Το ντοκιμαντέρ ως εργαλείο στην Εκπαίδευση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

00:16 25/4/2015 - Πηγή: Monopoli

Η νέα διοργάνωση θα αξιοποιήσει την εμπειρία του σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ όχι μόνον από τη διδασκαλία του στα προηγούμενα Κινηματογραφικά Εργαστήρια (Αθήνας, Θεσσαλονίκης, καλοκαιρινά σχολεία σε Μονοδένδρι Ιωαννίνων και Πήλιο) αλλά και αυτή που απέκτησε περιοδεύοντας το φθινόπωρο του 2014 σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ

και του Καναδά με προβολές του ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά» και διαλέξεις-συζητήσεις.

Σε ποιους απευθύνεται το Κινηματογραφικό Εργαστήριο

Το Εργαστήριο απευθύνεται σε ανήσυχους εκπαιδευτικούς κάθε βαθμίδας που θέλουν να εφοδιαστούν με γνώσεις και μεθόδους χρήσιμες για τη δουλειά τους, σε ιστορικούς ερευνητές, σε μελετητές της προφορικής αφήγησης, σε παραμυθάδες και αφηγητές, σε ανθρώπους με γενικότερα ενδιαφέροντα που θέλουν να γνωρίσουν το σύγχρονο ντοκιμαντέρ και τις αναζητήσεις του, καθώς και σε ανθρώπους του κινηματογράφου (δημιουργούς, τεχνικούς και ηθοποιούς) που θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους.

Δεν προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία στο χώρο του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών.

ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ όμως όρεξη, αγάπη για το σινεμά, υπομονή και περιέργεια: τα βασικά υλικά για να κάνει κανείς κινηματογράφο ή να βλέπει τις ταινίες με δημιουργικό τρόπο.

Με τι ασχολείται αυτό το Εργαστήριο

Το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το πιο ανερχόμενο είδος κινηματογράφου παγκοσμίως και γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και στην Ελλάδα. Με πολύ μεγαλύτερο εύρος θεμάτων και ποικιλία μορφής σε σχέση με παλιότερα, με περισσότερο συναίσθημα και χιούμορ, το σύγχρονο ντοκιμαντέρ ανιχνεύει αχαρτογράφητες περιοχές της ανθρώπινης συνείδησης, της κοινωνίας και της Ιστορίας.

Με όλα αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά, το ντοκιμαντέρ έχει μπει και στο χώρο της Εκπαίδευσης καθώς όλο και περισσότερα σχολεία και Ιδρύματα το εντάσσουν στη δουλειά τους ως ένα πολυσύνθετο εκπαιδευτικό εργαλείο. Αρέσει στα παιδιά, προσφέρεται για αναλύσεις και ασκήσεις, και μπορεί να αποτελέσει αφορμή ακόμα και για νέες κινηματογραφικές απόπειρες, των ίδιων των μαθητών αυτή τη φορά.

Τα ερωτηματικά που θα απασχολήσουν το Εργαστήριο μπορούν να αποτελέσουν 3 ομάδες.

1. Χρήση του Ντοκιμαντέρ στην Εκπαίδευση
- Πώς μπορούμε να κάνουμε το ντοκιμαντέρ, και ιδιαίτερα το ανθρωποκεντρικό, πολύτιμο εργαλείο στη σχολική τάξη;
- Πέρα από το ίδιο το βασικό θέμα ενός ντοκιμαντέρ, πώς εντοπίζουμε και πώς αξιοποιούμε τα πολλαπλά επίπεδα γνώσης που μας προσφέρει, τις παράπλευρες πληροφορίες που μας δίνει η εικόνα και ο λόγος του;
- Η αξία της προφορικής αφήγησης στην εποχή της εικόνας και της πληροφορίας. Γιατί έχει σημασία να μάθουν τα παιδιά να ακούνε και να παρακολουθούν βιωματικές ιστορίες;
- Πόση αξία έχει να μάθουμε να βλέπουμε μια ταινία όχι μόνο με βάση αυτό που αφηγούνται οι άνθρωποι που εμφανίζονται αλλά και με βάση αυτά που ΔΕΝ λένε με τα λόγια; Με τη σιωπή, με τη γλώσσα του σώματος, με την γλώσσα και το συντακτικό της κινηματογραφικής αφήγησης;

Δεν είναι όμως μόνον αυστηρά «σχολικό» το περιεχόμενο των παραπάνω ερωτηματικών: πίσω από αυτά υπάρχουν κάποια άλλα πιο βαθειά, πιο βασικά και θεμελιώδη τα οποία αφορούν πολύ περισσότερους – όχι μόνο τους εκπαιδευτικούς.

