωσε ότι πρόκειται για τις ίδιεςελληνικές αρχαιότητες που είχανκατασχεθεί το 2002 από τις ιταλικές καιτις ελβετικές αρχές στη Βασιλεία τηςΕλβετίας, στις αποθήκες του Ιταλούεμπόρου τέχνης Becchina και της συζύγουτου. Τα αγγεία, μετά την κατάσχεσή τους,είχαν ταυτιστεί από τους Έλληνεςπραγματογνώμονες ως ελληνικής προέλευσηςκαι είχαν ενημερωθεί σχετικά οι ΙταλικέςΑρχές. Όταν εντοπίστηκαν να πωλούνταιστο Λονδίνο, το ελληνικό ΥπουργείοΠολιτισμού ζήτησε άμεσα ενημέρωση γιατο θέμα από το Υπουργείο Πολιτισμού τηςΙταλίας. Από την απάντηση των ιταλικώναρχών προέκυψε ότι οι δύο αρχαιότητεςείχαν επιστραφεί στον Ιταλό έμποροτέχνης, στη Βασιλεία, τον Μάρτιο του2014, μετά την έκδοση σχετικής Απόφασηςτου Δικαστηρίου της Ρώμης το 2011, καθώςδιαπιστώθηκε ότι δεν ήταν ιταλικήςπροέλευσης.

ΗΔιεύθυνση Τεκμηρίωσης και ΠροστασίαςΠολιτιστικών Αγαθών, ζήτησε τη συνδρομήτης Ιντερπόλ και της ΕισαγγελίαςΠρωτοδικών Αθηνών, ώστε να υποβληθείαίτημα δικαστικής συνδρομής προς τιςελβετικές αρχές αναφορικά με τηνκατάσχεση και την επιστροφή των δύοαγγείων στην Ελλάδα ως προϊόνταεγκλήματος. Τον Νοέμβριο του 2017 οι δύοαρχαιότητες κατασχέθηκαν για λογαριασμότου Ελληνικού Δημοσίου από την Εισαγγελίατου Καντονίου της Βασιλείας, όπου καιπαρέμειναν μέχρι την οριστική απόδοσήτους στο Ελληνικό Δημόσιο στις 27/06/2024.

Παράλληλα,για την καλύτερη εκπροσώπηση τωνσυμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου,ζητήθηκε από το Νομικό Συμβούλιο τουΚράτους ο διορισμός πληρεξουσίουδικηγόρου. Με Απόφαση του Προέδρου τουΝομικού Συμβουλίου του Κράτους διορίστηκεο Δικηγόρος Αθηνών και Ελβετίας Δρ.Ηλίας Σ. Μπίσιας, ο οποίος χειρίστηκετην υπόθεση, σε συνεργασία με το ΝομικόΣυμβούλιο του Κράτους, τη ΔιεύθυνσηΤεκμηρίωσης και Προστασίας ΠολιτιστικώνΑγαθών του ΥΠΠΟ και την αρμόδια ΕισαγγελίαΠρωτοδικών Αθηνών.

Κατάτην διεκδίκηση των αρχαιοτήτων χρειάστηκενα υποβληθούν, από τις αρχές του 2018 μέχρισήμερα, από την Εισαγγελία ΠρωτοδικώνΑθηνών, έξι αιτήματα δικαστικής συνδρομής,με τα οποία το ελληνικό δημόσιο ζητούσεαπό τις ελβετικές αρχές εκτός από τονεπαναπατρισμό των δύο αγγείων και τηνκλήτευση των εμπλεκομένων για παροχήεξηγήσεων για τις κακουργηματικέςαξιόποινες πράξεις που διερευνώνται.Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε αυτοψίακαι εξέταση των αντικειμένων στηνΕισαγγελία της Βασιλείας από αρχαιολόγοτης Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και ΠροστασίαςΠολιτιστικών Αγαθών και κατατέθηκεεμπεριστατωμένη πραγματογνωμοσύνη πουτεκμηρίωνε την πέραν πάσης αμφιβολίαςελληνική προέλευση των δύο μνημείων.

Στοπλαίσιο της έρευνας που διεξήχθηδιαπιστώθηκε ότι το Καντόνι της Βασιλείαςμέσω της Υπηρεσίας Είσπραξης καιΠτωχεύσεων είχε εκποιήσει τον Φεβρουάριοτου 2017 τα δύο ελληνικά μνημεία, προκειμένουνα εισπράξει οφειλές από την δικαστικήεκκαθάριση των εξόδων της ποινικήςδιαδικασίας που είχε διεξαχθεί στηνΕλβετία κατά του Ιταλού εμπόρου τέχνηςG.Becchina και της συζύγου του. Στη συνέχεια,τον Οκτώβριο του 2017 έγινε απόπειραμεταπώλησής τους μέσω του προαναφερόμενουΕλβετού εμπόρου τέχνης στην έκθεσηFrieze Masters στο Λονδίνο.

Οεπαναπατρισμός των δύο αττικών επιτύμβιωναγγείων επιτεύχθηκε με εξώδικεςδιαπραγματεύσεις, αφού ικανοποιήθηκεπλήρως το Ελληνικό Δημόσιο. Επαναπατρίστηκανοι δύο αρχαιότητες και κατεβλήθη απότα εμπλεκόμενα πρόσωπα αποζημίωση καιχρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικήςβλάβης. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στηστενή, διαρκή και άριστη συνεργασία τουΥπουργείου Πολιτισμού μέσω της ΔιεύθυνσηςΤεκμηρίωσης και Προστασίας ΠολιτιστικώνΑγαθών με τον πληρεξούσιο δικηγόρο ΗλίαΣ. Μπίσια και στην αμέριστη συνδρομήτης Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών καιτου Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Οι δύο αρχαιότητες θα εκτεθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr