Στέλιος Πελασγός: Ένας σύγχρονος αφηγητής ιστοριών

13:27 7/3/2014 - Πηγή: Jenny.gr

Από την Αρετή Λύκου.

Μικροί και μεγάλοι λατρεύουμε τις ιστορίες και τα παραμύθια….

Βρίσκουμε κάτι οικείο μέσα σ΄αυτές. Μας βοηθούν να δραπετεύσουμε απ” την πραγματικότητα, να μεταφερθούμε κάπου αλλού, εκεί που θα μας πάει ο ιστορητής. Επειδή λοιπόν είμαι «οπαδός» των παραμυθιών αλλά και περίεργη να μάθω περισσότερα για την τέχνη αυτή, γιατί περί τέχνης πρόκειται η αφήγηση ιστοριών, σκέφτηκα πως δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος από τον Δρ. Στέλιο Πελασγό για να μου δώσει τις πληροφορίες που ήθελα.

Ο Δρ. Στέλιος Πελασγός ξεκίνησε την αναβίωση της τέχνης

της προφορικής λογοτεχνίας και αφήγησης (storytelling) στην Ελλάδα το 1991, κι από τότε ταξιδεύει σ΄όλη τη χώρα και την Ευρώπη, δίνοντας παραστάσεις αφήγησης λαϊκών ιστοριών, παραμυθιών, μύθων αλλά και σύγχρονων δημιουργιών προφορικής λογοτεχνίας.

Όσο διάβαζα για το έργο και τη δράση του, μου γεννιόντουσαν διάφορα «πώς». Πώς και επέλεξε να ασχοληθεί με την τέχνη αυτή; Πώς είναι να δημιουργείς ιστορίες; Πώς λειτουργεί η φαντασία; Πώς μπορεί και ξεχωρίζει τους μύθους που έχουν ενδιαφέρον; Και πόσα ακόμη «πώς» στα οποία μου έδωσε υπέροχες, κατά τη γνώμη μου, απαντήσεις.

Πώς λοιπόν…

…σας κέρδισε η τέχνη αυτή;

Ο μεγάλος έρωτας προετοιμάζεται από την παιδική ηλικία ακόμα. Πώς το’ λεγε το τραγουδάκι «άσπρα θα φορέσω, ρούχα γιορτινά / όλες μου οι αγάπες έχουν γίνει μια»; Η αγάπη μου για τα παιδιά (παιδαγωγική), για το λόγο (λογοτεχνία/ φιλολογία), για τα μυστήρια της ψυχής (ψυχολογία) για το σώμα που λέει ιστορίες (θέατρο). Όλες τις σπούδασα και τις έπραξα, καμιά δεν με κέρδιζε απόλυτα μέχρι που ήρθε αυτή και με μεταμόρφωσε.

…είναι να πλάθει κανείς ιστορίες;

Οι ιστορίες δεν πλάθονται. Γεννιόνται και κλωσιόνται και μετά βγαίνουν πουλιά που τα τρέφεις μέχρι να ανοίξουν τα φτερά τους και να πετάξουν μακριά. Σαν να γεννάς και να μεγαλώνεις παιδιά που θα γίνουν ελεύθεροι άνθρωποι.

…γίνεται η σύνθεση των ιστοριών;

Οι παλιοί ενώνανε τα συμβάντα της ημέρας (ένα ατύχημα, μια κρυφή ματιά, μια κατάρα, ένα σπασμένο ποτήρι) με τα συμβάντα τα αιώνια (μια φράση από την Αγία Γραφή, ένα χωρατό του Χότζα, μια παροιμία, ένα θρύλο για φαντάσματα, ένα τραγούδι). Τον κόσμο τον μικρό με τον κόσμο τον μέγα. Το μυστικό δεν είναι να συνθέτεις αλλά να ζεις παράλληλα κι εδώ κι εκεί, και στο χωριό σου και στα σύννεφα, και στο σήμερα και στο πάντοτε, και στο σώμα σου και στο ζώο, και στον ξύπνιο και στο όνειρο. Μετά απλά λες αυτά που ζεις.

…ενδιαφέρεστε για τους μύθους και τις ιστορίες των χωρών; Ξεχωρίζετε κάποιες λόγω μυστηρίου ή ενδιαφέροντος;

Η καρδιά μου είναι στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη του παππού μου, στο Μπερούτι, στην Πόλη, στην Αλεξάνδρεια και την Λευκωσία. Στην καθ’ υμάς Ανατολή που δεν είναι ούτε Ελλάδα ούτε Ανατολή, παίζει πιάνο και ούτι, μιλά γαλλικά και βρίζει τούρκικα, διαβάζει ελληνικά και τραγουδά σεφαραδίτικα εβραίικα, με τον Αρμένη και τον Κούρδο, τον Πέρση και τον Ολλανδό. Είναι η χώρα των Ρούμι, των Ρωμιών και όχι των Ελληνοφρενών.

…οι μεγάλοι επηρεάζονται απ” τα παραμύθια σας;

Γιατί οι μεγάλοι κατανοούν τον κόσμο; Ξέρει κανείς την θέση του και τον προορισμό του; Λέει δόξα τω Θεώ για το σώμα του, την γυναίκα του και το παιδί του, την δουλειά και την γειτονιά του, τον μισθό και το σπίτι του; Οι παραδοσιακές ιστορίες μας βοηθούνε να βγούμε από το μερτικό μας, από την ζωή και να ξαναεπιστρέψουμε λέγοντας «Δόξα το Θεώ».

…νιώθετε την ώρα της αφήγησης μιας ιστορίας; Συναισθήματα, σκέψεις…

Είμαι σκεύος, ποτήρι που το γεμίζουν νερό ή κρασί για να πιούν οι άλλοι. Δεν θυμάμαι πώς νιώθω. Πώς νιώθει το ποτήρι;

…αντιλαμβάνεστε τη «φαντασία»;

Την αδυναμία να αποδεχτείς την απεραντοσύνη της πραγματικότητας του κόσμου και του μεγαλείου του ανθρώπου.

…ερμηνεύεται το «παραμύθι»;

Σκάφανδρο που αντέχει χρόνια και σώματα, φόβους και πόθους, πίεση πολλών ατμοσφαιρών που θα μας έπνιγε και θα μας έσπαζε την καρδιά σαν τους δύτες που πολύ γρήγορα βυθίζονται πολύ βαθιά. Χωρίς το παραμύθι δεν θα μπορούσαμε να κατεβούμε στην άβυσσο της ψυχής του ανθρώπου.

…συνδέεται το παραμύθι ή ιστορία με την ψυχολογία;

Όποια είναι και η σχέση των ονείρων. Η επιστήμη της ψυχολογίας υπάρχει από την στιγμή που ένας βιεννέζος εβραίος αποφάσισε να ερμηνεύσει τα όνειρα. Ένας μεγαλοφυής μαθητής του από την Ελβετία, ο Κ.Γκ. Γιούγκ έκανε το ίδιο με τους μύθους και τα παραμύθια. Το έργο του είναι θεμέλιο και της δικής μου προσέγγισης.

…μπορεί η ιστορία να μας φέρει αντιμέτωπους με φόβους και κρυφές σκέψεις;

Αμ! δε μπορεί. Μπορεί και το κάνει διακριτικά και με αξιοπρέπεια, ως ένα βαθμό. Ενώ με όλους τους άλλους τρόπους ξεφτιλίζεσαι.

…θα μας περιγράφατε μια στιγμή αφήγησης στην πορεία της καριέρας που ξεχωρίζετε;

Στην Αγια Μαρίνα, κάτω από το πλατάνι, στο πηλιορείτικο ξωκλήσι που βάφτισα την κόρη μου. Σε ένα σχολείο της Βυρητού που με υποδέχτηκαν με τον εθνικό ύμνο του Λιβάνου και της Ελλάδας. Στο υπέροχο κολωνακιώτικο Πανόραμα κάτω από το βλέμμα της Μαριάννας Κορομηλά, στο καταφύγιο των ρωμιών της Αττικής. Στο Δημοτικό Θέατρο Κοζάνης με τον γενάρχη της σύγχρονης αφήγησης τον μεγάλο Μπρουνό ντε λα Σάλ και σε ένα μπαρ της πόλης μαζί με τον Πέπο και την Αρμέλ, τους τσιγγάνους παραμυθάδες. Σε ένα χωριό της Τήνου που αφηγήθηκαν μαζί μου ένας 95χρονος αρχοντικός χωρικός και ένα 10χρονο κοριτσάκι. Στην στέρνα του κάστρου των ιπποτών στην Μάλτα που έγινε θέατρο και ο κόσμος κάθονταν ολόγυρα μου και έπρεπε να γυρνώ σαν σβούρα για να τους κοιτώ όλους στα μάτια. Στο Λουτρό των Αέρηδων, στα πόδια της Ακρόπολης που μια κυρία λιποθύμησε από την συγκέντρωση στα λόγια μου. Πανσέληνο στο ανάκτορο της Δημητριάδος, ανάμεσα στα αρχαία ερείπια να λέω ένα ποίημα για το φεγγάρι μαζί με την κορούλα μου που τότε ήταν 9 χρονών. Σ΄ ένα χωριό της Θράκης μετά από μια πρωτόγονη τελετή θανάτου και ανάστασης των χωριανών, να ενώνω τον μύθο του Ορφέα με τον καραγκιόζη του Γιάννη Βουλτσίδη. Στο λόφο της Επισκοπής μετά την παράκληση στην Παναγία που τέλεσε ο δεσπότης μας, παραμονές δεκαπενταύγουστου την ώρα που έπεφτε ο ήλιος και η γυναίκα μου η Δομνίκη κεντούσε βυζαντινούς ήχους με το κανονάκι της. Βαστάτε με γιατί θα πω κι άλλες …

…η τέχνη αυτή επηρεάζει το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων με την ενασχόλησή της;

Υπάρχουν αλλά ορισμένοι έχουν δει πολύ τηλεόραση και θέλουν αποτοξίνωση και νηστεία σιωπής και αισθήσεων. Υπάρχουν κι άλλοι που λες κι είναι πλασμένοι γι αυτή την τέχνη αλλά η ζωή τους μπερδεύει και τους παραπλανεί.

…θα συμβουλεύατε τους γονείς να διαβάζουν στα παιδιά τους παραμύθια;

Να μην διαβάζουν. Να ακούν τα παιδιά τους πριν να πουν οι ίδιοι μια ιστορία, να ακούν τα παιδιά τους την ώρα που διηγούνται μια ιστορία και να ακούν τα παιδιά τους την ώρα που σιωπούν μετά την ιστορία. Να διηγούνται τι είδαν στο ύπνο τους. Να μιλούν για την ζωή τους, τα όνειρα τους, τις αναμνήσεις και τους πόθους τους. Για την ιστορία την οικογενειακή των γιαγιάδων και των παππούδων, των προγόνων τους. Να αναζητούν, να βρίσκουν και να κλωσούν τις απλές, χαζές, παράλογες λαϊκές ιστορίες και τα παραμύθια που κληρονομήσαμε μέχρι να καταλάβουν το βάθος και την ομορφιά τους.

Για να καταλάβω καλύτερα τι συμβαίνει τη στιγμή της αφήγησης παρακολούθησα κάποιο έργό του. Μπορείς να διακρίνεις το χιούμορ, την οξυδέρκεια αλλά και την αμεσότητα που δημιουργεί με το κοινό του κάθε φορά. Κρατώ την ατμόσφαιρα που δημιουργεί με τα παιδιά αλλά και το πόσο καλά συνδέονται εκείνα μαζί του. Συμμετέχουν αυθόρμητα στις ιστορίες, βάζοντας τη δική τους πινελιά και καταφέρνοντας έτσι να ξετυλίγουν όλοι μαζί το «κουβάρι». Δεν έχει σκοπό να μαγέψει το κοινό του και να το κρατήσει προσηλωμένο αλλά να υπάρχει διάδραση την ώρα της αφήγησης. Επίσης, είναι εντυπωσιακό πώς καταφέρνει να δημιουργήσει εικόνες διατηρώντας όμως ένα μέτρο σ΄αυτό. Οι εικόνες δεν σε παγιδεύουν κάνοντας σε να χάσεις τη συνέχεια της ιστορίας, απλά σε βοηθούν να συμμετέχεις μ΄όλες σου τις αισθήσεις. Ειλικρινά κάνει πολύ καλή δουλειά και αξίζει να παρακολουθήσετε μία παράστασή του. Προτείνω το Σάββατο 8 Μαρτίου, στις 17.00 μ.μ, να παρακολουθήσετε το «Μην φοβάσαι» όπου παρουσιάζεται στο Μουσείο συναισθημάτων παιδικής ηλικίας για τους μικρούς ενώ για τους μεγάλους το «Να σου πω την μοίρα σου. Ιστορίες για την Μοίρα και όσους παλεύουν και την αλλάζουν» την ίδια μέρα στο θέατρο Μαιρηβή, στις 20.00 μ.μ. Ελπίζω να ενθουσιαστείτε όπως εγώ!

Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τις παραστάσεις και το έργο του Δρ. Στέλιου Πελασγού επισκεφτείτε το storytelling.