2. Προφορική μαρτυρία και Αφήγηση
- Πώς καταγράφουμε μια ειλικρινή και βαθειά βιωματική μαρτυρία; Ποιά είναι τα μυστικά αυτής της τέχνης; Η διάκριση ανάμεσα στους «πληροφορητές» και στους «χαρακτήρες», ανάμεσα στη μετάδοση της πληροφορίας και στο μοίρασμα του βιώματος.
- Πόσο η παρουσία της κάμερας δυσκολεύει τον απλό άνθρωπο που καλείται να μοιραστεί τα βιώματά του μπροστά της; Τι είναι αυτό που μπορεί να τον κάνει να ξαναβρεί την εσωτερική ένταση και την φρεσκάδα της πρώτης φοράς;
- Η ηθική της κινηματογράφησης προφορικής μαρτυρίας, η επιμονή του ερευνητή και η αντίσταση του ανθρώπου που προσφέρει τη μαρτυρία, η χημεία ανάμεσά τους. Τα διλήμματα και η ηθική του μοντάζ.
- Πώς τελικά κινηματογραφούμε μαρτυρίες, αφηγήσεις και παραμύθια με τρόπο ζωντανό, άμεσο, ελκυστικό και σύγχρονο, κι όχι απλώς για να «...διασώσουμε την μνήμη ή την παράδοση»;

3. Από τη μικρή, προσωπική ιστορία στη «μεγάλη», καθολική Ιστορία
- Πώς μπορούμε να βλέπουμε και να διδάσκουμε τη «μεγάλη» Ιστορία μέσα από τις «μικρές», προσωπικές ιστορίες των απλών ανθρώπων που βρέθηκαν στην δίνη της;
- Πώς γεννιέται μέσα μας ένα ντοκιμαντέρ με πρόσωπα και εποχές παλιότερες, μια ταινία που ξανακοιτάει την Ιστορία - αυτό που λέμε «ιστορικό ντοκιμαντέρ»;
- Με ποιό τρόπο μπορεί να μας αφορά προσωπικά σήμερα;
-Πώς μπορεί να γεννηθεί μια ολόκληρη ταινία ντοκιμαντέρ από μια και μόνο φωτογραφία-ντοκουμέντο;
- Η πολλαπλή σημασία των κινηματογραφικών υλικών αρχείου (επίκαιρα κλπ): η μαγεία του παρελθόντος, η απαθανάτιση ενός κόσμου που έφυγε, αλλά και η αμφισβήτηση της αντικειμενικότητας των αρχείων. Η οπτική γωνία των δημιουργών τους. Αντικειμενικότητα, υποκειμενικότητα και παραπλάνηση.

Τα παραδείγματα δυο ταινιών μου («Φιλιά εις τα παιδιά» και «Συναντήσεις με τη μητέρα μου Λέλα Καραγιάννη») που χρησιμοποιήθηκαν σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης είναι αποκαλυπτικά ως προς τα παραπάνω ερωτήματα.

Όλα αυτά τα θέματα που αφορούν όχι μόνο στην τέχνη της λήψης μαρτυρίας/αφήγησης αλλά και στο πώς χειρίζεται κανείς στο μοντάζ το υλικό που κινηματογράφησε, αποτελούν την «ύλη» αυτού του Εργαστηρίου.
Με προβολές, αναλύσεις και παραδείγματα θα προσπαθήσουμε να ξεδιπλώσουμε τις πολλές πτυχές του θέματος.

Μέθοδος και Στόχοι του Εργαστηρίου

- Θα γνωρίσουμε ή θα ξαναδούμε κάποια πρόσφατα ελληνικά ντοκιμαντέρ και θα τα αναλύσουμε μέσα από το ιδιαίτερο πρίσμα που περιγράψαμε παραπάνω.
Θα προβληθούν ολόκληρα ή αποσπάσματα από τα ντοκιμαντέρ μου:
Φιλιά εις τα παιδιά / Θηλειά / Συναντήσεις με τη μητέρα μου Λέλα Καραγιάννη / Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί / Μικρές ιστορίες στη δίνη της Ιστορίας καθώς και έργα άλλων σημαντικών Ελλήνων σκηνοθετών.

- Θα προσεγγίσουμε το περιεχόμενό τους σε βάθος, με τρόπο μεθοδικό, κάτι που δίνει αφορμές για προσωπική έρευνα, μελέτη και άσκηση. Κάτι πολύ χρήσιμο στους εκπαιδευτικούς, που μπορούν έτσι να προετοιμαστούν για δημιουργική δουλειά στην τάξη.

- Θα έρθουμε σε μεγαλύτερη επαφή με την κινηματογραφική γλώσσα, ειδικά με τα ΜΗ λεκτικά στοιχεία της, δηλαδή με τη γλώσσα του σώματος, τη χρήση της σιωπής, τη χρήση του ήχου και της μουσικής, τη σημασία των διαφορετικών μεγεθών πλάνου κλπ.

- Θα θυμηθούμε ή θα γνωρίσουμε τους κώδικες της «αφήγησης μιας ιστορίας μέσω εικόνων», παίρνοντας μέρος σε ομαδικές βιωματικές ασκήσεις οπτικοακουστικής εκπαίδευσης: επανα-φωτογράφηση μιας παλιάς ιστορικής φωτογραφίας στον ίδιο ακριβώς χώρο σήμερα, ανάπτυξης μιας ιδέας για ντοκιμαντέρ, πώς αφηγούμαστε μια μικρή ιστορία με εικόνες, κλπ.
Να μην ξεχνάμε ότι κάνουμε σινεμά: βλέπουμε και φτιάχνουμε ιστορίες με εικόνες!!! Πρόκειται για ασκήσεις που γίνονται με πολύ κέφι και τις οποίες, στη συνέχεια, μπορούν οι εκπαιδευτικοί που παρακολουθούν το Εργαστήριο να τις υλοποιήσουν με τους δικούς τους μαθητές μέσα στη σχολική τάξη. (Κάποιες από τις ασκήσεις επινοήθηκαν από την ομάδα εκπαιδευτικών δράσεων ΚΑΡΠΟΣ - www.karposontheweb.org)

- Θα θυμηθούμε ή θα γνωρίσουμε βασικά τεχνικά στοιχεία για τη χρήση της κάμερας, του μικροφώνου κλπ.

- Παρ' όλο που στο Εργαστήριο δεν προβλέπεται η δημιουργία ταινίας από τους συμμετέχοντες (αυτό θα απαιτούσε πολύ περισσότερο χρόνο), η φιλοδοξία μας είναι, στο τέλος, έχοντας πάρει τα πρώτα βασικά εφόδια, να μπορεί ο καθένας να καταγράφει ιστορίες στο ιδιαίτερο προσωπικό του περιβάλλον ή να χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση μέσα στη σχολική τάξη, στο δικό του ερευνητικό έργο, στη δική του ταινία.

Προϋποθέσεις για την ουσιαστική συμμετοχή στο Εργαστήριο

Για να είναι δημιουργική η συνεργασία μας είναι καλό όσοι ενδιαφέρονται να πάρουν μέρος στο Κινηματογραφικό Εργαστήριο να κάνουν τα εξής:

α) Να έχουν μελετήσει την παρούσα αναλυτική περιγραφή του Εργαστηρίου.

β) Να έχουν προετοιμαστεί για τον τρόπο προσέγγισης του θέματος έχοντας δει τα links των ταινιών στο συνημμένο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ.
νο κείμενο με τον τίτλο ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Συναντήσεις με τη μητέρα μου Λέλα Καραγιάννη.

δ) Να έχουν μαζί τους laptop, φωτογραφική μηχανή και βιντεοκάμερα (όσοι διαθέτουν). Μαζί και όλα τα περιφερειακά (μπαταρίες, καλώδια, κάρτες, αντάπτορες κλπ) για φόρτωμα, ξεφόρτωμα υλικών από και προς τον υπολογιστή.

Ημερομηνίες
Σάββατο 9 Μαΐου – Κυριακή 10 Μαΐου 2015
Σάββατο 16 Μαΐου – Κυριακή 17 Μαΐου 2015
Ώρες: 10:00 - 17:00
Διάρκεια: 28 ώρες
(Κύκλος με 4 επτάωρα θεωρίας, προβολών και ασκήσεων)

Μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων: 30 άτομα
Δίδακτρα: 70€: για τον πλήρη κύκλο των 4 ημερών
Θα δοθεί Βεβαίωση Παρακολούθησης
Πληροφορίες – Δηλώσεις συμμετοχής: Βασίλης Λουλές [e-mail]
Η δήλωση συμμετοχής γίνεται αποστέλλοντας στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Βασίλη Λουλέ συμπληρωμένη τη Φόρμα Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος (www.mcf.gr)